Al AQSH turǵyndary budan 800 kalorıa kóbirek tutynady eken.
Ourworldidata álem halyqtarynyń azyǵyn saralap, arnaıy reıtıń jasady, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Ranking.kz saıtyna silteme jasap.
Eń joǵary kalorıaly taǵamdy eýropalyqtar súısine jeıtin bolyp shyqty: ortasha eseppen jan basyna shaqqanda táýligine - 3,4 myń kkal. Odan keıin Amerıka (adam basyna ortasha eseppen táýligine 3,3 myń kkal) jáne Okeanıa (3,1 myń kkal) keledi.
Azıa elderindegi taǵamnyń kalorıalyǵy álemdik ortasha kórsetkishke sáıkes keledi. Al Afrıka elderi álemdik kórsetkishterden áldeqaıda artta qalǵan. Afrıkalyqtar jan basyna shaqqanda ortasha eseppen táýligine nebari 2,6 myń kalorıa tutynady eken.
Ǵalymdar 2020 jyly adamǵa qajetti energıa alý úshin táýligine 1,8 myń kkal jetkilikti dep belgilegen bolatyn. Álemdegi tutynylatyn kalorıalardyń ortasha sany qajetti mınımýmnan aıtarlyqtaı joǵary.
2019 jyly álem halqyn aqýyzdarmen qamtamasyz etý táýligine jan basyna shaqqanda 81,97 gramdy qurady. 2010 jyly bul kórsetkish 78,24 gram, 2000 jyly 73,45 gram bolǵan.
Eń joǵary kórsetkish taǵy da Eýropada (taǵamdaǵy aqýyzdyń 103,68 gram), eń tómengisi Afrıkada (65,15 gram) boldy. Amerıkada bul kórsetkish – 96,14 gram, Okeanıada – 95,13 gram, Azıada – 81,89 gram boldy.
"Táýliktik norma álemdik ortasha deńgeıden sál joǵary boldy: 82,52 gram. Jalpy alǵanda, aqýyzdy tutynýdyń táýliktik kórsetkishi jyldan jylǵa artyp keledi. Máselen, 2010 jyly bul kórsetkish 78,56 gram bolsa, 2000 jyly 73,51 gram boldy" - delingen zertteýde.
Buǵan qosa 2019 jyly kúnine ortasha maı qabyldaý 86,76 gramǵa jetken. 2015 jyly – 82,6 gram, 2010 jyly – 79,69 gram, 2005 jyly – 75,15 gram, 2000 jyly – 71,99 gram bolypty.
Eń joǵary kórsetkish Eýropada (táýliktik rasıonda 132,97 gram maı), eń tómeni Afrıkada (53,91 gram) boldy. Makroóńirlerdiń kórsetkishteriniń aıyrmashylyǵy birden 2,5 eseni qurady. Amerıkada bul kórsetkish 130,55 gramǵa, Okeanıada 128,61 gramǵa, Azıada nebári 80,47 gramǵa jetken.
Adamǵa táýligine 87,34 gram maı tutynýǵa bolady.
Dese de álem halqynyń shamamen 9,9%-y ash (2019 jylǵy derekter), jegen tamaqtary táýliktik normaǵa jetpeıdi.
Sarapshylar tolyqqandy tamaqtanbaý kórsetkishi jyldan jylǵa tómendep keletinin aıtady, máselen 20 jyl buryn bul san 13% quraǵan.
Ásirese bul problema Afrıka halyqtaryn júdetken. Qurlyqtaǵy halyqtyń 21% toıyp tamaq ishpek túgil, táýliktik normany jegen emes, ashyǵyp otyr. Odan keıin Azıa halyqtary (9%), Okeanıa (6,2%) jáne Amerıka (5,8%) elderi tur. Eýropada bul kórsetkish nebári 1,3%-dy qurady.
Sarapshylar sońǵy onjyldyqtarda Azıa men Afrıkada kalorıalardy tutynýdyń aıtarlyqtaı óskenin, sonyń saldarynan tamaqtanbaý deńgeıiniń tómendegenin atap ótedi.