Almatyda álem moıyndaǵan spektákl sahnalanady
· 19 mamyr kúni Almaty Theatre sahnasynda almatylyq kórermenderge erekshe áser syılaıtyn qoıylym usynylmaq. Ystyqkól oblystyq Qasymaly Jantóshev atyndaǵy teatr ujymy Almatyǵa «Kúndi ustaǵan bala» spektaklin alyp keledi. Bul qoıylym – XX ǵasyrdyń sekseninshi jyldarynyń sońyndaǵy ótpeli kezeń men sol tustaǵy adamdar taǵdyry týraly fılosofıalyq drama.
Ár keıipkerdiń óz shyndyǵy, óz syry bar. Biri jaryqqa qaraı bet túzese, endi biri qarańǵylyqta qalyp jatady. Spektákldiń basty keıipkeri – erekshe bala. Aýtızm men sal dertine shaldyqqan ol óz-ózine kútim jasaı almaıdy. Anasy ǵana oǵan qorǵan bola alady – ony baǵyp-qaǵyp qana qoımaı, syrt kózdiń qıanaty men mazaǵyna qarsy turady. Alaıda bala taǵdyr taýqymetine qaramastan, jaqsylyqqa senýden tanbaıdy. Ol adamdarǵa tek kún syılaǵysy keledi.
Pesany qazirgi zamanǵa laıyqtap sahnalaǵan – jas ári talantty rejıser Ulanmyrza Qarypbaev. Buǵan deıin halyqaralyq festıválderde úsh márte Gran-prı ıelenip úlgergen. Ulanmyrza kórermenge jaı ǵana oqıǵa usynbaıdy – ol kórermenin adamnyń ishki dúnıesine úńilýge májbúrleıdi. Ol rejıser retinde óziniń ustanymy bolmasa, sahnada jumys isteýdiń máni joq ekenin aıtady. Onyń paıymynsha, bul shyǵarma qazirgi qoǵam úshin mańyzdy: búgingi kúni bárinen birkelkilik talap etiledi, ereksheligi bar adamdy qoǵam qabyldamaı, shettetýge beıim. Al shyn máninde, kim naǵyz qaharman? Jaqsylyqqa sengen bala ma, álde aýylyn satyp, mansap qýǵan kolhoz tóraǵasy ma? Nelikten balany únsiz jerleıdi de, satqyn bılik ıesi qoshemetpen shyǵarylady?
Basty róldi somdaǵan – Ryskeldi Tynarbekuly. Bul onyń teatrdaǵy alǵashqy róli bolǵanyna qaramastan, ol birden úzdik debút nomınasıasynda marapatqa ıe boldy. Qoıylymnyń tusaýkeseri Qyrǵyzstanda 2023 jyldyń qańtarynda ótti. Sodan beri spektákl Bishkek, Máskeý, Baký, Ýfa syndy qalalarda qoıylyp, halyqaralyq deńgeıde moıyndaldy.
Teatr synshysy Janysh Qulmambetovtyń aıtýynsha, Ulanmyrza Karypbaev – erekshe daryn ıesi, onyń týyndylary árdaıym tereń mazmunymen erekshelenedi: «Bul spektákl Ystyqkól teatrynyń ǵana emes, jalpy qyrǵyz teatr óneriniń úlken jetistigi. Totalıtarlyq júıeniń tabıǵatyn aıaýsyz shynaıylyqpen beınelegen. Burynǵy qoıylymyndaǵy taqyryp jańa týyndyda tereńdeı túsken. Bul – adamdardyń birkelki oılaýǵa májbúrlengen, ózgeshe jandardy shettetetin qoǵamyna qarsy qoıylǵan gýmanısik úndeý», – deıdi synshy.Onyń aıtýynsha, «Kúndi ustaǵan bala» – alǵashqy tazalyq pen úmittiń sımvoly. Bul – adamgershilik pen meıirimge senimdi ulyqtaǵan kórkem týyndy. Sonymen qatar, ár akterdiń róli ózinshe bir tutas óner týyndysyna aınalǵan.
Almatylyq kórermender bul áserli qoıylymdy 19 mamyrda, Almaty Theatre sahnasynan kóre alady. Spektákl tek bir-aq ret kórsetiledi.
T. DERBİSALIN.
· Taqyrypqa oraı
Sultan RAEV, pesa avtory,
qyrǵyz dramatýrgi:
Adam boıyndaǵy jaqsylyqty izdeýge degen umtylys bar
– Bul oqıǵany men stýdent kezimde, sekseninshi jyldardyń sońynda jazdym. Bul – júıege qarsylyq, adam boıyndaǵy jaqsylyqty izdeýge degen umtylys edi. Ol kezeńde kópshilik úshin bir ǵana balanyń taǵdyry mańyzdy emes-tin. Osy bala jalǵyz ózi kópshilikke qarsy tura ala ma? Alǵashqy ret pesa 1989 jyly sahnalandy. Qazir ol jańa kózqaraspen qaıta qoıylyp otyr. Almatydaǵy kórsetilimde tolyq nusqasyn usynýdy josparlap otyrmyn. Synshylar tarapynan jaqsy pikirler aıtylyp jatqanyn estip, qýanyp otyrmyn.
Ulanmyrza QARYPBAEV,
rejıser:
Sahnada áserli sátter kóp
– Bastapqyda Sultan Raevtyń «Tasqyn» shyǵarmasyn qoıý josparlanǵan edi. Biraq «Kúndi ustaǵan bala» povesin oqyǵanda, onyń tereńdigi men maǵynasy meni birden baýrap aldy. Men bul týyndyny túsinýge de, jetkizýge de daıyn bolýym kerek dep sheshtim. Jumys alty aıǵa sozyldy. Bul men úshin uzaq merzim. Biraq bul týyndy sondaı salmaqty ári búgingi kúnge óte ózekti bolǵan soń, barlyǵyn jan-tánimmen berip jasaǵym keldi. Akterlerge árdaıym «bar jan-tánińmen oına, júrekpen sez» dep otyramyn. Olar sahnada sondaı áserli sátter týdyrady, keıde ózim de tańqalamyn. Synshylar jaǵymdy pikirler aıtýda. Alaıda spektákl bárine birdeı unamaıtyny zańdylyq. Bul – ár adamnyń ishki álemine baılanysty. Maǵan mańyzdysy – qoıylymnyń talqylanyp jatqany. Demek, ol adam janyn túrtip otyr.
