Halyqaralyq valúta qory 2024 jyldyń sońyna taman álemniń qaryzy 100 trıllıon dollardan asatynyn boljap otyr.
Bul jaıynda islam.kz portaly kun.uz aqparat kózine silteme jasaı otyryp málim etedi, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Bul kórsetkish álemdik jalpy ishki ónimniń 93 paıyzyna teń. Orta Azıa elderiniń ishinde qundyq mánde memlekettik qaryzdyń eń joǵary mólsheri Qazaqstanda, al JİÓ-ge shaqqanda Qyrǵyzstanda tirkelgen. Halyqaralyq valúta qory (HVQ) 2030 jylǵa qaraı jalpy memleketter qaryzy álemdik JİÓ-niń 100 paıyzyna jetýi múmkin ekenin alǵa tartyp otyr. HVQ-nyń málimetinshe, demografıalyq tendensıa, jasyl ekonomıkaǵa kóshý jáne klımat daǵdarysyna beıimdelý jáne geosaıası shıelenis jaǵdaıynda elder qorǵanys, densaýlyq saqtaý salalaryna jáne energetıkalyq qaýipsizdikke jumsalatyn qarjyny kóbeıtýde. Osyndaı sebepter qaryz mólsherin arttyrýǵa eń kóp yqpal etken faktorlar retinde alǵa shyǵady. Osy turǵydan alǵanda, jahandyq qaryzdyń JİÓ-ge qatynasy aldaǵy 5 jylda boljanǵan deńgeıden 10%-ǵa joǵary bolýy múmkin. Eń nashar senarı boıynsha jahandyq memlekettik qaryz úsh jyldan keıin álemdik JİÓ-niń 115%-na jetedi, bul qazirgi boljanǵan deńgeıden 20% joǵary. HVQ esebine sáıkes álem elderiniń úshten ekisinde qaryz deńgeıi óspeıdi nemese azaıady Alaıda, Amerıka qurama shtattary, Ulybrıtanıa, Brazılıa, Fransıa, Italıa jáne Ońtústik Afrıka sıaqty elderde memlekettik qaryz jyl saıyn ósedi. Al Orta Azıa elderine kelsek, 2024 jyldyń qańtar aıynyń basyndaǵy derek boıynsha memleketter qaryzy:
Qazaqstan – 59,8 mlrd dollar, JİÓ-niń 23%-y (259,3 mlrd dollar);
Ózbekstan – 34,9 mlrd dollar, JİÓ-niń 34,4%-y (101,6 mlrd dollar);
Qyrǵyzstan – 6,2 mlrd dollar, JİÓ-niń 45,2%-y (13,7 mlrd dollar);
Tájikstan – 3,6 mlrd dollar, JİÓ-niń 30,2%-y (12,1 mlrd);
Túrkimenstan – shamamen 3,8 mlrd dollar, JİÓ-niń 5%-y (75,4 mlrd dollar)
Osy oraıda ár eldiń «memlekettik qaryz týralyá zańnamasyn bolatynyn aıta ketpekpiz. Onda qaryz alý tetikteri men shegi belgilenedi. Aıtalyq, elimizde bul shek jalpy ishki ónimge shaqqanda 27%-dan aspaýy tıis; al kórshi Ózbekstanda - 60 %; Qyrǵyzstanda - 70%. Tájikstanda - 60 %.