Almaty - tańǵajaıyby da, tylsymy da kóp shahar. Adam aıaǵy baspaǵan, qupıa qylyp tastaǵan, eshkim kórmegen, bilmegen mekenderi qanshama?! Solardyń birin jeli qoldanýshylary bólisti. Jurttyń janaryn jaýlaǵan aımaq "Chapaı" beketi dep atalady. Munde ne qyzyq bar? Aqshamnews.kz erekshe kadrlar túsirip, aralap qaıtty. Endeshe birge sholyp óteıik.
Almatydaǵy "apokalıpsıs"
"Chapaı" bógeti - Almatydaǵy sý bógetteriniń biri. Shamamen Keńes odaǵy ýaqytynda salynǵan. Jasyratyny joq bóget týraly aqparat kóp jerde joq. Biraq jergilikti turǵyndardan onyń qazir qoldanyssyz turǵanyn surap bildik.
Qarǵaly asýynan bastaý alatyn bul bóget "Qarǵaly" ózeniniń ústine salynǵan. Bıiktigi - shamamen 40-50 metr. Jan-jaǵyn aǵash jaılap, ósimdikter qaptap ósip ketken.
sýret: Nurbol Yntymaquly/aqshamnews.kz
Rasymen, bir qaraǵanda "apokalıpsıske" tap bolǵandaı kúıge enesiń. Ýaqyt toqtap, álem damýyn shegergendeı sezim týady.
sýret: Nurbol Yntymaquly/aqshamnews.kz
Almatynyń ońtústiginde ornalasqan bul lokasıaǵa jetý asa bir qıyndyq týdyrmady. Kartaǵa "Chapaı" bógeti dep jazsańyz jetkilikti. Kólikpen de, avtobýspen de, ýaqytyńyz bolyp jatsa jaıaý serýendep jetseńiz bolady.
sýret: Nurbol Yntymaquly/aqshamnews.kz
Qorǵan qoıatyndaı "Qarǵaly" qaýipti me?
Joǵaryda aıtqanymyzdaı, bóget Qarǵaly ózeniniń ústine salynǵan. Asa bir eńis te emes, tik ornalasqan aımaq.
Qarǵaly ózeniniń jalpy uzyndyǵy - 57 shaqyrym. Al sý jınalatyn alaby - 98 sharshy shaqyrym. Ózen bastaýyn İle Alataýyndaǵy Almaty shyńynyń soltústik betkeıinen alyp, muzdyqtardan bastalady. Óziniń basty aǵysy Qaraoı aýylynan tómende Qaskeleń ózenine oń jaǵynan quıady. Qarǵaly ózeniniń uzyndyǵy 27 shaqyrym bolatyn 15 shaǵyn salasy bar.
sýret: Nurbol Yntymaquly/aqshamnews.kz
Gıdrologıalyq sıpattamasyna toqtalsaq, ózen arnasynyń eni 5-10 metr, tereńdigi 0,3-0,5 metr, al sý tasý kezinde tereńdigi 1 metrge deıin jetedi. Kóp jyldyq ortasha sý aǵymy Chapaev aýyly tusynda 0,65 m³/s-ke teń.
sýret: Nurbol Yntymaquly/aqshamnews.kz
Ózeni joǵary aǵysynda taý shatqalymen aǵyp, Jańaturmys aýylynan keıin arnasy keńeıip, jaǵalaýy jarlaýytty bolyp keledi. Kókózek aýylynan bastalyp, jaǵalaýy jazyqqa aınalyp, dala ózenine ulasady. Ózen boıynda kóptegen eldi meken ornalasqan, al onyń alaby tolyǵymen derlik ıgerilgen.
Ózenniń aınalasynda kórkine kóziń toımas gúl de, qarasań qynjylatyn qoqys ta bar. Jergilikti turǵyndar demalýǵa kelip, ishken-jegenin shashyp ketetin kórinedi. Mynadaı qoqys qaldyqtaryn kózimiz shalyp qaldy.
sýret: Nurbol Yntymaquly/aqshamnews.kz
Qandaı ózgeris kútip tur?
2024 jyly Almatynyń Naýryzbaı aýdanynda Qarǵaly ózeniniń jaǵalaýyn kórkeıtý jumystary aıaqtaldy. Joba aıasynda 3,5 km uzyndyqta jaıaý júrginshiler aımaǵy, balalar men sport alańdary, avtosýarý júıesi, kóshe jaryǵy jáne kógaldandyrý jumystary júrgizildi.
Sonymen qatar, maýsymda Qarǵaly ózeni arnasyn qaıta jańartý bastaldy. Joba aıasynda 2026 jylǵa deıin ózen arnasynyń beton qabyrǵalary jańartylyp, 10 jaıaý júrginshi kópiri salynady.
Bóget mańynda túrli jemis aǵashtary da gúldep tur. Órik, alma, dolana aǵashtary jemisin usynyp tur.
sýret: Nurbol Yntymaquly/aqshamnews.kz
Al bógettiń ústinen qala, taý kórinisi erekshe ashylady. Al onyń ádemiligin sózben aıtyp jetkizý múmkin emes. Jıekterinde jeke turǵyn úıler de boı kótergen.
Bógetten ary assań, belsendi demalyp jatqan jandardy da baıqaýǵa bolady.
sýret: Nurbol Yntymaquly/aqshamnews.kz