Maman keńesi
Júrek yrǵaǵynyń buzylýy medısınada «arıtmıa» dep atalady. Arıtmıa nemese turaqsyz júrek soǵysy – bul júrek soǵý jıiliginiń nemese yrǵaǵynyń durys bolmaýy. Júregińiz tym tez, tym baıaý nemese yrǵaǵy durys bolmaı soǵýy múmkin.
Dene belsendiligi kezinde júrek soǵý jıiliginiń jyldamdaýy jáne demalý nemese uıyqtaý kezinde baıaýlaýy qalypty jaǵdaı. Sondaı-aq, keıde júregińizdiń kúshtirek soǵýy da qalypty jaǵdaı. Biraq jıi turaqsyz yrǵaq sizdiń júregińiz deneńizge jetkilikti qan aıdamaıtynyn bildirýi múmkin. Sizde bas aınalý, esten taný nemese basqa belgiler bolýy yqtımal.
Keıde arıtmıa aıqyn belgilerdi týdyrmaýy múmkin. Adam baıaý nemese turaqty emes júrek soǵysy sıaqty belgilerdi nemese júrek soǵýlarynyń arasyndaǵy úzilisterdi baıqaı alady. Siz sondaı-aq, júregińizdiń soǵýyn, lúpildep, soǵyp jatqanyn nemese tym qatty nemese tym jyldam soǵyp ketkenin sezinýińiz múmkin. Bul júrek soǵýy dep atalady. Arıtmıany dári-dármekpen nemese durys emes yrǵaqty baqylaý prosedýralarymen emdeýge bolady.
Arıtmıanyń basqa da belgileri:
- Mazasyzdyq;
- Keýdedegi aýyrsyný nemese jaısyzdyq;
- Shatasý;
- Uıqy kezinde tynys alýdyń qıyndaýy nemese tynys alýdyń qıyndaýy;
- Bas aınalý jáne esten taný;
- Sharshaý nemese álsizdik.
- Sımptomdardyń qashan jáne qanshalyqty jıi bolatynyn, ne sezinetinińizdi, ne istep jatqanyńyzdy jáne ýaqyt óte kele bul nárselerdiń ózgeretinin baqylańyz. Eger sizdiń atalǵan belgilerińiz tynys alýdyń qıyndaýy nemese keýdedegi aýyrsyný sıaqty óte aýyr bolsa, shuǵyl medısınalyq kómekke júginińiz.
Emdeý. Jalpy arıtmıany emdeýge dári-dármekter, júrek soǵysyn baqylaıtyn ımplantasıalanatyn júrek qurylǵylary jáne júregińizdegi elektr sıgnaldarymen baılanysty máselelerdi emdeýge arnalǵan basqa prosedýralar jatady. Sondaı-aq, arıtmıany nasharlatatyn jaǵdaılardyń qaýpin azaıtýǵa kómektesý úshin salaýatty ómir saltyn ózgertý qajet bolýy múmkin, mysaly, joǵary qan qysymy jáne júrek aýrýlarynyń basqa túrleri.
Arıtmıa qalaı emdeledi? Baıaý, jyldam nemese turaqty emes júrek soǵysyn emdeý úshin sizge bir nemese birneshe dári qajet bolýy múmkin. Keıde dári-dármekter basqa emdeý ádisterimen birge qoldanylady. Eger sizdiń qabyldaıtyn dárińizdiń mólsheri tym joǵary bolsa, arıtmıany emdeýge arnalǵan dári-dármekter júrek rıtmin nasharlatýy múmkin. Sımptomdaryńyz nasharlasa nemese jıilese dárigerińizben sóıleskenińiz abzal.
Baıaý júrek soǵysyn emdeýge arnalǵan dárini (mysaly, atropın ) shuǵyl medısınalyq qyzmetter nemese jedel járdem bólmesinde berýi múmkin.
Em-sharalar jáne qurylǵylar. Eger dári-dármekter arıtmıany durys emdemese, sizge kelesi prosedýralardyń nemese qurylǵylardyń biri qajet bolýy múmkin. Kardıoversıa. Bul – qalypty júrek yrǵaǵyn qalpyna keltirý úshin syrtqy elektr togynyń soǵýyn qoldanatyn em-shara.
Júrektiń tómengi kameralaryndaǵy, qarynshalardaǵy turaqty emes júrek soǵýy júrektiń toqtaýyna qaýip tóndiretin kezde nemese ólimniń aldyn alý úshin tótenshe jaǵdaıda jasalsa, kardıoversıa – josparly kardıoversıa sharasyn aýrýhanada nemese basqa da medısınalyq mekemede kardıologtar, júrekke mamandanǵan dárigerler jasaı alady. Em-shara birneshe mınýtqa sozylǵanymen, prosedýradan birneshe saǵat buryn kelýińiz kerek. Daıyndalý úshin naýqasqa aýyrsynbas úshin kóktamyrishilik anestezıa beriledi jáne keýdege jáne múmkin arqańyzǵa elektrodtar ornatylady. Bul elektrodtar kardıoversıa apparatyna bekitiledi. Qurylǵy júregińizdiń elektrlik belsendiligin jazyp, júregińizge qajetti elektr togynyń soǵýyn jiberedi. Daıyn bolǵan kezde dáriger qalypty yrǵaqty qalpyna keltirý úshin júregińizge bir nemese birneshe qysqa, tómen energıalyq soqqylar jiberedi. Jalpy, jansyzdandyrý arqyly jasalǵandyqtan soqqylardan eshqandaı aýyrsyný sezilmeıdi.
Em-sharadan keıin sizge birneshe ýaqyt medısınalyq mekemede bola turý kerek. Osy ýaqyt ishinde sizdiń densaýlyq saqtaý tobyńyz júrek yrǵaǵyńyz ben qan qysymyńyzdy muqıat baqylap, asqynýlardy baqylaıdy. Tolyq oıanyp óz-ózińizge kelgen soń úıge qaıtýǵa bolady. Qajet bolsa, ózińizge senimdi bolmasańyz janyńyzda bir jaqyn adamyńyzdyń bolǵany jón. Kardıversıa jasaıtyn elektrodtar qoıylǵan jerde qyzarý nemese aýyrsyný bolýy múmkin.
Sırek bolsa da kardıoversıanyń keıbir qaýipteri bar. Ol emdeýdi qajet etetin, ómirge qaýip tóndiretin arıtmıalardy týdyrýy nemese nasharlatýy múmkin. Bul em-shara qan uıyndylarynyń paıda bolyp nemese turǵan ornynan jyljyp, júrekten basqa tinderge nemese múshelerge ótýine jáne ınsýltke nemese basqa máselelerge ákelýi múmkin. Sondyqtan kardıoversıaǵa deıin jáne odan keıin qan uıýyna qarsy preparattardy qabyldaý bul qaýipti azaıtady.
Kateterlik ablásıa – qalypty emes elektr sıgnaldarynyń júrek arqyly ótýin jáne júrek soǵýynyń turaqty emes soǵýyn toqtatý otasy.
Bul joǵary mamandandyrylǵan medısınalyq kómek arnaýly aýrýhanalarda, ǵylymı klınıkalyq ortalyqtarda jasalady. Ablásıa júrek kateterızasıasy dep atalatyn prosedýra arqyly jasalady, ol júrekke jetkenshe ıkemdi tútikterdi nemese kateterdi qan tamyrlary arqyly ótkizedi. Keıbir kateterlerde qalypty emes júrek soǵýlarynyń kózin jazyp alatyn jáne anyqtaıtyn sym elektrodtary bar. Basqa kateter emdik radıojıilikti tokty qajetti aımaqqa jetkize alady. Dáriger arnaıy kateterdiń ushyn júrek tininiń shaǵyn aımaǵyna baǵyttaıdy. Qurylǵy júrekte radıotok arqyly destrýksıa nemese oqshaýlaý jasaý úshin kateterdiń ushy arqyly radıojıilikti tolqyndardy, óte sýyq temperatýrany jiberedi. Bul jerde belgili temperatýra qoldanylady, termıalyq áser beredi. Sonyń nátıjesinde destrýksıa jasalǵan aımaq qalypsyz elektr sıgnaldardyń júrek soǵýyn buzýyna jol bermeıdi.
Kateter ablásıasy otasy kezinde de, qalpyna keltirý kezinde de keıbir qaýipter bar, olar: qan ketý; ınfeksıa; qan tamyrlarynyń zaqymdanýy; júrektiń zaqymdanýy; arıtmıa; qan uıýy.
Sondaı-aq, kateterlik ablásıa kezinde qoldanylǵan ıondaýshy sáýleden qaterli isik damý qaýpi óte az, tómen. Eger atalmysh ota rentgenangıograf dep atalatyn apparattyń kómegimen jasalatyn bolsa, júktilerge jasaýǵa bolmaıdy. Júkti áıelderge rentgenoskopıa qoldanbaı, últradybys kómegimen jasaý qajet.
Implantasıalanatyn kardıoverter-defıbrıllátorlar (IKD)
Defıbrıllátorlar – júrekke elektrlik ımpúls nemese soqqy jiberý arqyly qalypty júrek soǵýyn qalpyna keltiretin qurylǵylar. Olar arıtmıanyń, birkelki emes nemese tym baıaý nemese tym jyldam júrek soǵysynyń aldyn alý nemese túzetý úshin qoldanylady. Defıbrıllátorlar, eger júrek kenetten toqtap qalsa, júrek soǵysyn qalpyna keltire alady.
Defıbrıllátorlar túrleri túrli tásildermen jumys isteıdi. IKD adam ómirine qaýip tóndiretin arıtmıa qaýpi joǵary adamdar arasynda kenet júrekten bolatyn ólimniń aldyn alady. Ol keýde tusyna teri astyna hırýrgıalyq jolmen ornalastyrylady. Defıbrıllátormen ómir súrýge úırený úshin ýaqyt qajet.
Elektrokardıostımýlátorlar (EKS)
Kardıostımýlátor – júrektiń qalypty jıilikte jáne yrǵaqta soǵýyna kómektesý úshin elektr ımpúlsterin jiberetin shaǵyn qurylǵy. Kardıostımýlátorlardy júrek kameralarynyń sınhrondy túrde soǵýyna kómektesý úshin de paıdalanýǵa bolady, osylaısha júregińiz deneńizge qandy tıimdirek aıdaı alady.
Keıingi ýaqytta júrektiń ishine ornatylatyn óte shaǵyn kólemdi kardıostımýlátorlar paıda boldy. Bizdiń elimizde de bul kishkene kólemdi elektrodsyz EKS halyqqa qoljetimdi. Jalpy, álemde onyń sırek qoldanylýynyń sebebi baǵasy jaǵynan asa qymbat bolýynda. Ol ádettegi EKS ornatý múmkin bolmaǵan jaǵdaıda usynylady jáne ol naýqasqa fızıkalyq jáne emosıonaldyq jaǵynan jaǵymsyz áserler azyraq týyndatady.
KEREK KEŃES
Dárigerler arıtmıany týdyratyn nársege baılanysty kelesi saqtyq sharalaryn usynady:
- Kardıostımýlátordynemese ımplantasıalanatyn defıbrıllátordy ornynan jyljytýy múmkin kontaktili sport túrlerinen aýlaq bolý;
- EKS nemese IKD ımplantasıasynan soń júzý nemese súńgý sıaqty qarqyndy jattyǵýlardan aýlaq bolý (ásirese, otadan keıingi alǵashqy 3 aı ishinde);
- Eger tahıkardıa bolsa kofede, shaıda jáne shokoladta bolatyn kofeınnen aýlaq bolý nemese olardy shekteý;
- Kenetten bolatyn stresterdi nemese qatty dybystardy boldyrmaý úshin dabyl men telefon qońyraý únderin ózgertý;
- Resepsiz beriletin dári-dármekterdi, taǵamdyq qospalardy nemese sýyq tıýge jáne alergıaǵa qarsy dári-dármekterdi qabyldamas buryn dárigerińizben keńesý.
Salaýatty ómir salty
Aǵzadaǵy asqyný qaýpin azaıtýǵa kómektesý úshin ómir boıy salaýatty ómir saltyn ustanǵan abzal. Olar: salaýatty salmaqty maqsat etý; júrekke paıdaly taǵamdardy tańdaý; turaqty fızıkalyq belsendilikpen aınalysý; stresti basqarý; temekini tastaý.
Sonymen qatar, dárigerdiń barlyq taǵaıyndaýlaryn saqtap, eger dáriger sizden talap etpese, kez kelgen dári qabyldaýdy toqtatpaý kerek. Eger depressıa, bas aınalý nemese júrek soǵýy sıaqty dári-dármekterdiń janama áserleri bolsa, dárigerge aıtqan jón. Keıbir dári-dármekter qan qysymynyń tómendeýine nemese júrek soǵý jyldamdyǵynyń tómendeýine ákelýi múmkin nemese júrek jetkiliksizdigin nasharlatýy múmkin. Dárigermen sóılespeı, dári qabyldaýdy toqtatpańyz. Psıhıkalyq densaýlyǵyńyzǵa da qamqorlyq jasańyz. Arıtmıamen ómir súrý qorqynyshty, alańdaýshylyqty, depressıany jáne stressti týdyrýy múmkin. Eger siz depressıada bolsańyz, sizge ómir súrý sapasyn jaqsartatyn dáriler nemese basqa emdeý qajet bolýy múmkin. Otbasy men dostardyń qoldaýy da stress pen alańdaýshylyqty jeńildetýge kómektesedi.