Banktiń barlyq mámilelerin taratý komısıasy aıaqtaıdy
Qazirgi ýaqytta Qazaqstanda 9 bank taratý satysynda tur: Valút-tranzıt bank, Qazınvestbank, Delta Bank, Eksımbank Qazaqstan, Astana Banki, Qazaq Banki, Tengri Bank, AsiaCredit Bank jáne Capital Bank Kazakhstan, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Fingramota.kz eger Sizge qyzmet kórsetken bank senimsiz bolyp shyqsa jáne ony lısenzıasynan aıyrsa, ne isteý kerektigin eske salady.
Lısenzıasy qaıtaryp alynǵan bankte kredıti bar qaryz alýshylar ne isteıdi?
Bosańsýǵa jáne kredıt boıynsha josparlanǵan tólem kúnin ótkizip alýǵa bolmaıdy. Sebebi bankti taratý prosesine qaramastan, kredıttik mindettemelerdi eshkim joıǵan joq. Banktiń taratylýy Sizdiń kredıtińizdiń joıylǵanyn bildirmeıdi.
Banktiń barlyq mámilelerin taratý komısıasy aıaqtaıdy, ol banktiń kredıttik portfelin úshinshi tarapqa satý týraly sheshim qabyldaıdy. Bul, mysaly, basqa bank, kolektorlyq agenttik, ıpotekalyq kompanıa bolýy múmkin. Ne taratý komısıasynyń ózi lısenzıasynan aıyrylǵan banktiń kredıttik portfelin basqarýdy jalǵastyrady.
Eger Siz tólemderdi toqtata tursańyz, onda Siz tólem merzimin ótkizip alasyz jáne ósimpul esepteletin bolady.
Kredıtti tólemeseń ne bolady?
Birinshiden, kredıtor mindettemelerdiń oryndalmaǵany týraly aqparatty kredıttik búrolarǵa jiberýge mindetti bolady. Bul aqparat Sizdiń kredıttik tarıhyńyzda kórsetiledi.
Ekinshiden, eger kredıt kepildi bolsa, onda boryshkerdiń kepil múlki sot arqyly nemese sotqa deıingi tártippen satylýy múmkin.
Sondaı-aq, kredıtor tólem talabyn qoıa alady (eger mundaı shara shartta kelisilgen jaǵdaıda) jáne boryshkerdiń qosymsha kelisiminsiz belgili bir soma banktik shottan esepten shyǵarylady. Mysaly, bul jalaqy bolýy múmkin. Alaıda, jeke tulǵanyń aǵymdaǵy shotynda saqtalatyn aqsha somasy zańnamalyq tártippen belgilengen eń tómen kúnkóris deńgeıiniń mólsherinen kem bolmaýǵa tıis.
Úshinshiden, boryshker elden kete almaıdy. Ol sot oryndaýshysynyń qaýlysy boıynsha shetelge shyǵýy shektelgen azamattardyń tizimine enýi múmkin. Boryshkerdiń Qazaqstannan shyǵýyn ýaqytsha shekteý týraly mundaı qaýlyny sot sanksıalaýǵa tıis.
Sot sanksıalaǵannan keıin boryshker qaýlynyń kóshirmesin alady. Qaýly kóshirmesin shekara qyzmeti de alady, ol boryshkerdi bazada bereshektiń ótelgeni rastalǵanǵa deıin shetelge shyǵarmaıdy.
Sondyqtan, isti sotqa deıin jetkizbeý úshin óz boryshtaryńyzdy árqashan ýaqytynda jaýyp, aıyppuldar, bajdar, alımentter men komýnaldyq tólemderdi der kezinde tólep otyrý qajet. Kredıt boıynsha mindettemelerdi oryndamaý qosa qaryz alýshy, kepildik berýshi jáne kepilger úshin keleńsiz jaǵdaılar týǵyzýy múmkin, sebebi olar qaryz alýshy sıaqty qarjy uıymdary aldynda jaýapty bolady.
Bank lısenzıasynan aıyrylsa, salymshylar ne isteıdi?
QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi lısenzıasynan aıyrǵan bank salymshylary qam jemese bolady: olardyń teńgemen jáne shetel valútasyndaǵy depozıtterine, sondaı-aq tólem kartochkalary men banktik shottaryndaǵy aqshasyna «Qazaqstannyń depozıtterge kepildik berý qory» AQ (budan ári – QDKQ ) kepildik beredi.
QDKQ qarajatynan jeke tulǵalar jáne dara kásipkerler ótem alýǵa quqyly.
Depozıtterge kepildik berý júıesi bank salymdaryn ǵana qorǵamaıtynyn eske salamyz. QDKQ jeke tulǵalardyń, onyń ishinde dara kásipkerlerdiń tólem kartochkalaryn qosa alǵanda, barlyq aǵymdaǵy shottaryndaǵy aqshaǵa eń joǵary kepildendirilgen soma sheginde kepildik beredi. Depozıtter boıynsha eseptelgen jáne sol sıaqty kapıtaldandyrylǵan paıyzdarǵa da kepildik beriletinin atap ótý qajet.
Jeke tulǵalardyń metal shottarynda saqtalatyn qarajatqa, bank uıashyqtarynda ornalastyrylǵan aqsha men qundylyqtarǵa, depozıttik sertıfıkattarǵa kepildik berilmeıdi.
Kepildikterdiń eń joǵary somasy qandaı?
Eń joǵary kepildik beriletin soma valútaǵa jáne depozıt túrine baılanysty bolady. QDKQ mynalarǵa kepildik beredi:
- teńgemen jınaq depozıtterine – 15 000 000 teńgege deıin;
- jınaq depozıtterinen basqa, teńgemen ózge depozıtter boıynsha – 10 000 000 teńgege deıin;
- shetel valútasyndaǵy depozıtterge – 5 000 000 teńgege deıin.
Kepildiktiń árbir jeke adamǵa emes, onyń aqshasy saqtalatyn árbir bankke qoldanylatynyn eskerý mańyzdy. Iaǵnı, eger Sizde bir bankte birneshe depozıt ashylǵan bolsa, banktik/aǵymdaǵy shottarda aqsha qalsa, shetel valútasynda salym bolsa – osy bank taratylǵan kezde barlyq salym jınaqtalady (barlyq depozıtter boıynsha syıaqymen birge) jáne jalpy kepildik berilgen ótemaqy somasy depozıttiń árbir túri boıynsha shekteri eskerile otyryp – 15 000 000 teńgeden aspaı tólenedi.
Salymshynyń shetel valútasyndaǵy depozıtteri boıynsha QDKQ bankti lısenzıadan aıyrǵan kúngi valútalardyń naryqtyq aıyrbastaý baǵamy boıynsha ótemaqy tóleıdi. Kepildik berilgen ótemaqy somasynan asatyn depozıtter boıynsha qaldyqty banktiń taratý komısıasy óteıdi, ol taratylatyn banktiń kredıtorlar tiziliminiń talaptaryn qanaǵattandyrý kezektiligine sáıkes, májbúrlep taratý týraly sot sheshimi zańdy kúshine engen sátten bastap taǵaıyndalady.
Kepildik berilgen ótemaqy somasynyń mólsherine salymdar men shottardaǵy aqsha ǵana emes, eger salymshynyń qaryz qarajaty bolsa, ol da áser etetinin erekshe atap ótý qajet. Mysaly, salymshynyń 10 000 000 teńge mólsherindegi jınaq depozıti bar, aǵymdaǵy shottarda 500 000 teńge mólsherinde aqsha qaldy, sondaı-aq onda 2 500 000 teńge mólsherinde ótelmegen kredıti bar. Mundaı jaǵdaıda, birinshi kezekte, bereshegi óteledi, sodan keıin ǵana kepildik berilgen ótemaqy somasy ózara esepke alý arqyly qalyptastyrylady. Sóıtip, ótemaqy somasy 8 000 000 teńgege teń bolady.
Tólemder boıynsha jaǵdaımen qaıdan tanysýǵa bolady?
Jeke tulǵa-depozıtorlarǵa kepildik ótemin tóleý barysy týraly aqparat QDKQ-nyń www.kdif.kz resmı saıtynda «Taratý prosesindegi bankter/Tólemder boıynsha aǵymdaǵy jaǵdaı» bóliminde ornalastyrylady.
Salymshylar taratý komısıasy týraly aqparatty jáne baılanysý joldaryn QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń, QDKQ jáne lısenzıasynan aıyrylǵan banktiń saıtynan taba alady.