Dúken sórelerinen satyp alyp júrgen asymyzdyń halal, álde haram ekenin anyqtaý úshin jyl saıyn 30 myńnan astam ónimniń synamasy alynyp, zertteýden ótkiziledi. Nátıjesinde sonyń 12-15%-i qaýipsizdik talaptary saqtalmaǵan bolyp shyǵady. Kóbi tańbalaýǵa qoıylatyn talaptarǵa saı emes. Bul - Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń deregi.
Vedomstvo 2015 jyldan beri ónimderdiń tehnıkalyq talaptaryna sáıkestigin baqylaıdy. Alaıda, azyq-túlik quramyna qatysty synamalar bıyl júrgizilmegen, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz 24.kz-ke silteme jasap.
«Halal ónimderine talaptar qoıylmaıdy tehnıkalyq reglamentterde. Biraq biz osy baqylaý ótkizgende tańbalaý. Normalaryna sáıkes bolmasa. Bundaı buzýshylyqtar olar falsıfıkasıaǵa jatady jáne tutynýshylardy aldaý. Osyndaı zertteýlerdi jyl saıyn bir myńnan astam synama alynady. Onyń ishinde 7-8% sáıkes kelmeıdi», - deıdi QR Densaýlyq saqtaý vıse-mınıstri - bas memlekettik sanıtarlyq dárigeri Aıjan Esmaǵambetova.
Qazaqstanda 4 myńǵa jýyq óndirýshiniń "Halal" sertıfıkaty bar. Ónimniń sapasy onyń quramyna baılanysty. Kóbine shıkizatty únemdeý úshin óndirýshi shujyqqa qosatyn etti basqa qospamen almastyra alady. Soraqysy sol, seh shujyqtyń tolyq quramyn kórsetpeýge quqyly. Nátıjesinde tutynýshy alatyn taýar japsyrmada kórsetilgen sıpatqa sáıkes kelmeıdi deıdi sarapshylar.
«Halal jáne halal emes ónimderdi qatar shyǵaratyn kásiporyndar bar. Sondaı óndiriste qural-jabdyqtar durys tazalanbasa, ónim lastanady. Ekinshiden shoshqa elementteri bar qospany paıdalanatyndar bar. Mysaly, shujyq jasaǵanda janýarlar aqýyzyn jıi qosady. Ol Qazaqstanda joq. Negizinen ımporttalady. Aq untaq tárizdi qospany shujyqtyń qurylymyn jaqsartý úshin qoldanady. Shetelden ákelingen aqýyz «Halal» dep tańbalansa da, quramynda da shoshqa bolýy yqtımal. Al tutynýshy ony baıqamaıdy. Bul óndiriste ekonomıkalyq turǵydan da tıimdi bolýy múmkin», - deıdi S.Seıfýllın atyndaǵy Qazaq agrotehnıkalyq zertteý ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, PhD doktory Qadyrjan Maqanǵalı.
Osy kásippen aınalysatyndardy akredıtteý de ózekti máselelerdiń biri. «Halal» sertıfıkattaryn memlekettik organdar bermeıdi. Bul rette kásiporyndar óz ónimin óndirip, sertıfıkattaı alady.
«Pisirilgen shujyqtarda jalpy jikteýishter degen standart» bar. Sol standart boıynsha, qandaı ónimder qosylady. Qandaı ónimder qosylmaıdy sony biz jasadyq. Ekinshi qyzmet kórsetý organdaryna STRK «týrısik ekskýrsıaly klasıfıkator» degen standart jasadyq. Buryn sottasýǵa múmkin emes edi. Al myna standartardyń bazasynda, ony jasamaǵandardy sot organy qaraı alatyn boldy. Al endi kelesi stýpen, akredıtasıa ótetin bolsa, olar túgel memlekettiń baqylaýynda. Jumystyń bári durys júrip, sol Úkimet belgilegen standarttyń aıasynda jumys isteýge múmkindik bolady. Poka ol másele joq. sondyqtan úkimet áli ony túbegeıli tekserip, qaraı almaıdy. Ókinishke qaraı», - deıdi «Qazaqstannyń halal ındýstrıasy» qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Marat Sársenbaev.
Zerthanalyq baqylaýdyń bıyl júrgizilmeýine birden bir sebep - zańnamalyq ózgerister. Májiliste Kásipkerlik kodekske túzetýler engizý qaralyp jatyr. Onda satyp alýlarǵa qoıylatyn talaptardy kúsheıtý kózdelgen. Tıisti qujattar qabyldanǵannan keıin azyq-túlik synamalary turaqty túrde jasalady dedi Densaýlyq saqtaý mınıstrligi.