Ene men kelin taqyryby áli de kún tártibinen túsken emes. Óıtkeni, ár shańyraqta ene, ár áýlette kelin bar. Ómir bolǵan soń, jaqsy men jamannyń qatar óriletini sekildi, enesin jamandaıtyn kelin de, kelinin jaqtyrmaıtyn ene de bar. Bir-birin maqtap otyratyn nemese jaqsysyn asyryp, jamanyn jasyryp, shańyraqtyń shattyǵyn shaıqaltpaı ustap otyrǵan úlkeni de, kishisi de az emes aramyzda.
Úsh áıeldiń ózara áńgimesi ene men kelin taqyrybyna oıysty.
BİRİNSHİ OQIǴA: «Sheshemniń júzi únemi synyq júretin»
– Meniń úlken jeńgem, biraz jyldyń júzi boldy, qazir tósek tartyp jatyr, kezinde anamdy syılamaýshy edi. İsinen góri, sózi kóp bolatyn. Sol úshin de osynsha qınalyp jatyr dep oılaımyn keı-keıde. «Osynshalyqty qınaıtyndaı ne jazdym?!» dep kúńirenetini bar derti janyna batqan kezde. Sondaı kezde oılap qoıamyn ishteı, baıaǵy kúnderin, sheshemniń bir kese shaıyn da durys quıyp bermegen, quısa da, kesesin silkinip beretin sátterin esine alar ma eken dep. Áı, qaıdam?! Keıde betine aıtyp-aıtyp tastaǵym keledi, biraq onsyz da dert meńdep jatqan adam, shyny kerek, qarǵap jibere me dep tartynyp qalatynym bar.
Bala bolsam da, áli kúnge esimde, anam oshaq túbinde kóziniń jasyn bir súrtip alyp, nan jaýyp otyratyn. Sonda jeńgem shabalanyp birdeńelerdi aıtyp jatatyn, eshteńe uǵa qoımasam da, durys qarym-qatynas emestigin túısinetinmin. Sheshemniń júzi únemi synyq júretin. Sol janyma batatyn. «Men kelin bolatyn bolsam, ata-enemdi jylatpaı, álpeshtep óter edim» dep armandap ketýshi edim bir sát ondaıda. Anam erte ótti ómirden. Meni eneme tabystap ketti. Al men ata-enemdi qolymnan kelgenshe qurmettedim. Enem marqum eshqashan bilmegen jerimdi betime basqan emes, úıretetin, jetelep otyratyn. «Sen qandaısyń» desken jerimiz joq. Ekeýi de rıza bolyp ketti. Balasyn súıseń, ata-anasyn da qadirleısiń dep oılaımyn. Keıde túsime kiredi. Saǵynady ekenmin ekeýin de, – dep kózine jas aldy Aısáýle.
EKİNSHİ OQIǴA: Samaýrynnyń shaıy
– Meniń anam óte jaıly, qatty sózi joq, daýysy da qatty shyqpaıtyn kisi-tin. Syrt qaraǵan adamǵa jýastaý kórinetin. Biraq áldebir mysy bar-tyn ózine baǵyndyryp turar.
Men mektep bitire salyp, qalaǵa oqýǵa kettim. Úıge birinen soń biri kelinder túse bastady. Men jylyna bir ret kelemin úıge, demalysqa. Sondaǵy anam men jeńge, kelinderimniń ara-qatynasyna rıza bolatynmyn. Kenje kelini qolynda, qalǵan úsheýi bólek turdy, bir aýylda. Biz sheshemizdi ájemizdiń baýyrynda ósken úlken aǵamyzdyń izimen «apa» dep ketkenbiz, al kelinderi «mama» deıtin. Osy bir aýyz sózge júregim jylyp, jaqsy kórip turatynmyn jeńgelerim men kelinderimdi. Anam tórt kelinniń basy qosyla qalǵanda, «búıtip jibere ǵoı, sen sóıtip jibershi, anany tórt jaqtap bitirip tastańdar» dep bir-birin jaqyndatyp, shúıirkelestirip, ortasyna dáneker bolyp otyratyn. Tuńǵysh jeńgem kelin bolyp túskende, kórshidegi apalardy shaqyryp alyp, samaýrynmen shaı berip, qoltyqtaryna bir-bir oramal qystyryp jiberetin. Ekinshi jeńgem bar sharýasyn asyqpaı isteıtin. Sonda onyń ana jaqta áli eden jýyp júrgenin baıqap, anam baryp túski tamaǵynyń etin qýyryp qoıyp júretin. Úshinshi kelin túskende, jas emes pe, uıyqtap qalatyn kórinedi. Anam uıqysy sergek adam, aqyry oıaý júrgesin samaýryn qaınatyp qoıady eken tańerteń. Al jas kelin «enem qaınatyp qoıǵan shaıdy qalaı ishemin» dep uıalyp, tańerteń kózge túspeı jumysyna shyǵyp júre beretin kórinedi. Bir kúni anam ony da otyrǵyzyp qoıyp, «meniń ázirge samaýryn qaınatatyn qaýqarym bar, qysylma, jumysqa shaı iship ketkin» depti. Tórtinshi kelini kúsh-qýaty qaıta bastaǵanda tústi. Shashyn tarap, tyrnaǵyn alyp berip otyratyn. Sol kelinderi sheshem qaıtqanda tizilip otyryp joqtaǵanda, kóz jasymdy toqtata alsamshy! Anamnyń qyrqy ótkenshe, úıge kelgende bári marqum sheshemniń bólmesine sálem salyp kiretin. Anamnyń peıiline qaraı tekti kelinder keldi shańyraǵymyzǵa! – dedi Nurgúl.
ÚSHİNSHİ OQIǴA: «Bizge eneniń mektebi kerek»
– Men ata-enem týraly eshteńe aıta almaımyn. Sebebi, erte qaıtys bolyp ketken eken. Degenmen, aınalamnan kórip júrgenimdeı, bizge eneniń mektebi kerek-aq. Áıelder bas qosa qalǵan kezde, enelerin jamandaı jóneletinderi de bar. Birdeńe deı qoıaıyn deseń, «sen ne bilesiń» deı me dep tosylyp qalasyń. Bas salyp sheshesine qońyraý shalyp, keshe úıinde ne bolǵanyn baıandap jatatyn áıelderdi de kórip júrmiz. Enesin jaqtyrmaǵanyn bildirip balasyn orynsyz shymshylap jylatatyn da kelinderdi kórgenbiz.
Bir tanysym bar, kelinin jas demeı, ár isinen ilik izdep, ene bolǵannyń jóni osy eken dep jer-jebirine jetip, bilmegenin aqyryn túsindirýdiń ornyna baıbalam salyp otyrady. Ondaı kezde kelinniń beti ashylyp, tilin shyǵaryp, qadirin joǵaltyp alýy da múmkin ǵoı.
Qazir ózimiz de ene bolatyn jasqa taıap qaldyq. Degenmen, ózimdi qazirden daıyndap júrmin. Úıge túsken jas kelin – keshegi erke qyz, bir shańyraqtyń aıalap ósirgen ardaqtysy. Endi ǵana otaý qurǵan erli-zaıyptynyń alǵashqy jyldary árqaısysynyń ózindik «meni» basym turatyny bar ǵoı, ózimiz de sondaı boldyq, nesin jasyramyz. Sol «mendi», eki jaqtyń «meniniń» tigisin jatqyzatyn ene dep oılaımyn. Ene salıqaly bolsa, shańyraq kótergen jastardyń ajyrasýy múldem bolmaıdy dep oılaımyn. Otbasy yntymaǵy úshin árkim óziniń analyq, kelindik ornyn bilip, rıasyz til tabysa bilse, bereke-birlik eshqaıda qashpaıdy dep bilemin. Árıne, jyltyr sózderdi kestelep turyp aqyl aıtý ońaı. Meniń qandaı ene bolarymdy ýaqyt kórseter, – dep ezý tartty Gaýhar.