Bıylǵy egis jumystary dıqandar úshin jańa jaǵdaıda ótti.
Úkimet Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdi qarjylandyrý tetikterin qaıta qarap, jańa tásilder engizdi. Osy jyldan bastap sharýalar úshin jeńildetilgen nesıeler 2024 jyldyń jeltoqsan aıynan bastap qoljetimdi boldy, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń málimetinshe, buǵan deıin mundaı qarjylandyrý naýryz aıynda – egis naýqany bastalǵan sátte ǵana qoljetimdi bolatyn. Jańa tártip sharýalarǵa qajetti resýrstardy aldyn ala satyp alýǵa múmkindik berdi.
Memlekettik qoldaý sharalarynyń, aýyl sharýashylyǵy óndirýshileriniń jáne jergilikti atqarýshy organdardyń úılesimdi jumysynyń arqasynda kóktemgi egis jumystary agrotehnıkalyq merzimderge sáıkes atqaryldy. Bul tásil negizgi dala jumystaryn ýaqytynan buryn oryndaýǵa, strategıalyq mańyzy joǵary daqyldardyń egis kólemin ulǵaıtýǵa jáne materıaldyq-tehnıkalyq bazany tıimdi jańǵyrtýǵa múmkindik berdi. Osylaısha, aýyl sharýashylyǵy salasyn ári qaraı damytýǵa jáne mol ónim alýǵa berik negiz qalandy.
Atalǵan sholý materıalynda dala jumystarynyń júrgizilý qarqyny, paıdalanylǵan egis alqaptarynyń kólemi, negizgi astyq egetin óńirlerdegi serpin, sondaı-aq aýyl sharýashylyǵy óndirýshileriniń materıaldyq-tehnıkalyq resýrstarmen qamtamasyz etilýiniń negizgi kórsetkishteri boıynsha ózekti aqparat usynylǵan.
Ártaraptandyrý men tıimdilikke basymdyq
2025 jylǵy kóktemgi egis naýqany elimizde jer óńdeý tásilderiniń ózgerýi jaǵdaıynda ótti. Negizgi nazar aýyl sharýashylyǵy óndirisin ártaraptandyrý men monodaqyldarǵa táýeldilikti azaıtýǵa aýdaryldy. 6 maýsymdaǵy málimetke sáıkes, 23,7 mln gektar nemese josparlanǵan kólemniń 100%-y egildi.
Egis alqaptaryn neǵurlym tıimdi ári turaqty daqyldarǵa qaıta bólýge erekshe kóńil bólindi. Bul aýyl sharýashylyǵyn klımattyq táýekelderge beıimdeýge ǵana emes, sondaı-aq ǵylymı negizdelgen aýyspaly egis normalaryna súıene otyryp, naryqtyq úrdisterdi eskerýge múmkindik berdi.
Nátıjesinde, suranysqa ıe daqyldar alqaptary ulǵaıdy:
-
maıly daqyldar – 3,4 mln gektar (ótken jylmen salystyrǵanda 0,5 mln gektarǵa artyq);
-
mal azyǵy daqyldary – 3,3 mln gektar (plús 114 myń gektar);
-
dándik júgeri – 167,5 myń gektar;
-
kókónis-baqsha daqyldary – 222,3 myń gektar.
Sondaı-aq áleýmettik mańyzy bar daqyldar boıynsha da oń dınamıka baıqaldy: kartop alqaptary 83,4 myń gektardy qurady – bul ótken maýsymmen salystyrǵanda 11,3 myń gektarǵa artyq.
Sonymen qatar resýrsty kóp qajet etetin ári baǵa qubylýyna sezimtal daqyldardyń – bıdaı, kúrish jáne maqtanyń – egis kólemi qysqaryp keledi. Máselen, bıdaı alqaby 13 mln gektardy qurap, byltyrǵy jylmen salystyrǵanda 187 myń gektarǵa azaıdy.
Osylaısha, egis kólemin ártaraptandyrý strategıasy eldiń azyq-túlik qaýipsizdigin nyǵaıtyp, agroónerkásip kesheniniń eksporttyq áleýetin damytýǵa serpin berip otyr.
Tuqym qory boıynsha aıtqanda, 2025 jylǵy egis naýqanyna respýblıka boıynsha 2,3 mln tonna tuqym daıyndaldy. Bul eginshilerdiń egis naýqanyna ýaqtyly jáne resýrs tapshylyǵynsyz shyǵýyna múmkindik berdi.
Búginde elimizde sapaly tuqym óndirý jáne ótkizý salasynda mamandanǵan 246 sýbekt atestattalǵan. Olardyń ishinde 28 sharýashylyq – túpnusqa tuqym, 82-si – elıtalyq tuqym, al 136-si – İ, İİ jáne İİİ reprodýksıaly tuqym óndirýmen aınalysady. Buǵan qosymsha, 129 uıymǵa ımporttyq tuqymdardy ótkizýge ruqsat berilgen.
Sapaly tuqym materıaldarynyń qoljetimdiligin arttyrý maqsatynda memleket tarapynan tuqym satyp alý shyǵyndarynyń bir bóligin óteý túrinde qoldaý sharasy iske asyrylýda. Tuqym sharýashylyǵynyń sanatyna jáne reprodýksıa deńgeıine qaraı, memleket tuqym qunynyń 50%-dan 70%-ǵa deıingi bóligin sýbsıdıalaıdy.