Qazaqstanda bilim salasyndaǵy eń kúrdeli túıtkilderdiń biri – jalǵan dıplom máselesi. Mınıstrliktiń resmı derekterine súıensek, keıingi jyldary baqylaý kúsheıgenimen, bul qubylys túbegeıli joıylǵan joq. Dıplomdy satyp alý – tek jeke adamnyń máselesi ǵana emes, eldiń bilim júıesine degen senimge syzat túsiretin qubylys. Mınıstrlik bul jaǵdaılardy qanshalyqty baqylap otyr? Búginge deıin belgili derekter qandaı? Aqshamnews.kz tilshisi zerttep kórdi.
Dıplomdardyń túpnusqalyǵy qalaı tekseriledi?
2019 jyldan bastap joǵary oqý oryndarynda syrttaı oqý júıesi toqtatylǵan. Buryn bul júıe jalǵan qujat jasaýǵa qolaıly jaǵdaı týdyratyn, sebebi syrttaı stýdentterdiń naqty oqýy men baqylaýyn qadaǵalaý qıynyraq bolatyn. Endi ýnıversıtetter tek kúndizgi jáne qashyqtan bilim berý formalaryn usynady. Mınıstrlik araǵa eki jyl salyp dıplomdardyń azamattyq emes jáne medısınalyq joǵary oqý oryndaryn qospaǵanda, barlyq ýnıversıtet ózindik úlgidegi dıplom bere bastaǵanyn málimdedi.
"Ózindik úlgidegi dıplomdardyń nómirleri men QR kodtaryn generasıalaý "Joǵary bilim berýdiń biryńǵaı platformasy" AJ (budan ári - EPVO) ornalasqan arnaıy Modýl arqyly júzege asyrylady. Qoljetimdilik tek jaýapty bolyp taǵaıyndalǵan jáne osy modýlde tirkelgen joǵary oqý oryndarynyń qyzmetkerlerine ǵana beriledi. Generasıa EPVO-daǵy bilim alýshylar týraly málimetter negizinde júzege asyrylady. EPVO-da bilim alýshy bolmaǵan jaǵdaıda dıplom nómirin generasıalaý múmkin emes. Generasıalanǵan nómiri men QR kody joq dıplomdar jaramsyz" delingen Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń jaýabynda.
Qansha jalǵan dıplom anyqtaldy?
Mınıstrlik jalǵan dıplommen kúres quqyq qorǵaý organdarynyń quzyretinde ekenin eskertti. İshki ister mınıstrligi men Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi birlesip, jalǵan qujat jasaý faktilerin anyqtaýmen aınalysady. Alaıda vedomstvo elimizde naqty qansha jalǵan dıplom anyqtalǵanyn atamady. Tek:
"Qoldanystaǵy zańnamaǵa sáıkes, jalǵan dıplom jasaǵandarǵa 2000 aılyq eseptik kórsetkishke deıin aıyppul nemese eki jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý jazasy qarastyrylǵan. Al jalǵan dıplomdy paıdalanǵan azamattyń ózi de jaýapqa tartylady: 160 AEK-ke deıin aıyppul nemese 40 táýlikke deıin qamaý jazasy qoldanylady. Demek, jalǵan qujat tek moraldyq emes, quqyqtyq turǵydan da qaýipti" dep eskertti.
"Sheteldik dıplomdarǵa súzgi kúsheıdi"
Jalǵan dıplom máselesi tek el ishinde ǵana emes, shetelden ákelingen qujattarda da baıqalady. Qazaqstanda mundaı qujattardy arnaıy taný rásimi – nostrıfıkasıadan ótkizý mindettelgen. Bul prosesten "Bolashaq" baǵdarlamasynyń túlekteri men halyqaralyq kelisimder aıasynda alynǵan dıplom ıeleri ǵana bosatylady. Iaǵnı, kez kelgen kúmándi sheteldik dıplom eńbek naryǵyna birden ene almaıdy. Bul talap sapasyz jáne zańsyz qujattardy el aýmaǵynda qoldanýǵa tosqaýyl qoıady.
"Kez kelgen azamat óz qujatyn teksere alady"
Mınıstrlik resmı túpnusqa dıplomdardyń barlyǵy joǵaryda atalǵan bazada bolatynyn jáne onyń kez kelgen azamat kirip teksere alatynyn aıtty.
"Búginde kez kelgen jumys berýshi EPVO-daǵy "Bilim týraly qujattardy tekserý" arnaıy Modýlinde (https://epvo.kz/#/verification_education_document) ózindik úlgidegi dıplomnyń túpnusqalyǵyn, sondaı-aq memlekettik úlgidegi sıfrlanǵan dıplomdardy tekserýge múmkindigi bar. Sondaı-aq dıplomnyń elektron nusqasy elektron úkimettiń mobıldi qosymshasynyń "Sıfrlyq qujattar" bóliminde ornalastyrylǵan" delingen jaýapta.