Sarapshylar Qazaqstanda dızel otyny tapshylyǵynyń basty sebebi baǵadaǵy dısproporsıada ekenin aıtady. Otandyq otyn baǵasy kórshi eldermen salystyrǵanda aıtarlyqtaı arzan, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Qazaqstan álemdegi janarmaıy arzan on eldiń qatarynda. Mysal úshin, Reseıde dızel baǵasy ortasha eseppen lıtrine 345 teńge, ıaǵnı bizdegi naryq baǵasynan 45%-ǵa qymbat. Qyrǵyzstandaǵy baǵa 390 teńge bolsa, Ózbekstandaǵy baǵa bizben salystyrǵanda eki esege qymbat. Bul elde dızeldiń lıtri 480 teńge. Aradaǵy aıyrmashylyq 101 paıyzǵa teń.
Mamandardyń aıtýy boıynsha, naryqtaǵy dızelge suranystyń turaqty ósý sebebiniń negizgi faktory tranzıttik kólik aǵyny, budan basqa Qazaqstannan shetelge «sur sqema» boıynsha alyp ketip jatqan eksport.
Ótken jyly mamandardyń esepteýinshe sheteldik tranzıttik kólik tutynǵan dızel kólemi shamamen 150 myń tonnany quraǵan. Budan basqa sur eksportpen ketken otynnyń kólemi shamamen 200 myń tonna.
Elimizde úsh munaı óńdeý zaýytynda jańǵyrtý jumystary aıaqtalǵannan keıin, munaı óńdeý kólemi 3 mln. tonnaǵa artqan. Qazir jylyna shamamen 17 mln. tonna shıki munaı óndeledi.
Sarapshylardyń paıymy boıynsha sońǵy 5 jylda benzın shyǵarý kólemi 70%-ǵa artqan. Iaǵnı 3 mln. tonnadan 5 mln. tonnaǵa jetken. Al dızel otyny - 33%-ǵa ósipti.
Ótken jyly dızel otynyn shyǵarý boıynsha rekordtyq kórsetkish – 5,2 mln. tonnaǵa jetse, bıylǵy jyly elimizdiń birqatar óńirlerinde dızel tapshylyǵy bar. Demek, elemizdegi 350 myń tonna kólemindegi defısıtti qymbat baǵadaǵy ımporttyq otynmen jabýǵa májbúr bolǵan.
Osy oraıda, ekonomıkaǵa mańyzdy ónerkásip sektory bolyp sanalatyn taý-ken metalýrgıa kesheni jáne temir jol salalarynyń tutyný kólemi sol qalpynda qalǵan.
Qazaqstandyq dızel otynyn túrli joldardy paıdalanyp, shetelge satýdan túsetin paıda 50%-dan 120 %-ǵa deıin jetedi, jalpy paıda jylyna shamamen 140 mln. AQSH dollardy quraıdy eken.