Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetinde akademık Ábdýálı Qaıdardyń 100 jyldyǵyna arnalǵan halyqaralyq ǵylymı kongres ótti.
Bul shara qazaq jáne túrki álemi ǵylymynyń jańa kezeńin belgilep, ǵylymı jáne mádenıet salasyndaǵy yntymaqtastyqtyń jarqyn úlgisine aınaldy.
Kongresti kirispe sózimen bastaǵan ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ Basqarma tóraǵasy – rektory Janseıit Túımebaev akademık Ábdýálı Qaıdardyń ǵylymı murasy men ony nasıhattaýdyń mańyzdylyǵyna erekshe toqtalyp ótti.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń quttyqtaýy kongrestiń rýhyn kóterip, ǵylym salasynda Ábdýálı Qaıdardyń esimin ardaqtaýǵa arnalǵan sharanyń joǵary deńgeıde uıymdastyrylǵanyn atap ótti. Sonymen qatar, Halyqaralyq Túrki Akademıasynyń prezıdenti Mustafaev Shahın, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń prezıdenti Kenjehanuly Raýan, «Türk Dil Kurumu» lıngvısıkalyq qoǵamynyń vıse-prezıdenti Shahın Harýn, sóz sóılep, túrki áleminiń ǵylymı yntymaqtastyǵyna úles qosý jolyndaǵy akademıktiń eńbekterin joǵary baǵalady.
Kongres aıasynda akademık Ábdýálı Qaıdardyń ómiri men shyǵarmashylyǵyn dáripteıtin arnaıy beınebaıan kórsetildi. Bul beınematerıal qatysýshylarǵa ǵalymnyń tereń oılaryn, ǵylymdaǵy sara jolyn jáne jeke tulǵalyq qasıetterin eske saldy.
Moderatorlar qatarynda Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń dırektory Fazyljan Anar Muratqyzy jáne fılologıa ǵylymdarynyń doktory Avakova Raýshan Amırdınqyzy boldy. Olar sharanyń mazmunyn júıeli túrde baǵyttap, pikirtalastardyń kásibı deńgeıin qamtamasyz etti.
Kongreste til, mádenıet jáne jahandaný, túrkitaný, etnolıngvıstıka baǵyttary boıynsha baıandamalar jasaldy. Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor Jamal Mankeeva Ábdýálı Qaıdardyń lıngvofılosofıalyq kózqarastary jaıly baıandady. Memleket jáne qoǵam qaıratkeri, aqyn, dramatýrg Nurlan Orazalın jáne Túrkıadaǵy Ege Ýnıversıtetiniń profesory, Túrik tili men ádebıeti bóliminiń basshysy Mýstafa Óner túrkitaný men qazaq etnosynyń máselelerine toqtaldy.
Ǵylymı jınaqtardyń tusaýkeserinde «Erteńin oıla elińniń», «Mádenıet ~ órkenıet ~ jahanıat konteksindegi gýmanıtarlyq ǵylym: til, etnos, qoǵam» jáne «Halyq danalyǵy» atty jańa eńbekter usynyldy. Gúldarhan Smaǵulova etnolıngvıstıka men frazeologıa salasyndaǵy jańa baǵyttardy atap ótti.
Kongres aıasynda ótken kórmeler:
• Ábdýálı Qaıdardyń murasy: Ǵalymnyń sırek kezdesetin qoljazbalary men eńbekteri usynyldy.
• Ult murasy – qolóner: Qazaqtyń ulttyq mádenıetin aıshyqtaıtyn dástúrli óner týyndylary kórermen nazaryna usynyldy.
Seksıalyq májilisterde qatysýshylar Ábdýálı Qaıdardyń ǵylymı murasynyń qazirgi túrkitaný ǵylymy úshin ózektiligin jáne jas zertteýshiler úshin tyń jol ashatyn múmkindikterin talqylady.
Bul halyqaralyq kongres tek Ábdýálı Qaıdardyń eńbekterin nasıhattap qana qoımaı, qazaq jáne túrki ǵylymdarynyń jańa kókjıegin ashty. Túrki halyqtarynyń lıngvısıkalyq yntymaqtastyǵyn nyǵaıtý, memlekettik til mártebesin kóterý jáne jas ǵalymdardy ǵylymǵa tartý máseleleri boıynsha naqty usynystar aıtyldy.
Avakova Raýshan Amırdınqyzy – fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti
Ýtemgalıeva Nasıhat Adaıhanovna – PhD, dosent m.a., ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti
Kaspakbaeva Gýlzat Beısengalıevna – PhD doktorant, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti