Balalardy kishkentaı kezinen kitap oqýǵa tárbıeleý – ult mádenıetin kóterýdiń eń negizgi alǵysharttarynyń biri. Ókinishke qaraı, jas jetkinshekterimizdiń ádebıetke qushtarlyǵyn oıata almaı kelemiz. Kezekti oqý jyly bastalysymen sabaq oqýdan qoly bosamaıtyn balalardyń kórkem ádebıetke moıyn burýǵa murshasy bolmaı ketedi. Al demalysty kitap oqýmen ushtastyrýdyń qolaıly ýaqyty – jaz mezgili.
Mysaly, endi bir sanaýly kúnderden keıin mektep janyndaǵy jáne mektepten tys jerlerdegi lagerlerdiń jumysy bastalady. Bizdiń bilýimizshe, lagerlerde kóbinese balalardy kınoǵa, teatrǵa, baseınderge, basqa da mádenı-kópshilik, demalys oryndaryna aparý jaǵy oılastyrylady da kitaphana múlde esepke alynbaıdy. Tipti kitaphanaǵa aparmaǵan kúnde de lagerlerde kitapqumarlar kúnin ótkizip, balalardyń kórkem ádebıetke súıispenshiligin arttyratyndaı sharalardy oılastyrýǵa bolar edi. Bir qaraǵanda bul jeńil-jelpi, sóz etýge turmaıtyndaı nárse bolyp kórinýi múmkin. Biraq kitaptyń qashannan-aq balany jeke tulǵa etip qalyptastyrýdyń Temirqazyǵy bolyp kelgendigin jáne solaı bola beretindigin eskersek, balany kitappen dostastyrýdyń sonshalyqty mańyzdy ekendigin ańǵaramyz.
Osy oraıda máseleniń ekinshi jaǵy da boı kórsetedi. Mysaly, bizdegi kitap ónimderiniń baǵasy jalpyǵa birdeı qoljetimdi emes. Tipti keıbir ata-analardyń kórkem ádebıet túgil, balalaryn qajetti oqýlyqtarmen áreń qamtamasyz etetindeı jaǵdaıda ekenin joqqa shyǵara almaımyz. Osy turǵydan alǵanda, kitaphanalar aıtarlyqtaı kómektese alar edi. Bir nárseni istemes buryn jeti ret ólshep baryp, bir-aq kesetin pragmatık amerıkalyqtardyń ózi kitaphanany balany ómirge daıyndaý orny dep ataıdy eken. Jáne sony tereń túsine otyryp ony mádenıet ortalyǵy, jan azyǵyn baıytýdyń irgetasy retinde paıdalanady.
Osy oraıda, balalardy kitaphanalar arqyly oqytý tájirıbesi kóptegen elderde júzege asyrylýda. AQSH, Kanada, Germanıa, Ulybrıtanıa, Reseı, Nıderlandy, Fransıa jáne basqa da birqatar Eýropa memleketterinde kitap oqýdy qoldaý turǵysynda arnaıy memlekettik baǵdarlamalar da jasalǵan. Al bizde kerisinshe, sońǵy 30 jylda balalar kitaphanalarynyń qatary múlde sırep ketken. Iaǵnı mamandar pikirine júginsek, 1990 jyly elimizde 825 balalar kitaphanasy bolǵan bolsa, búginde sonyń tórtten biri ǵana qalǵany málim. Onyń ózinde de, qarjylandyrýdyń nasharlyǵynan kópshiliginiń kitap qory jyldan-jylǵa seldirep, kúıi ketip bara jatyr.
Jas urpaqtyń bilim bulaǵynan birtindep alystap bara jatqanyn, oǵan kıno, tele-radıo, ınternettiń de yqpaly artyp otyrǵanyn kóre-bile tura qareketsizdik tanytýdamyz. Bul rette jaǵdaıdy ózgertetindeı naqty is-áreket qajet. Mysaly, AQSH-ta ádebıet pen álem mádenıeti kýrstary qazir tenıkalyq joǵary oqý oryndarynda da oqytylady eken. Sondaı-aq stýdentter men joǵary synyp oqýshylary úshin jaz aılarynda kórkem ádebıet oqý lagerleri uıymdastyrylatyn kórinedi. Osyndaı sharalar bizdiń elimizde de qolǵa alynyp jatsa, artyqtyq etpes edi. Ókinishke qaraı, buǵan bas qatyryp júrgenimiz shamaly. Bárimiz kitapqa nazar aýdarýdy qoıdyq. Gazet-jýrnaldar men radıo, telearnalar da onyń nasıhatyn umytty. Dál qazirgi jaǵdaıda kórkem ádebıet tek sonyń aınalasyndaǵy azǵantaı top pen kitaphanashylardy ǵana qyzyqtyratyn sıaqty. Osyndaı jaǵdaıda kitap jas urpaqtyń jan azyǵyna aınalady dep oılaýdyń ózi artyq.