Primeminister.kz saıtynyń redaksıasy elimizdiń 2024 jylǵy damý qorytyndylary týraly jarıalanymdar serıasyn jalǵastyrady. Ótken jyly Qazaqstannyń ishki ister organdary turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý, áıelder men balalardy qorǵaý, jasóspirimder arasyndaǵy qylmyspen kúres jáne jol qozǵalysy qaýipsizdigin qamtamasyz etý sıaqty birqatar negizgi baǵyt boıynsha jumysyn edáýir kúsheıtti.
İİM men TJ júıesin reformalaý sheńberinde normatıvtik qujattarda jáne zańnamadaǵy ózgeristerde kórsetilgen jumystyń jańa ádisteri engizildi.
Turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý
İshki ister mınıstrligi jumysynyń basty baǵyttarynyń biri – turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý. 2024 jyly polısıaǵa turmystyq zorlyq-zombylyq týraly 100 myńǵa jýyq habarlama kelip túsken. Buǵan jaýap retinde sharalar: onyń ishinde 72 myń qorǵaý nusqamasy, sondaı-aq 16 myń jaǵdaı boıynsha sot sheshimderi qabyldandy.
Sondaı-aq zorlyq-zombylyq qurbandaryna arnalǵan daǵdarys ortalyqtaryna aıtarlyqtaı kóńil bólinedi. Búginde elimizde osyndaı 69 ortalyq jumys isteıdi, oǵan jyl basynan beri 5,5 myń áıel, onyń ishinde 3,7 myńy balalary bar ana júgingen. İshki ister mınıstrligi kúsh-jigeriniń nátıjesinde sońǵy 5 jylda áıelder quqyǵyna qol suǵatyn qylmystar sany eki esege, atap aıtqanda, zorlyq-zombylyq qylmystary 37,9%-ǵa, onyń ishinde kisi óltirý 49,3%-ǵa jáne aýyr dene jaraqatyn salý 8,7%-ǵa qysqardy.
Balalar quqyǵyn qorǵaý jáne jasóspirimder arasyndaǵy qylmystyń aldyn alý
Balalar quqyqtaryn qorǵaý jáne kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy qylmystyń aldyn alý salasynda da aıtarlyqtaı nátıjelerge qol jetkizildi. Bıyl 12 myńnan astam profılaktıkalyq is-shara ótkizildi. Balalardy qorǵaý maqsatynda elimizdegi árbir mektepke ıývenaldy polısıa qyzmetkerleri bekitilip, olar turaqty túrde bala quqyǵy boıynsha sabaqtar ótkizedi jáne qylmys jasaýǵa beıim balalardy anyqtaıdy. Oqý oryndarynda osyǵan oraı 94 myńnan astam is-shara uıymdastyryldy.
Sonymen qatar jyl basynan beri 35 myńnan astam zańsyz ınternet-resýrs, onyń ishinde sýısıd pen zorlyq-zombylyqty nasıhattaıtyn 127 saıt anyqtaldy. Aldyn alý sharalarynyń nátıjesinde jasóspirimder qylmysynyń sany 6%-ǵa tómendedi. Kámeletke tolmaǵandar jasaǵan kisi óltirý 29%-ǵa, urlyq 19%-ǵa, tonaý 15%-ǵa tómendegen.
Áıelder men balalar quqyǵyn qorǵaýǵa arnalǵan jańa zań
2024 jylǵy 16 maýsymda kúshine engen «Keıbir zańnamalyq aktilerge áıelderdiń quqyqtary men balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» jańa zańnyń mańyzdylyǵy joǵary. Engizilgen ózgerister áıelder men kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty zorlyq-zombylyq úshin jazany qatańdatýǵa baǵyttalǵan. Atap aıtqanda, kámeletke tolmaǵan balany zorlaǵany úshin ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrý, al ózin-ózi óltirýge jáne qorlaýǵa ıtermelegenderge qylmystyq jaýapkershilik qarastyrylǵan.
Quqyq buzýshylyqtyń aldyn alý týraly jańa zań
Azamattar arasynda zańǵa baǵyný minez-qulqyn qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan qylmystyń erte aldyn alý júıesin qurýǵa arnalǵan «Quqyq buzýshylyqtyń aldyn alý týraly» jańa biryńǵaı zańdy talqylaý jáne ázirleý mańyzdy oqıǵalardyń biri boldy. Zań jobasynda aldyn alý sharalaryna jatatyn tulǵalar tizbesine ózgerister engizý, sondaı-aq quqyqtyq tártipti qamtamasyz etýge belsendi qatysqan azamattardy marapattaý kózdelgen. Zań kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy aldyn-alý sharalaryn, sonyń ishinde erekshe nazar aýdarýdy qajet etetin mektepterdegi balalarǵa mindetti pedagogıkalyq qoldaý kórsetýdi de retteıdi.
2024 jyly ishki ister organdary qoǵamdyq oryndarda quqyqtyq tártipti qamtamasyz etý boıynsha kúsheıtilgen jumysty jalǵastyrýda. Kún saıyn quqyqtyq tártipti qorǵaýǵa 14 myń polısıa jáne Ulttyq ulannyń áskerı qyzmetshileri shyǵady. Jyl basynan beri 8 ret ótkizilgen «Quqyqtyq tártip» operasıasy sheńberinde qylmystyq quqyq buzýshylyqtar sany 6%-ǵa, onyń ishinde kóshelerdegi qylmys – 7%-ǵa tómendegeni tirkeldi. Elimizde tirkelgen 12 mln ákimshilik quqyq buzýshylyq boıynsha 91 myń adam jaýapqa tartyldy.
Jol qaýipsizdigi
Jol qaýipsizdigin arttyrý maqsatynda İİM joldardaǵy jazataıym oqıǵalardy azaıtý jumystaryn jalǵastyrýda. Tıimdi ádisterdiń biri – jol qozǵalysy erejelerin buzýdy avtomatty túrde tirkeý kameralaryn paıdalaný. Búginde elimizde osyndaı 25 myńnan astam kamera jumys isteıdi, olar joldardaǵy barlyq quqyq buzýshylyqtyń 69%-yn tirkegen. Júrgizýshilerdi daıarlaýdyń sapasyn arttyrý úshin ózin-ózi daıyndaý alynyp tastaldy, endi oqytý tek sertıfıkattalǵan avtomektepter arqyly júrgiziledi.
Mobıldi júıeler kómegimen osy jyldyń 11 aıynda joldarda 1,02 mln-nan astam jyldamdyq rejımin buzý faktileri tirkeldi. Jol kólik oqıǵalary sanyn azaıtý maqsatynda keıbir óńirlerde «jasyryn» patrúlder belsendi túrde qoldanylady, bul joldarda únemi polısıanyń bolýy áserin týdyrady. Mundaı sharalar qazirdiń ózinde birneshe oblysta jol apatynan qaza tapqandar sanynyń azaıýyna ákeldi.
Júrgizýshiler daıarlaýdy jetildirý jáne jol qozǵalysy erejelerin buzýmen kúres
Jol qaýipsizdigi – memlekettiń basym baǵyttarynyń biri. 2024 jyly jol-kólik oqıǵalary jaǵdaıyn jaqsartý boıynsha jumystar jalǵasty. İİM jol qozǵalysy erejeleriniń saqtalýyn baqylaý úshin zamanaýı tehnologıalardy, onyń ishinde jol qozǵalysy erejelerin buzýshylyqtardy tirkeıtin avtomatty kameralardy belsendi túrde qoldanady. Búgingi tańda elimizde osyndaı 25 myńnan astam kamera bar. Mundaı kameralardy qoldaný joldardaǵy barlyq buzýshylyqtardyń 69%-yn anyqtaýǵa múmkindik berdi.
Sondaı-aq «Qaýipsiz jol», «Avtobýs» jáne «Avtokólik» sıaqty túrli profılaktıkalyq is-sharalar ótkizilýde. Bul jol apatyn azaıtýǵa jáne jol qozǵalysy qaýipsizdigin arttyrýǵa baǵyttalǵan.
Qazaqstanda júrgizýshilerdi daıarlaý sapasyn arttyrý maqsatynda eleýli ózgerister engizildi. Ózin-ózi daıyndaý jáne onlaın oqytý alynyp tastaldy, bul úderisti baqylaýdy arttyrýǵa múmkindik beredi. Barlyq avtomektepter men kýrsanttar endi İİshki ister mınıstrliginiń biryńǵaı aqparattyq júıesinde tirkeledi, bul jalǵan kýálik jasaý múmkindigin boldyrmaıdy.
Oqý kýrstaryn aıaqtaý týraly kýálikter men medısınalyq qorytyndylardy elektrondy formatqa kóshirý jumystary da belsendi túrde jalǵasýda, endi ony Densaýlyq saqtaý mınıstrligi elektrondy formatta beredi.
Qazaqstan joldaryndaǵy qaýipsizdikti arttyrý úshin aýmaqtyq PD teńgeriminde JQE buzýshylyqtaryn tirkeýge arnalǵan mobıldi baǵdarlamalyq-apparattyq keshendermen jabdyqtalǵan 268 patrúldik avtomobıl bar. 2024 jyly 10 aıda bul keshender jyldamdyq rejıminiń 872 myńnan astam buzylýyn tirkedi.
Astana (4 avtokólik), Aqtóbe (11), Atyraý (6), Qaraǵandy (2), Qostanaı (3), Soltústik Qazaqstan (1), Jetisý (1), Ulytaý (1) jáne Túrkistan (1) oblystarynda «jasyryn» patrúlder belsendi qoldanylýda. «Jasyryn» patrúlderdi qoldaný nátıjesinde 43,3 myń buzýshylyq tirkeldi. Bul sharalar atalǵan óńirlerde jol-kólik oqıǵalarynan qaza tapqandar sanyn edáýir azaıtýǵa múmkindik berdi.
Jol qaýipsizdigin qamtamasyz etý boıynsha zańnamaǵa ózgerister engizý
2023 jyly qazan aıynda ÁQBtK men jol qozǵalysy týraly zańnamaǵa ózgerister engizetin zańdarǵa qol qoıyldy. Atalǵan ózgerister eki kezeńde kúshine enedi: negizgi bóligi 2023 jylǵy 4 jeltoqsannan bastap, al mopedterge qatysty tolyqtyrýlar 2025 jylǵy 4 sáýirden bastap qoldanylady.
Jańa erejelerde eki kamera arasyndaǵy jol ýchaskesinde ortasha jyldamdyqty asyrý úshin jaýapkershilik qarastyrylǵan. Mundaı ýchaskede jyldamdyqty 60 km/saǵ-tan artyq asyryp ótken jaǵdaıda, 5-ten 40 aılyq eseptik kórsetkishke deıin (18 460-tan 147 680 teńgege deıin) aıyppul salynady. Sondaı-aq júrgizýshi kýáliginsiz mas kúıinde kólik basqarǵan nemese medısınalyq kýálandyrýdan bas tartqan júrgizýshilerge júrgizýshi kýáligin alý úshin emtıhan tapsyrýǵa tyıym salý merzimi 7 jylǵa deıin uzartyldy.
Mopedter úshin mindetti túrde tirkeý jáne «A1» sanatyndaǵy júrgizýshi kýáligin alý talaby engizildi. Sonymen qatar elektromobılderde belgisi bolmaǵany úshin aıyppuldar qarastyrylǵan jáne osyndaı kólikterge arnalǵan zarádtaý stansıalaryn qurý talaptary engizildi.
Tótenshe jaǵdaılar júıesin jańǵyrtý
2024 jyly Qazaqstannyń TJ júıesinde mańyzdy reformalar júrgizildi. TJM basqarýdyń jańa taktıkasyn jáne jańartylǵan uıymdastyrýshylyq qurylymdy engizdi.
Óńirlik bólimsheler sany 87-den 28-ge deıin qysqartylyp, negizgi qyzmetterdiń jumysyn kúsheıtýge múmkindik berdi. Sıfrlandyrý boıynsha vıse-mınıstr laýazymy engizilip, sonymen qatar Respýblıkalyq jedel shtab jańǵyrtyldy.
Órtpen kúreske erekshe nazar aýdarylýda. 2024 jyly 324 tabıǵı órt tirkeldi, bul 2023 jylmen salystyrǵanda (868 órt) 2,6 ese az. Qaraǵandy, Aqmola jáne Qostanaı oblystaryndaǵy ormandarda órtti erte anyqtaý júıesin engizý ormandaǵy órt aýmaǵyn aıtarlyqtaı azaıtýǵa yqpal etti.
Infraqurylymdy damytý jáne qutqarýshylardyń jumys jaǵdaıyn jaqsartý
Qutqarýshylardyń jumys jaǵdaıyn jaqsartý maqsatynda tehnıka men jabdyqtardy jańartý jumystary jalǵasýda. Qostanaı oblysynda qutqarýshylardyń qyzmettik kıimderin jaqsartý boıynsha pılottyq joba iske qosylyp, oń nátıje kórsetti. Azamattyq qorǵanystyń jańa áskerı bólimderin qurý, onyń ishinde tez qurastyrylatyn konstrýksıalardan órt sóndirý depolaryn salý boıynsha jumystar júrgizilýde. Birinshi joba 2024 jyly Astanada 3,5 aı ishinde iske asyryldy.
Sondaı-aq Qazaqstannyń batys aımaǵynda TJ jedel áreket etýdi qamtamasyz etý úshin «Teńiz jasaǵy» atty jasaq qurý mańyzdy qadam boldy. Almaty, Oral, Óskemen jáne Qostanaı qalalarynda qutqarý batalóndary qaıta ornalastyryldy, bul jedel qamtýdy keńeıtip, kúshter men quraldardy tasymaldaýǵa ketetin shyǵyndardy qysqartýǵa múmkindik berdi.
TJM jedel áreket etý qyzmeti
2024 jyldan bastap Qazaqstan tótenshe jaǵdaılarǵa áreket etý júıesin jetildirýdi jalǵastyrýda. Bıyl «112» Biryńǵaı kezekshi-dıspecherlik qyzmetiniń púltine halyqtan 4,7 mıllıonnan astam qońyraý tústi. TJM kúshterimen 14 myńnan astam adam qutqaryldy, 66,5 myń adam evakýasıalandy, 8 myń zardap shekken adamǵa medısınalyq-psıhologıalyq kómek kórsetildi. Sonymen qatar 83,3 myńnan astam shuǵyl shaqyrtýlarǵa shyqty, onyń 10 myńy órt oqıǵasy jáne 19 myńǵa jýyǵy apattyq-qutqarý jumystary.
İzdeý-qutqarý jumystaryna, onyń ishinde áýe kemelerin qoldanýǵa erekshe nazar aýdaryldy. 2024 jyly «Qazavıaqutqarý» AQ áýe kemeleri 2,5 myńnan astam tapsyrys oryndady, onyń 395-i sanıtarlyq avıasıa jáne 356 naýqas tasymaldandy.
Tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý júıesin jetildirý
TJM jumysyndaǵy mańyzdy baǵyttardyń biri – tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý júıesin damytý. 2024 jyly sý aıdyndaryndaǵy jaǵdaıdy anyqtaý jáne baqylaý maqsatynda geoaqparattyq júıeler men ushqyshsyz ushý apparattaryn qoldana otyryp, monıtorıń júıesin jańǵyrtý jumystary jalǵastyryldy. Sonymen qatar TJM men İİM vedimistik jelilerin biriktiretin respýblıkalyq jedel sıfrlyq radıobaılanys júıesi engizildi. Bul tótenshe jaǵdaılarǵa jedel jáne tıimdi áreket etý úshin úılesimdilik deńgeıin aıtarlyqtaı arttyrdy.
Óndiristegi buzýshylyqtardy, apattardy, oqıǵalardy jáne jazataıym jaǵdaılardy azaıtý maqsatynda elde 2030 jylǵa deıingi qaýipsiz eńbek tujyrymdamasy bekitildi.
Eldegi seısmıkalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý maqsatynda 2028 jylǵa deıin seısmologıa salasyn damytý boıynsha keshendi jospar bekitildi.
Eldiń 14 óńirinde sý tasqyny kezeńinde 120 myń adam, onyń ishinde 354 múmkindigi shekteýli adam jáne 45 myńnan astam bala qutqarylyp, evakýasıalandy. 2024 jyly Qazaqstanda TJ sany 2023 jylmen salystyrǵanda 1,7%-ǵa azaıdy, al zardap shekkender sany 10,8%-ǵa tómendep, 2023 jylǵy 1751 adamnan 2024 jyly 1562 adamǵa deıin qysqardy.
Quqyqtyq tártipti qamtamasyz etý, quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alý jáne qaýipsizdikti arttyrýǵa baǵyttalǵan keshendi tásil aıtarlyqtaı jetistikterge qol jetkizýde. Áıelder men balalardy qorǵaýǵa arnalǵan júzege asyrylǵan sharalar qaýipsiz qoǵam qalyptastyrýdyń negizin qalady. Memlekettik organdardyń kúsh-jigeri, ınfraqurylymdy jańǵyrtý, zamanaýı tehnologıalardy qoldaný jáne zańnamany jetildirý Qazaqstannyń árbir azamattyń ómiri men qaýipsizdigin basymdyqqa qoıatyn el retindegi pozısıasyn odan ári nyǵaıta túsýde.