Kólikke otyra salyp, ony aıdap ketý ekiniń biriniń qolynan kele beretin is emes. Bireýler eki-úsh júrgizgennen boılaryn úıretip alsa, keı jandarǵa rólge otyramyn degen oıdy jeńýdiń ózi ońaıǵa soqpaıdy.
Eger siz kólik júrgizýdi jańadan úırenip júrseńiz nemese kólik tizgindeýdi meńgergińiz kelip júrgen áıel adam bolsańyz, sizge berer keńesterimizge qulaq asa júrińizder:
- Eń basty keńes – mashınany kóbirek júrgizip, tájirıbe jınańyz. Tájirıbesi bar júrgizýshilerdiń aıtýynsha, kólik aıdaýdyń qandaı da bir reti nemese aıaq astynan bir jerge barý kerek bolsa, birden rúlge otyrý kerek eken. Tipti, dúkennen nan ákelý qajet bolsa da, kólik aıdaýdy daǵdylandyra bergen jón. Sebebi, boıyńyzdy kólik aıdaýǵa tezirek úıretý úshin ózińizge tanys joldarmen júrgen yńǵaıly bolady.
Er adamdarǵa qaraǵanda, áıelderge mashına júrgizý qıynǵa túsedi. Sondyqtan qala ishinde ózińiz birinshi ret kólik júrgizgeli tursańyz, qasyńyzǵa senimdi tájirıbesi bar tanysyńyzdy ala júrgenińiz jaqsy. Óıtkeni ol kerek kezinde eskertý jasap, bilgenin aıta otyrady. Mundaı kómek eger siz jańadan úırenip júrgen er adam bolsańyz da artyq bolmaıdy.
- «Nervińizdi» aýyrtatyn jolaýshylardy serik qylmaý (mysaly, kúıeýińiz. eger jolda kelise almaıtyn bolsańyz, kómektesýdiń ornyna, júıkeńizdiń juqarýyna sebepker bolsa, janyńyzǵa sizdi túsinetin kólikti basqara biletin qurbyńyzdy alǵan jón bolar). Sebebi, kólik tizgininde barynsha sabyrlyq saqtaǵan jón.
Jolda júrseńiz de, sypaıylyq saqtaǵan abzal. Jolda júrgenderdiń bári teń, bári birdeı. Basqa júrgizýshilerdi, jaıaý júrginshilerdi syılaý kerek. Bireýler aldyńyzdy orap ketse, ashý shaqyryp, taǵy da júıeńizdi juqartpańyz. Óıtkeni, qansha degenmen jol muraty – jetý. Basty maqsat – bireýdi de renjitpeı, ózińizdiń de kóńil-kúıińizdi túsirmeı, jol erejesin saqtap otyryp, dittegen jerge aman-esen jetý.
- Rólge otyrýdan basqa amal qaldyrmaý. Aıtalyq, kóligińiz bar, biraq ony tizgindeýge áli de júreksinip júrsiz. Al balańyz sabaqtan erte shyǵatyn bolyp, sizden basqa ákeletin bolmasa, astyńyzda kóligińiz turyp, qarap otyrmaısyz ǵoı. Ómirde túrli jaǵdaılar bolýy múmkin. Kólik aıdaýdy meńgerip alsańyz, qorqynyshtaryńyz da seıiledi.
Qarapaıym keńes: ózińiz jalǵyz kólik aıdaýdy alǵash ret tájirıbeńizge engizip júrgen kezderi júretin baǵytyńyzdy aldyn ala oılastyryp qoıǵan durys. Joldaǵy qaýipti tustardy eskerip, qaı jerde jyldamdyqty azaıtý keregin, qaıda toqtaıtynyńyzǵa deıin eseptep alǵan jaqsy.
- Mashına júrgizýdi qys mezgilinde emes, jazda úırengen jeńilirek. Kólik aıdaý daǵdylaryn qalyptastyrý úshin qys maýsymy qolaısyzdaý. Qysta qansha degenmen, jol taıǵaq, kún de erte qaraıady. Tipti tájirıbeli júrgizýshilerdiń ózi joldy ońaı baǵyndyra bermeıdi. Eger avtokólik aıdaýdy úıretetin mektepte oqýdy josparlap júrseńiz, kóktem nemese jaz mezgilin josparlańyz.
- Psıhologtardyń paıymdaýynsha, kólikke otyrar aldyndaǵy qorqynysh ózin-ózi tómen baǵalaıtyn adamdarda bolady eken. Mashına júrgizýdi aldyńyzǵa maqsat etip qoıǵan kezde, odan bólek kishigirim maqsattar da qoıý kerek, deıdi psıhologtar. Mysaly, qandaı da bir jaǵymsyz ádetten arylý nemese kópten beri renjitip alyp, sóılespeı júrgen dosyńyzdan keshirim suraý. Ózińizdi jeńip, alǵa qoıǵan maqsattardy birtindep oryndap otyrý adamnyń óz kúshine senýine ákeledi.
- Kólikke qansha ret otyrsańyz da, tolyqtaı ózińizge senimsiz bolyp, mashınany aıdaý áli de qıynǵa soǵyp jatsa, avtoınstrýktordan qosymsha sabaq alǵan jón bolar. Búginde óz betimen kólik júrgizýdi úıretetin kýrstardan kóp eshteńe joq.
Kólik aıdaýdy endi úırenip, jańa bastap júrgen jandarǵa berer keńesterimiz osyndaı. Qala ishinde nemese qozǵalysy kóp jerde júrýge qınalatyn bolsańyz, bálkim, joǵarydaǵy keńesterimizdiń kómegi tıip qalar. Jolyńyz árqashan ashyq bolsyn!