Áıelder
Bazarǵa ekiniń biri barady, biraq saýdalasa alý, taýaryńdy tańdaı bilý – kez kelgenniń qolynan kele beretin sharýa emes. Bul iske, shyny kerek, áıel qaýymynyń ıkemdirek ekenin moıyndaýǵa týra keledi. «Bazarǵa barý kerek edi...» nemese «dúken aralap qaıtsaq...» degen sıaqty esh sıqyry joq qarapaıym sózderdi estigende, áıelderdiń kózinde bir ottyń jarq ete qalatynyn baıqamaý múmkin emes. Biraq olar biz, erkekter, sekildi qolyna paket ustaı sap, tura shappaıdy. Áýeli bazarǵa emes, toıǵa baratyndaı sándenip kıinip alady. Odan keıin shashyn «toqqa kúıdirip» biraz otyrady. Sosyn aına aldynda keminde jarty saǵat aıaldap, ábden dińkeńdi qurtyp, úıden áreń shyǵady.
Shyǵýyn shyǵady-aý, endi kelýin aıtyńyz. Erkekter ary ketkende bir saǵatta bitirip qaıtatyn sharýaǵa olar eki saǵattan asa ýaqyt bógeledi. Óıtkeni, dúken aralaý – áıel zatynyń eń súısinip atqaratyn jumysy. Sol «prosestiń lázzatyna» bir súńgidi me – bitti, súıip qosylǵan sáýleńizdiń aq dıdaryn endi qas qaraıyp, ymyrt úıirilgende bir-aq kórýińiz ǵajap emes.
Baıqasańyz, satýshylar qaýymy alarman-áıelderdi asa jaqtyra bermeıdi. Rasynda da, alǵaly turǵan zatynyń asty-ústin aýdaryp-tóńkerip, shyqqan tegin tergep-tekserip, «qaı jaqtyń ónimi?», «myna jeri nege bylaı?», «basqasy joq pa?», «nege sonsha qymbat?», «uıat bar ma ózińde, túsirseńshi...» dep, aqyry 2 myń teńgeniń taýaryn 1 myńǵa alyp ketetin, bes keli kartoptyń ár túıirin dorbasyna bir-birlep tekserip ózi salyp alatyn qazymyr alýshyny qaı satýshy jaqtyrsyn? «Durys ólshemeıdi albastylar...» dep, satýshylarǵa senbeı, qaltasyna qol tarazysyn sala júretinderi de bar. Keıde kúıeýlerin dalada kúttirip qoıyp, dúnıeniń múlki bar daladaı dúkendi pálen saǵat boıy aralap, bir sabaq jip te almaı shyǵatyndaryn qaıtersiz?!
Erkekter
Kerisinshe, er adamdardy satýshylar óte jaqsy kóredi. Sebebi, bóriktilerdiń basym bóligi 100 teńge, 200 teńge únemdep, saýdalasyp jatýdy ózderine ar sanaıdy. Bazardyń ana buryshynda bir keli pıaz 100 teńge, al myna shetinde 200 teńge tursa da, olar baǵasyna qaramastan birinshi kezikkenin alady da, kete beredi. Satýshy zatty durys ólshep jatyr ma – baıǵustardyń onymen de isi joq. Mundaı «qudaı bere salǵan klıentti» jaqsy kórmeı, satýshylardy jyn uryp pa? Onyń ústine, osy bir ańǵaldaý alarmandarda zattyń asty-ústin aýdarystyryp qaraý, tekserip salǵyzý degen sıaqty «aram» oı atymen bolmaıdy. Sol sebepti, olardyń dorbasyna úsigen kartop, jarylǵan jumyrtqa, urylǵan qyzanaq, solǵan sábiz, ishi túsip ketken qaýyn, kileń súıekten turatyn «et», basy baspaqtaı, qonyshy sybyzǵydaı etik, bir qulaǵy jelkesine «bitken» qulaqshyn sekildi «brak» taýarlardy toǵyta berý onsha qıyndyq týǵyzbaıdy. Umytyp, «sdachasyn» almaı ketetinderi qandaı keremet!..
Sondyqtan, túrli sebeptermen azyq-túlik alýǵa ózi shyǵa almaı qalyp, amal joq, kúıeýin jumsaıtyn áıelderge aıtar keńes: otaǵasyn bazarǵa, týra alys saparǵa attandyrǵandaı, túgel tekserip, táptishteı túsindirip shyǵaryp salǵan jón. «Dorba men paket – oń qaltańda, aqsha – sol qaltańda, «neni jáne qansha mólsherde alý kerek?» degen taqyryppen sala qulash tizim jazylǵan qaǵaz – tós qaltańda...» degen sekildi. Sondaı-aq, qaı zattyń bazardaǵy narqy shamamen qansha bolatynyn álgi tizimniń úshinshi baǵanyna arnaıy jazyp qoıýdy umytpańyz, qojaıynyńyz, tym bolmaǵanda, jobasyn bile júrsin.
Endigi bir ýaıym – «satyp alǵan zattaryn ol kisi úıge aman-esen jetkize ala ma?» degen másele. Nege ekenin kim bilsin, erler paketke áýeli neni salý kerek ekenine onsha mán bermeıdi. Sondyqtan úıden shyǵarda bergen álgi qaǵazyńyzda alynatyn zattar PAKETKE SALYNÝ RETİ BOIYNSHA (demek, salmaǵyna qaraı) jazylǵany jón. Iaǵnı, birinshi – qyzylsha men kapýsta, ekinshi – kartop pen pıaz, sosyn – balyq salynǵan qalbyr, odan keıin – tuz, kúrish, makaron... degen sıaqty. Áıtpese, belgili ǵoı, er adamdar birinshi neni satyp aldy – sómkeniń eń túbine sony salady (tipti jumyrtqa bolsa da).