Táýelsizdiktiń qaıta oralǵany – bizdiń ata-babalarymyzdyń san ǵasyrlyq azattyq kúresiniń zańdy óteýi.
Nursultan NAZARBAEV.
1995. JYLDYŃ BASTY OQIǴALARY
- Qazaqstan halqy Assambleıasynyń qurylýy.
- Parlament daǵdarysy, QR Joǵarǵy Keńesiniń taratylýy.Eki palataly Parlament saılaýy.
- Respýblıkalyq referendým qorytyndysy boıynsha Prezıdent ókilettiligin 2000 jylǵa deıin uzartý.
- Uly Otan soǵysyndaǵy Jeńistiń 50 jyldyǵy.
- Uly hákim Abaı Qunanbaevtyń 150 jyldyq mereıtoıy.
- Respýblıkalyq referendým: Jańa Konstıtýsıanyń qabyldanýy.
- BUU Bas Assambleıasynyń 50-shi sesıasy.
1995 jyl – Abaı jyly bolyp jarıalandy. Elimizdi kúlli jahanǵa tanytatyn ulttyń dara tulǵasyn ulyqtaýǵa zor mańyz berildi. IýNESKO-ǵa Abaıdyń 150 jyldyǵyn álemdik deńgeıde atap ótýge usynys jasaldy, bul bastama bedeldi uıym tarapynan qoldaý tapty da. İshki keńistikte jyldyń basty oqıǵasy, qoldanystaǵy Ata Zańymyz – Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy dúnıege keldi.
Táýelsizdiktiń besinshi kezeńi qoǵamdyq turaqtylyq pen ultaralyq kelisimdi nyǵaıtý jyly boldy. Bul rette: áleýmettik salanyń bilim berý, mádenıet, óner baǵyttaryn damytýǵa, qoǵamdy izgilik negizderine tárbıeleýdiń memlekettik baǵdarlamasyna aıyryqsha basymdyq berildi. Kóppartıalylyqqa negiz qalandy, sóz bostandyǵynyń alǵysharttary qamtamasyz etildi. Bılik ishki saıasatta - jalpyulttyq birlik, memlekettik tutastyq, el egemendigin nyǵaıtý, azamattyq pen patrıottyq tárbıe, jalpyulttyq ıdeologıa prınsıpteri máselelerin, al syrtqy saıasatta TMD elderimen ıntegrasıany saqtaý mindetin, syrtqy ekonomıkalyq qyzmetti lıberalızasıalaý baǵyttaryn ustandy.
Ekonomıkalyq qyspaq áli de jaǵadan alǵan 1995 jyly Qazaq Eliniń búdjet tapshylyǵy 40 mlrd. teńgege jýyqtady. Ekonomıkany reformalaý áreketteri halyqty eńbekpen qamtý salasyndaǵy problemalardy odan ári ýshyqtyrdy. Óndiristiń jappaı quldyraýy saldarynan jumysshylardyń jappaı qysqarýy beleń aldy. Jumyssyzdar sany kóbeıdi. Mysaly 1995 jyly eńbekpen qamtý qyzmetterinde resmı túrde tirkelgen jumyssyzdardyń sany – 153 myńǵa jetken eken.
Osyndaı ekonomıkalyq jaısyzdyqtarǵa qaramastan bılik eldegi jaǵdaıdy qalpyna keltirip, jaqsartýdyń túrli joldaryn qarastyrdy. Ulttyq bank tarapynan ulttyq valúta erekshe qamqorlyqqa alyndy, tól teńgemizdiń qalyptasyp, nyǵaıýy, naryq jaǵdaıyndaǵy qyspaqtarǵa tótep berýi úshin jan-jaqty sharalar qolǵa alyndy. Teńgeniń alǵashqy shyǵarylymy Ulybrıtanıada basylsa, kóp keshikpeı, 1995 jylǵy 26 sáýirde Almaty qalasynda Banknottyq fabrıkanyń iske qosylýynan táýelsizdigimizdiń basty tirekteriniń biri – ulttyq valútany nyǵaıtý jolyndaǵy qajyrly jumystyń nátıjesin baıqaýǵa bolar edi. Onyń qurylýy men ashylýy turaqty baqylaýda boldy. Fabrıkanyń ashylýy elimizge óz banknottyq ónimderin derbes túrde shyǵarýǵa múmkindik beretin múmkindik edi.
Ekonomıkalyq daǵdarys tunshyqtyrǵan jergilikti kásiporyndardy «tiriltý» maqsatynda ulttyq ekonomıkany ınvestısıamen sýsyndatý qajettigin basty basymdyqqa balaǵan bılik qysqa merzim ishinde Qazaqstanda «Tikeleı ınvestısıalardy memlekettik qoldaý týraly» Zań qabyldady. Sol arqyly sheteldik ınvestısıalar úshin jeńildikter men preferensıalar júıesi barynsha jetildirildi.Toqsan bestiń kókteminen sheteldikter satylymdarǵa shyǵarylǵan aýksıondarǵa qatysýǵa múmkindik aldy. Olar valútalaryn quıa otyryp, jekeshelendiriletin nysandardyń 31 paıyzyna deıin ıe bolý quqyǵyn ıemdendi. Memleket basshysy shet memleketterdiń iri kompanıalarynyń ókilderimen kezdesýler ótkizip, Qazaqstannyń ınvestısıalyq erekshelikteriniń tartymdylyǵy men qaıtarymdylyǵyn dáleldeýmen boldy. Sonyń nátıjesi - álemdi moıyndatqan «Philip Morris», «Chevron Corporation», «Tomson», «Mitsubishi», «Gold Star», «Overseas Private Investment Corporation», «First Development», «Agip KSO», «The Chase Manhattan Bank», «Europa-Metalli», «Itochu Corporation» sıaqty biregeı kompanıalardy Qazaqstanǵa burýdyń sáti tústi. Sonymen qatar Prezıdent BUU, HVQ sıaqty birqatar halyqaralyq uıymdar arqyly da ınvestısıa tartý baǵytyna erekshe mán berdi. Sheteldik ınvestorlarmen osyndaı tyńǵylyqty, qajyrly jumystardyń arqasynda elde birqatar birlesken kásiporyndar ashyldy, ekonomıkany yntalandyrý maqsatynda sheteldik nesıelik baǵyttar bekitildi. Táýelsizdigin jańadan alǵan Qazaq Eli jahandyq qarym-qatynastar álemine shyǵý úshin halyqaralyq qarym-qatynasqa umtyldy. Syrtqy saıası qatynastaǵy áriptestikti nyǵaıtýǵa kirisken jyl boldy toqsan bes. Álemdik qaýymdastyqtyń teń quqyly músheligine ótý úshin bul óte qajet shara edi. Sondyqtan da Qazaqstan syrtqy saıasatynda bes baǵytty ustandy. Birinshiden, dúnıe júzine táýelsiz Qazaq elin moıyndatý, ekinshiden, elimizdiń múddesine qolaıly degen eldermen dıplomatıalyq qatynas ornyqtyrý men ózara tıimdi yntymaqtastyqqa qol jetkizý. Úshinshiden, halyqaralyq , aımaqtyq uıymdarmen yntymaqtastyqqa umtylý. Tórtinshiden, syrtqy saıasatty sapalyq deńgeıge kóterýge kúsh salýmen qatar, ulttyq qaýipsizdikti turaqty nazarda ustaý.Besinshiden, ekonomıkalyq reformalardy júrgizýdiń qolaıly faktorlaryn paıdalanyp, sheteldik ınvestısıalardy tartý.
30 tamyz, 1995 jyl. Elimizde konstıtýsıalyq ózgerister prosesi aıaqtaldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń jańa Konstıtýsıasyn qabyldaý jónindegi búkilhalyqtyq referendým ótip, quqyqtyq memleket qurýǵa baǵdarlanǵan qoldanystaǵy Konstıtýsıa qabyldandy.
1 naýryz , 1995 jyl. Prezıdent Jarlyǵymen qoǵamdyq konsýltasıalyq keńesshi organ - Qazaqstan halyqtarynyń Assambleıasy quryldy.
12 qańtar, 1995 jyl
Memleket basshysynyń Jarlyǵymen qazaq ǵaryshkerleri T.Áýbákirovke, T. Musabekovke, reseılik ǵaryshker Iý. Melenchenkoǵa «Halyq Qaharmany» ataǵy berilip, joǵary erekshelik belgisi -«Altyn Juldyz» tapsyryldy. T. Musabekov pen Iý. Melenchenkoǵa «Qazaqstannyń ǵaryshker ushqyshy» qurmetti ataǵy berildi.
25-31 qańtar,1995 jyl
N.Nazarbaev Shveısarıa Konfederasıasynyń Davos qalasynda ótken Dúnıejúzilik ekonomıkalyq forýmǵa qatysty.
1 naýryz , 1995 jyl
Prezıdent Jarlyǵymen qoǵamdyq konsýltasıalyq keńesshi organ - Qazaqstan halyqtarynyń Assambleıasy quryldy. Onyń maqsaty – eldegi qoǵamdyq turaqtylyq pen ultaralyq tatýlyqty nyǵaıtý.
Bizdiń dáıekteme: 1995 jyly 16 aqpanda Nursultan Nazarbaev ulttyq mádenı ortalyqtardyń jetekshilerimen kezdesip,eldegi ultaralyq kelisimdi saqtaý jáne ony odan ári nyǵaıtý úshin respýblıkada jańa qoǵamdyq ınstıtýt – Prezıdent janyndaǵy konsýltatıvti-keńesshi organ retinde, Qazaqstan halqyn ortaq múddege biriktiretin assambleıa qurý qajettiligi týyndap otyrǵandyǵyn tilge tıek etken edi. Assambleıanyń basty maqsaty – respýblıkadaǵy barlyq etnostardyń rýhanı turǵyda qaıta janǵyrýy men damýyn qamtamasyz etý; órkenıettik jáne demokratıalyq ustanymdarǵa, memlekettik ulttyq saıasatta barlyq etnostardyń múddesine degen qurmetke negizdelgen ultaralyq qatynas mádenıetin qalyptastyrý dep aıqyndaldy. Barlyq oblystarda kishi assambleıalar qurylyp, olardan sessıaǵa 260 delegat saılandy. Sesıa 1995 jyly 24 naýryzda Almaty qalasynda ótti jáne onyń quramyna 40 ulttyq-mádenı ortalyqtyń ókilderi endi.
3 naýryz, 1995 jyl
Túrkimenstanda Ortalyq Azıa memleketteri basshylarynyń Aral problemalary jónindegi Keńesi ótti. Araldy qutqarýdyń halyqaralyq qory, memlekettik keńes jáne atqarý komıteti quryldy. Qordyń Prezıdenti bolyp Nursultan Nazarbaev saılandy.
18 naýryz, 1995 jyl
Qylmyspen kúres jáne eldegi quqyqtyq tártipti nyǵaıtý máseleleri jóninde respýblıkalyq keńes ótti. Oǵan Prezıdent Nursultan Nazarbaev tóraǵalyq etti.
24 naýryz, 1995 jyl
Prezıdent janyndaǵy qoǵamdyq-konsýltatıvtik keńesshi organ – Qazaqstan halyqtary Assambleıasynyń birinshi sesıasy ashyldy. Onyń jumysyna QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev qatysyp, baıandama jasady.
25 naýryz, 1995 jyl
Prezıdent «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ortalyq saılaý komısıasynyń quramy týraly», zańdyq kúshi bar «Respýblıkalyq referendým týraly», «1995 jylǵy 29 sáýirde respýblıkalyq referendým ótkizý týraly» Jarlyqtarǵa qol qoıdy.
1 sáýir, 1995 jyl
Qazaqstan Respýblıkasy Mınıstrler Kabıneti janynan Keden komıteti quryldy.Qarjy mınıstrliginiń Bas keden basqarmasynyń negizinde qurylǵan bul komıtetke kedendik baǵytta mańyzdy mindetterdi júzege asyrý júkteldi.
12 sáýir,1995 jyl
Máskeýde uly Abaıdyń 150 jyldyǵyna arnalǵan is-sharalar bastaldy. Qazaqstannyń Reseıdegi elshiligi men Reseı Federasıasy Mádenıet mınıstrligi uıymdastyrǵan Abaı kúnderi keıinnen Túrkıada, Anglıa men Germanıada,Fransıa men Qytaıda , jáne dúnıe júziniń basqa da birqatar memleketterinde jalǵasty.
24 sáýir, 1995 jyl
Maıdanger jazýshy Qasym Qaısenovke «Halyq qaharmany» ataǵy berildi.
29 sáýir 1995 jyl
Qazaqstan halqy assambleıasy Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń ókilettiligin 2000 jyly 1 jeltoqsanyna deıin uzartý jónindegi jalpyhalyqtyq referendým ótkizý týraly bastama kóterdi. 29 sáýirde QR Prezıdenti N.Nazarbaevtyń quzyret merzimin uzartý boıynsha respýblıkalyq referendým ótip, onyń qorytyndysy boıynsha saılaýshylardyń 95,4 paıyzy Prezıdent ókilettiliginiń merzimin 2000 jyldyń 1 jeltoqsanyna deıin uzartýdy jaqtap daýys berdi. Referendýmnan keıin ákimshilik-basqarý apparatyn qysqartýǵa baılanysty qurylymdyq ońtaılandyrý jumystary júrgizildi. Úkimet quram jaǵynan yqshamdalyp, qaıta quryldy, jerlikti basqarý qurylymdary qysqardy. Máselen, oblys ákimshilikteri 19-dan 14-ke kemıtini belgili boldy.
19 mamyr, 1995 jyl
Almatyda qurylysy 1993 jyly bastalǵan Ulttyq banknot fabrıkasynyń birinshi kezeginiń ashylý rásimi ótti. Osy jyly teńgeniń úsh nomınaly (200, 500, 1000) shyqty. Bir jyldan soń 100 jáne 2000 teńgeler aınalymǵa endi.
Bizdiń dáıekteme: Elimiz alǵash óz valútasyn engizgende, eń alǵashqy «1»‚ «3»‚ «5»‚ «10»‚ «20» jáne «50» teńgelik nomınaldardyń banknottary Anglıa kásiporyndarynda basylyp shyqqan edi. Árıne,qaǵaz aqshalardy kóp shyǵynmen shetelde shyǵarý ekonomıkalyq jaǵynan tıimsiz boldy. Sondyqtan da banknottardy shyǵarýdyń otandyq bazasyn qurý qolǵa alyndy. QR Ulttyq Banki Ulybrıtanıanyń «Thomas De La Rue» kompanıasymen banknottardy shyǵaratyn, tolyq óndiristik sıklǵa negizdelgen tehnologıalar men qural-jabdyqtardy jetkizý jóninde shart jasasty. Búginde qazaqstandyq Banknottyq fabrıkada álemdik deńgeıdegi tehnologıalar men elementterdiń barlyq túri bar. Onda ónimderdiń (tólqujat,kýálik,dıplom,atestat,aksızdik markalar,eseptik-baqylaý markalary,vekselder men saqtandyrý polústeriniń blankileri,chek kitapshalary, taǵysyn-taǵylar) 100-den asa túrleri shyǵarylady. Fabrıka "Sapanyń Altyn Sertıfıkatynyń" ıegeri.
26 mamyr , 1995 jyl
Bul kún tarıhı máni zor oqıǵamen este qaldy. Qazaqstan aýmaǵynan sońǵy ıadrolyq qarý shyǵaryldy. Burynǵy Semeı polıgonynyń mańyndaǵy sońǵy ıadrolyq zarád joıyldy. Qazaqstan de-fakto ıadrolyq qarýy joq memleket atandy.Sharaǵa oraı memleket basshysy elimizdiń barlyq azamattaryna Úndeý jarıalady.
6 maýsym, 1995 jyl
Jenevada Birikken Ulttar Uıymynyń qarýsyzdaný jónindegi sesıasy ótti. Sesıaǵa barar jolda Nursultan Nazarbaev Fransıaǵa aıaldap, el prezıdenti Jak Shırakpen áńgimede mańyzdy másele – ıadrolyq qarýdy taratpaý jáne ıadrolyq derjavalar tarapynan Qazaqstannyń qaýipsizdigine kepildik berý taqyrybyn qozǵady.
8 maýsym, 1995 jyl
Fransıadaǵy IýNESKO-nyń shta-páterinde Abaı Qunanbaevtyń týǵanyna 150 jyl tolýyna arnalǵan merekelik sharalar máresine jetti.
13 maýsym, 1995 jyl
Almatyǵa Túrkıa Respýblıkasynyń prezıdenti Súleımen Demırel keldi. Eki eldiń memleket basshylary Qoja Ahmet Iassaýı atyndaǵy halyqaralyq Qazaq-túrik ýnıversıtetiniń jańa ǵımaratynyń irgetasyn qalaý rásimine qatysyp, Iassaýı kesenesin qalpyna keltirý, jańǵyrtý jumystarynyń jaıymen tanysty.
1 shilde,1995 jyl
Qazaqstannyń álpınızm federasıasy men Armıa ortalyq klýbynyń uıymdastyrýymen İle Alataýyndaǵy Abaı shyńyn baǵyndyrý joryǵy jasaldy. Bul sharaǵa qatysqan Memleket basshysy uly Abaı atyndaǵy shyńǵa Qazaqstan jalaýyn qadady.
3 shilde, 1995 jyl
Prezıdent N.Á.Nazarbaevtyń «Almaty qalasynda Táýelsizdik eskertkishin ornatý týraly» qaýlysy shyqty.Soǵan oraı bıiktigi 31 metrlik stella – Altyn adam bederlengen Táýelsizdik monýmentiniń qurylysy bastaldy. Monýment avtory Shota Ýálıhanov.
1 tamyz, 1995 jyl
Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýsıasynyń jańa jobasy jarıalandy.
9-11 tamyz, 1995 jyl
Uly Abaıdyń mereıtoı kúnderi. Oǵan memleketterdiń basshylary men premer-mınıstrler bastaǵan 25 elden delegasıa keldi.
Eń aldymen Almatydaǵy Respýblıka Saraıynda Abaı Qunanbaevtyń týǵanyna 150 jyl tolýyn merekeleýdiń saltanatty jıyny ótti. Prezıdent «Abaı týraly sóz» taqyrybynda baıandama jasap, 10-tamyzda Abaı toıy Semeıde jalǵasty. Memleket basshysy men IýNESKO-nyń bas dırektory Federıko Maıor uly hákimniń Semeıdegi murajaıyn ashý rásimine qatysty. Sol kúni jergilikti Abaı atyndaǵy mýzykalyq drama teatrynda saltanatty jıyn boldy. Ertesinde Qaraýyl-Jıdebaıda Abaı-SHákárim kesenesi ashyldy. Qyrǵyzstanda, Reseıde, Túrkıada, Qytaıda, Fransıada qazaqtyń uly aqynynyń qurmetine arnalǵan rýhanı sharalar ótti. Qazaq Eli ardaqty perzentin osylaısha ulyqtady.
30 tamyz, 1995 jyl
Elimizde konstıtýsıalyq ózgerister prosesi aıaqtaldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń jańa Konstıtýsıasyn qabyldaý jónindegi búkilhalyqtyq referendým ótip, quqyqtyq memleket qurýǵa baǵdarlanǵan qoldanystaǵy Konstıtýsıa qabyldandy.Ol 9 bólimnen, 98 baptan turady. Onda elimizdiń ekonomıkalyq kúsh-qýaty men múmkindikteri ǵylymı turǵydan tıanaqtalyp, Negizgi Zań quqyqtyq memleket qurý jolyndaǵy jańa reformalarǵa jol ashty.Bul reformalardyń negizgi maqsaty – qoǵamdy odan ári demokratıalandyrý. Basqarýdyń prezıdenttik-parlamenttik modeline kóshýdiń konstıtýsıalyq negizi qalandy. Prezıdenttiń óz usynysymen onyń biraz ókilettiligi Parlamentke berildi. Konstıtýsıaǵa osyǵan oraı birqatar ózgerister engizildi. Prezıdent bıligi shektelip, Parlament bıligi keńeıtildi. Jańa Konstıtýsıaǵa sáıkes Parlament eki palataly júıege - Senat pen Májilis bolyp bólindi. Depýtattar sany 177-den 114-ke deıin qysqardy. Sondaı-aq jalpy jáne tórelik sottar júıeleri birikti. Budan bylaı olardyń qyzmetine aralasýǵa jol berilmeıdi, isine qol suǵýǵa bolmaıdy degen tujyrym bekitildi. Sýdıalardyń tek Konstıtýsıa men Zańǵa baǵynyshtylyǵy sot ádilettiligin ulyqtaý jolyndaǵy mańyzdy qadam boldy. Jáne bir erekshe aıta keterlik másele - respýblıkada qos azamattyqqa jol berilmeıtini aıtyldy.
5 qyrkúıek, 1995 jyl
30 tamyzda ótken búkilhalyqtyq referendým boıynsha Ortalyq saılaý komısıasynyń qorytyndylary baspasózde jarıalanyp, daýys berý qorytyndylaryna sáıkes, Qazaqstan Respýblıkasynyń jańa Konstıtýsıasy qabyldandy degen resmı tujyrym jasaldy. 6 qyrkúıekte Memleket basshysynyń rezıdensıasynda jańa Konstıtýsıany Nursultan Nazarbaevqa resmı túrde tabys etýdiń saltanatty sharasy ótti. Al, 8 qyrkúıekte jańa Konstıtýsıanyń tolyq mátini baspasózde jarıalandy.
16 qazan , 1995 jyl
Prezıdent «Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamenti jáne onyń depýtattarynyń mártebesi týraly» Zań kúshi bar Jarlyqqa qol qoıdy. Budan bylaı el Parlamenti turaqty negizde jumys isteıtin eki palatadan: Senat pen Májilisten turatyny belgili boldy.
18 qazan , 1995 jyl
Qazaqstan Respýblıkasynyń merekelik kúnderi belgilendi. Prezıdent Jarlyǵymen 25-qazan – Respýblıka kúni, 1-2-qańtar – Jańa jyl, 8-naýryz – Halyqaralyq áıelder kúni, 22-naýryz – Naýryz meıramy,1-mamyr – Qazaqstan halqynyń birligi merekesi, 9-mamyr – Jeńis kúni, 30-tamyz – Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýsıasynyń kúni, 16-jeltoqsan – Táýelsizdik kúni bolyp belgilendi.
20 qazan, 1995 jyl
Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń Amerıka Qurama Shtattaryna resmı sapary. 22 qazanda Birikken Ulttar Uıymy Bas Assambleıasynyń 50 jyldyq mereıtoıy ótti. Nú-Iorkte ótken bul alqaly sharaǵa álemniń 160-tan astam elderiniń ókilderi qatysty.Saltanatty májilistiń birinshi kúni Qazaq Eliniń basshysyna alǵashqylardyń qatarynda sóz berildi.
15 qarasha, 1995 jyl
Qazaqstan Prezıdenti saparmen Fransıaǵa baryp, el prezıdenti Jak Shırakpen, sonymen qatar IýNESKONYŃ bas dırektory F.Maıormen kezdesti.
9 jeltoqsan, 1995 jyl
Qazaqstanda qoǵamdy demokratıalandyrý qadamdarynyń dáleli - tuńǵysh ret qospalataly Parlament saılaýy ótti. Ashyq balamaly saılaýmen ótken bul shara saıası kúres mádenıetine, kóppartıalyq júıege jol ashty. Elimizde júrgizilgen Prezıdent, Parlament Senaty, Parlament Májilisi depýtattarynyń saılaýy sonyń naqtyly dáleli edi. Senat saılaýy eki kezeńmen – 5 jáne 23 jeltoqsanda, al Májilis depýtattaryn saılaý 9-shy jeltoqsanda ótti.
16 jeltoqsan,1995 jyl
Almatydaǵy Respýblıka Saraıynda Memleket basshysynyń qatysýymen Táýelsizdik kúnine arnalǵan saltanatty shara ótti.
20 jeltoqsan, 1995 jyl
Memleket basshysynyń Jarlyǵymen Qyzylorda oblysyndaǵy Lenınsk ataýy Baıqońyr qalasy bolyp ózgertildi.
STATISIKA:
1995 jyly Prezıdent respýblıka óńirlerine 24 ret, shetelderge 22 ret resmı saparlarǵa shyǵypty. Olardyń arasynda Shveısarıa, Indonezıa, Belgıa, Ulybrıtanıa, Vatıkan, Japonıa, Izraıl, Qytaı Halyq Respýblıkasy, Italıa, Ispanıa jáne taǵy basqa da memleketter bar. Shetel basshylarymen kezdesýlerde qazaqstandyq ekonomıkaǵa asa qajetti de mańyzdy birlesken ekonomıkalyq, ınvestısıalyq kelisimder men sharttarǵa qol qoıylǵanyn aıta ketý kerek. Túrli resmı jıyndarǵa qatysyp, sóz sóılegen. Syrtqy saıasattaǵy osyndaı isker de bilikti qadamdardyń nátıjesinde 1995 jyldyń sońyna qaraı táýelsiz Qazaq Elin álemniń 111 memleketi tanydy.Qazaqstan olardyń 92-simen dıplomatıalyq qarym-qatynas ornatty.
Bir jyl ishinde barlyǵy 7 Zań qabyldanyp, 488 Jarlyqqa qol qoıyldy.
JYL TÚIİNİ:
Memleketimizdiń 1995 jylǵy damý úderisin zerdelesek, bul kezeń táýelsiz Qazaq Eliniń syrtqy jáne ishki saıasattaǵy mazmundy da mańyzdy jyl boldy dep aıta alamyz. Osy bir jylda atqarylǵan aýqymdy jumystar elimizdiń jalpy damý dınamıkasyna serpindi serpilis bere alǵanymen de qundy. Joǵaryda atap ótkenimizdeı, toqsan bestiń sońyna qaraı táýelsiz Qazaqstandy álemniń 111 memleketi tanyp,olardyń 92-simen dıplomatıalyq qarym-qatynas ornattyq. Elimiz birqatar dúnıe júzilik arenadaǵy uıymdardyń músheligine de ótti. Olardyń qatarynda Eýropadaǵy qaýipsizdik pen yntymaqtastyq jónindegi Keńes, Halyqaralyq jáne Eýropalyq jańǵyrtý men damý bankteri,Halyqaralyq valúta qory jáne taǵy basqalar bar. Jáne bir erekshe aıtar másele – Qazaqstan óz shekarasy sheńberinde «beıbitshilik pen tatý kórshilik belbeýin» qamtamasyz etip, ózimen shekaralas memlekettermen Kaspıı teńiziniń quqyqtyq mártebesi týraly kópjaqty kelissózderdi bastap ketti. Esterińizde bolsa, osy 1995 jyldan bastaý alǵan birqatar qajyrly kelissózder men kelisimsharttar negizinde 2000 jyldyń orta tusyna qaraı elimiz Reseı jáne Qytaı sıaqty irgeles iri kórshilerimen shekarany delımıtasıalaý jónindegi máselelerge baılanysty tolyqqandy ortaq sheshimge keletin bolady. Álem sarapshylary «Ǵasyr kelisimsharty» dep atap ketken bul áńgimeler hronologıalyq jylnamamyzdyń aldaǵy jarıalanymdarynyń enshisinde. Al, ishki saıasatqa kelsek, bul baǵytta júrgizilgen Konstıtýsıalyq reformalar táýelsiz Qazaq Eliniń damýyndaǵy zaman talabynan, tarıhı qajettilikterden týǵan jeńisti qadam retinde baǵalanbaq. 1995 jylǵy Negizgi Zań – Qazaqstannyń ilgerileýiniń mańyzdy alǵysharty boldy. Jańa Konstıtýsıa arqyly elimiz saıası jańarýdyń, demokratıalyq damýdyń jańa kezeńine aıaq basty.