Óıtkeni Kaspıı taıyzdanyp barady.
Teńiz deńgeıi qazir - mınýs 28,5 metrge jetti. Bulaı jalǵasa berse, teńizdiń eko júıesi buzylady deıdi mamandar. Tap osylaı 47 jyl buryn teńiz qatty tartylǵan. Ol kezde sýdyń deńgeıi mınýs 29 metrge deıin tómendegen, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Qazaqstan.tv saıtyna silteme jasap.
Kaspııdiń qazaqstandyq jaǵalaýy 2300 shaqyrymdy qurasa, sonyń 1400 shaqyrymy Mańǵystaý óńirine tıisili. Osy aýmaqta 4 gıdrobeket jáne 3 gıdrometeorologıalyq stansıa jumys isteıdi. Ondaǵy mamandar teńiz sýyn táýligine 4 ret ólsheıdi. Sýdyń deńgeıi 2-3 kún saıyn tómendep jatqany baıqalyp otyr.
«2022 jyldyq esep boıynsha, -29,03 metrdi qurady. Al qazirgi 2023 jylǵy esepke keletin bolsaq, -29,36 metrdi qurap tur. Iaǵnı bul degenimiz salystyra ketetin bolsaq, bir jyldyq esep boıynsha 33 sm-ge tómendegenin kórsetedi», - deıdi «Qazgıdromet» RMK oblystyq fılıalynyń muhıttaný mamany Aıdyn Jarylǵapova.
Sý deńgeıiniń tómendeýine birneshe sebep bar. Eń bastysy - klımattyń ózgerýi. Jer sharyndaǵy aýa temperatýrasynyń kóterilýi. Soǵan baılanysty teńizdiń býlaný deńgeıi ósti. Máselen, buryn aımaqta teńizdiń býlanýy 160-180 sm-deı bolsa, qazir 2 metrge jetken.
«1976 jylǵy deńgeıge 50 sm deı qaldy. Bir jylda 33 sm-ge tómendegenin qazir "Qazgıdromet" aıtyp otyr. Endeshe 1,5 jyldyń ishinde ol sońǵy 400 jyldyń ishindegi eń tómendegen deńgeıine bir jyl jarym, kóp bolsa, 2 jylda jetip balady degen sóz. Odan ári qaraı da tómendeı beretini sózsiz. Sebebi, kelip quıatyn sý kóbeıip turǵan joq», - deıdi ekolog Orynbasar Toǵajynov.
Teńiz sýynyń taıazdanýyna antropogendik ıaǵnı adamdardyń is-áreketinen bolyp jatqan jaǵdaılar da áser etýde. Kaspıge shamamen 130 ózen kelip quıady. Buryn Edil ózeninen jylyna 280-290 tekshe shaqyrym sý quıylatyn bolsa, sońǵy jyldary ol 35-40 tekshe shaqyrymǵa azaıyp ketti. Sebebi, ózenniń jaǵalaýynda eldi mekender kóbeıip, sý tutyný birneshe ese artqan. Sonyń saldarynan Kaspııge keletin sýdyń mólsheri azaıdy.
«Ǵylymı negiz boıynsha, ár 5 sm teńiz deńgeıi, ıanǵı sý deńgeıi tómendeıtin bolsa, eko júıesine ondaǵy sý jándikterine zıanyn tıgizedi. Ǵalymdar boljaýda eger teńizimiz 20100-inshi jylǵa deıin 18 sm tómendese, onda búkil teńizdiń 25 paıyzy joıylyp ketýi múmkin. Biz qazirden bastap qolǵa alyp, aldyn alý joldaryn qarastyrmaıtyn bolsaq, bul Kaspıı teńizi Aral taǵdyryn qaıtalaýy múmkin degen oıdamyn», - deıdi Esenov ýnıversıtetiniń Ǵylym jáne zertteý basqarmasynyń basshysy Samal Syrlybekqyzy.
Sondyqtan ekologtar «Kaspıı teńizin zertteý» ıntıtýtyn jedel qurý qajet dep esepteıdi. Ekologıalyq monıtorıń jasalýy tıis. Sonda boljamnan kóri, ekologıalyq apattyń aldyn alýdyń naqty joldary anyqtalmaq.