Sebebi, mal terisiniń 84 %-y qoqysqa tastalady. Qoı júni men basqa da mal terisi tap-taza shıkizat kúıinde obal bolýda.
Búginde iri qaradan jylyna 3,5 mln teri alynsa, onyń tek 17 paıyzy ǵana kádege jaratylady, dep habarlaıdy aqshamnews.kz 24.kz-ke silteme jasap.
Olar otandyq zaýyttarda óńdeýden ótedi nemese eksportqa jóneltiledi.
Mamandar bul salaǵa memleket tarapynan qoldaý qajet dep otyr. Áıtpese teri zaýyttaryn qaıta jańǵyrtyp, óndiris qarqynyn kúsheıtý múmkin emes. Terini kádege jaratyp, kól-kósir paıda taýyp otyrǵan elder bar eken. Máselen, irgedegi Mońǵolıada 35 teri zaýyty bar. Halyq sany 3,5 mln ekenin eskersek, 100 myń adamǵa 1 zaýyttan keledi. Al Qazaqstanda nebári 9 zaýyt bar. Alaıda bul zaýyttardyń ózi tolyq qýatymen jumys istep turǵan joq.
Shaımerden Ahmetov QR ASHM Agrarlyq naryqtar jáne qaıta óńdeý departamenti dırektorynyń orynbasary:
- 11 mln dana teri óndiriletin bolsa, onyń úsh jarymy iri qaranyky, 8 mıllıony usaq maldyki. Sol iri qaranyń, úsh jarym mıllıonnyń ishinde bar-joǵy 6 paıyzy ǵana qaıta óńdeledi eken. 9,8 paıyzy eksportqa ketedi. Al qalǵan 84 paıyzynyń barlyǵy ne óńdelmeıdi, ne eksporttalmaıdy, qalyp qoıyp otyr.
Zaýyttar shıkizat sapasyna shaǵym bildiredi. Sebebi, oqyra tesken nemese soıǵan kezde tilingen terilerdi óńdeý múmkin emes. Qazir veterınarıalyq qadaǵalaýdy kúsheıtýge kúsh salynyp jatyr. Sarapshylar salanyń tamyryna qan júgirtý úshin memleket tarapynan qoldaý qajet deıdi.
Baqytjan Mombekov, "Atameken" UKP óńdeý ónerkásibi departamentiniń sarapshysy:
- Sony óńdeıtin zavodtyń qural-saımandary joq qoı. Kórdińiz ba, bári biriniń ústine biri bolyp jatyr. Qanshy aıtyp, jatyrmyz, qansha bir lızıń berińder, obrazsovyı bir kakoı to zavod jasaıyq dep. Kásipkerler de daıyn, mysaly ózderiniń bilimin, biliktiligin aýystyryp birge. Biraq soǵan bir mehanızm tabylmaı, tetik tabylmaı.
Teri zaýytynyń qural-jabdyqtary óte qymbat turady deıdi mamandar. Sondyqtan qomaqty nesıe alý kerek. Alaıda bul nesıege ekiniń biri qol jetkize almaıdy. Kóbinese kásipkerlerde kepilge qoıar múlik bolmaıdy.
Shaımerden Ahmetov, QR ASHM Agrarlyq naryqtar jáne qaıta óńdeý departamenti dırektorynyń orynbasary:
- Ol máseleni bilemiz, amaldaryn oılastyryp jatyrmyz. Onyń bir amaly, qazirgi mynaý jergilikti áleýmettik korporasıalar bar ǵoı, solar arqyly qarajatty alyp, solardyń garantıasymen, garantıasymen be nemese birlesken kásiporyndar quryp, áleýmettik-kásipkerlik korporasıanyń atyna ma, sondaı-sondaı varıanttaryn oılastyryp qarastyryp jatyrmyz.
Mamandardyń aıtýynsha, óndiristik tizbekti jolǵa qoımaı, teri óńdeý salasynyń keleshegi bulyńǵyr. Shıkizat kózi, zaýyt-fabrıka bir jerde shoǵyrlanýǵa tıis. Bul logıstıka jaǵynan utymdy, shıkizat sapasyn baqylaýda da tıimdi bolmaq.