Meshittiń 130 jyldyq tarıhy bar
Almaty oblysynda 130 jyldyq tarıhy bar kóne Jarkent meshit qaıta qalpyna keltirilip jatyr, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz «Habar 24» telearnasyna silteme jasap.
Aǵashty qıýlastyrý arqyly shegesiz salynǵan alyp ǵımarattyń ishi aqtalyp, sýretteri qaıta boıalyp jatyr. Sáýlet óneriniń erekshe úlgisi Valı Ahýn Iýldashevtyń tapsyrysymen qytaı arhıtektory Hon Pıktiń jetekshiligimen kópshiliktiń qarajatyna salynǵan.
Jarkent meshiti 1892 jyly paıdalanýǵa berilip 30 jyldaı kópshiliktiń qulshylyq etetin orny bolǵan. Al odan keıin ýaqytta NKVD-nyń áskerı kazarmasy, jataqhana, kınoteatr, astyq qoımasy tipti atqora retinde paıdalanǵan. Tek 1948 jyly ǵana kóne ǵımarat sáýlet óneriniń erekshe eskertkishi retinde tanylyp memleket qorǵaýyna alynǵan.
Ábden tozǵan ǵımarat 1975-1978 jyldar aralyǵynda alǵash ret restavrasıadan ótkizilipti. Sodan keıin taǵy bes márte qalpyna keltirý jumystary júrgizilgen. Sonyń barlyǵyna qylqalam sheberi Qýanysh Seıitbekov qatysypty. Kásibı sýretshi osy joly da asqan yjdahattylyqpen baǵanalardy boıap, tarıhı nysandy jańǵyrtyp jatyr. Ol meshittegi sýretterde tutas ómirlik fılosofıa kórinis tapqan,- deıdi.
«Bir aǵash salsa qasyna bir qýraǵan butaǵy bolsa da bul jerde ómir ótkinshi degen nárseni jaqsy kórsetken. Arhıtektýrasy rospısi basqasha ornamentiniń ózderi ózgeshe bolyp keledi. Men jaqyndap boıaımyn ǵoı. Onsha bilinbeıdi. Túsiniksiz boıaý sıaqty. Sál artqa baryp qarasań bir birimen qıylysyp ketken ádemi svettermen. Mynaý ganchettiń ózi qandaı. Ony qalaı istegen adamdar. Sol kezdegi ornament isteıtin adamdardyń mıy kúshti bolǵan»,-deıdi sýretshi-restavrator Qýanysh Seıitbekov.
Meshitti árleýge jasyl, qyzyl, sary, kók tústi boıaýlar ózara úılesimde qoldanylǵan. Syrtqy jaǵyndaǵy sýretter ýaqyt óte kele ońyp ketkenimen minberdegisi túpnusqa kúıinde saqtalǵan,- deıdi mýzeı qyzmetkerleri.
«Boıaýy bastapqy kezde budan da qanyq boıalǵandyqtan qazirge deıin osyndaı qalypta bolyp saqtalyp tur. Ártúrli zertteý júrgizilgen kezde boıaýdyń quramy qupıasy áli kúnge deıin ashylmady dep aıtýǵa bolady. Sol bastapqy kezdegi boıaýy saqtalyp tur. Dál osyndaı boıaý áli kúnge deıin jasaı almaǵan eken»,-deıdi «Jarkent meshiti» mýzeıiniń qyzmetkeri Raıhan Ámireeva.
Meshit kólemi 1500 sharshy metrden asady. Bıyl kóne nysannyń ishki qabyrǵasy aqtalyp, ondaǵy keskinderi men sýretteri qaıta boıaldy. Syry ketken esik terezeleri de syrlandy.
«Mádenıet mınıstrliginen osy qaıta jóndeý jumystaryna 30 mln teńge qarajat bólindi. Meshit ǵımaratynyń shatyry tolyǵymen qalpyna keltirilip, boıaýy jańartyldy. Jáne de 52 syrtqy kolonasynyń kóne boıaýlary arshylyp alynyp qaıtadan jańadan jasalyp shyqty»,-deıdi «Jarkent meshiti» mýzeıiniń meńgerýshisi Ábdimurat Raev.
Onyń ústine mınarettiń túgel qalpyna keltirilip boıaýy jańartylyp shyqty. Kelesi jyly da jóndeý jumystaryn jalǵastyrý josparlanyp otyr. Ol kezde kóne meshittiń kireberis qaqpasy sanalatyn ǵımarat qalpyna keltirilmek.