Jaz mezgili álsiregen ımýnıtetti qalpyna keltirý úshin eń qolaıly mezgil.
Bul ýaqytta ásirese qandaı jemisterdi jegen durys, adam aǵzasy qandaı dárýmenderdi qajet etedi degen suraqtarǵa nýtrısıolog maman Gúlmıra Maratqyzy jaýap berdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Egemen.kz-ke silteme jasap.
Mamannyń aıtýynsha, ımýnıtetti arttyrýdyń ártúrli faktorlary bar. Onyń bir joly - durys tamaqtaný.
«Biz kúndelikti qoldanatyn taǵam sapaly ári paıdaly bolýy kerek. Jaz mezgilinde kóptegen jemis-jıdekter pisedi. Kúndelikti tamaq rasıonyna jemisterdi, paıdaly aqýyzdardy (balyq eti, taýyq eti t.b), kómirsýlardy qosý kerek. Kóbine qara bıdaı sortynan daıyndalǵan nan ónimderin paıdalanǵan durys», deıdi maman.
Dárigerlerdiń keńesi boıynsha, kúz-qys mezgilinde kóbirek dárýmen ishý kerek. Sebebi bul mezgilderde tabıǵı ónimder jáne jańa pisken jemis-jıdek qory az bolady. Al jaz – kóptegen qorektik dárýmeni bar jemister, kókónister men jıdekterden tabıǵı dárýmen alatyn maýsym.
«Jaz mezgilinde adam aǵzasyna A, S, E jáne D dárýmenderi asa qajet. Adamdar kóbine D dárýmenin jazda kúnniń kózinen alamyz dep qys aılarynda ishpeıdi. Al, ol dárýmendi qysta da, jazda da qabyldap turý qajet. Sebebi jazdyń ózinde adamdar ony kún kózinen tolyq ala almaıdy.
S dárýmeni – jazdyń kúni adam aǵzasyna eki ese qajet bolady. Bul dárýmen aqjelkende, sıtrýstarda, qara qaraqat jáne qyzyl tústi bolgar buryshynda kóp kezdesedi. Bul dárýmen jemis-jıdektiń qabyǵynda bolatyndyqtan, ony qabyǵymen birge tutynǵan jón. (Dárigerdiń keńesinsiz S vıtamınin dári-dármek túrinde qabyldaýǵa bolmaıdy. Baqylaýsyz qabyldaýdyń saldary qaıǵyly bolýy múmkin).
A dárýmeni – ımýndyq júıeniń durys jumys isteýine qajetti mańyzdy bıologıalyq qosylys. Qazirgi tańda kompúterdi, smartfondardy kóp qoldanǵandyqtan kózimizdi, este saqtaý qabiletimizdi jaqsartý úshin A dárýmenin qabyldaǵan durys. Sondaı-aq A dárýmeniniń úzdiksiz kóp mólsherde qoldaný ıntoksıkasıa, ıaǵnı, aǵzada ydyramaı jınalyp, ýly zatqa aınalýyna alyp keledi.
E dárýmeni – mańyzdy antıoksıdanttarǵa baı maıda erıtin adam aǵzasyna paıdaly vıtamın. Bul dárýmen adamnyń mı jumysyn jaqsartý úshin paıdaly. Sondaı-aq jaz mezgilinde alergıa kóp bolady. Sonyń aldyn alý úshin E dárýmenin qoldanǵan durys bolady», deıdi dáriger.
Sondaı-aq kúndelikti ómirde jep júrgen almanyń quramynda adam aǵzasyna paıdaly dárýmender óte kóp. Alma quramynyń 80 paıyzy sýdan, qalǵany organıkalyq qyshqyldar men kómirsýlardan turady. Jańa pisken almanyń paıdasy kóbirek bolady. Mysaly, adam aǵzasynda zat almasý prosesi jıileıdi: ishektiń jumysyn jaqsartady, ony toksınderden tazartady.
Sondaı-aq maman eresek adam men bala aǵzasy úshin qajet dárýmenderdiń túrlerin atap ótti.
«Eresek adamdarǵa eń qajet dárýmen – kálsı. Sebebi 25 jastan keıin kálsı bizdiń aǵzamyzdan tez shyǵa bastaıdy. Al, balalar úshin eń paıdaly vıtamın – D dárýmeni. Sebebi kishkentaı balanyń aǵzasynda D dárýmeni bolmasa balanyń damýy durys bolmaıdy. Bala anemıaǵa ushyrap, tez ashýshań bolady», deıdi G.Maratqyzy.
Mamannyń aıtýynsha, ımýnıtetti arttyrý úshin dárýmenderden bólek dene shynyqtyrýmen aınalysý kerek. Mysaly, tań sáride turyp, taza aýamen tynys alyp, jattyǵý jasaý qajet. Sondaı-aq júzý, júgirý jáne basqa da sergitetin sport túrlerimen shuǵyldaný adam densaýlyǵyn jaqsartatyn taptyrmas tabıǵı jol.