jastar arasynda álimjettik órship tur
Ár ata-ana balasyn jaqsy bolsyn dep tárbıeleıdi. Qazaq halqy erteden úlkenge qurmet, kishige izet kórsetedi. Alaıda, qazirgi ýaqytta jastardyń kishige izet emes, álimjettik kórsetýi kóbeıip ketti. Bul mektep oqýshylary arasyndaǵy jıi kezdesetin qubylys. Balanyń psıhologıasyna ortasy nemese áleýmettik jeliler áser etedi. Osy taqyrypty tarqatý úshin mektep psıhologymen suhbattastyq.
Aqtolqyn ÁSHİRALIEVA, №169 mektep-lıseıiniń psıhology:
Ata-ana balasymen jıi sóılesýi kerek
Kez kelgen ata-ana balasymen ashyq jáne jıi sóılesip otyrýy qajet. Tek mekteptegi úlgerimi jaıly ǵana emes, qatarlastarymen qarym-qatynasy qandaı ekenin bilýi tıis. Mekteptegi býllıng nátıjesi jaǵymsyz saldarǵa ákelýi múmkin. Sonymen qatar, qazirgi tańda kıberbýllıng qurbandary da kóptep kezdesedi. Bundaı jaǵdaıǵa tap bolǵan oqýshylar óz ortasynan alshaqtaı bastaıdy. Sondaı-aq, qorqynyshpen ómir súredi.
Bala minezine nazar aýdaryńyz
Býllıngtiń qurbandarynyń minezinde ózgeris bolady. Minezi tuıyqtalyp, mektepke barǵysy kelmeıdi. Óz oıyn ashyq aıtýdan qorqatyn bolady. Bundaı oqýshylardy qaıta ortasyna qosý úshin kóptegen jumystar jasalady. Sonyń ishinde jeke jáne toptyq jumys. Balanyń ata-anasymen jáne synyp jetekshisimen tyǵyz jumystar júrgiziledi. Osy arqyly birte-birte bala minezi qalpyna kele bastaıdy.
Agresor men myqtymyn degen pozısıany ustanady
Bala boıyndaǵy agresıa emosıonaldyq tepe-teńdikke jetý joly. Sondaı-aq, agresıaǵa bıologıalyq faktorlar (júıke júıesiniń erekshelikteri, tuqym qýalaýshylyq) áser etedi. Oqýshylar óz ortalarynda bir-birlerine álimjettik tanytqanda balalar agresıanyń joǵarǵy shyńyna shyǵady. Olarda men myqtymyn degen pozısıa turady. Mektep jasyndaǵy oqýshylarda materıaldyq jaǵynan álimjettik jasaý, ıaǵnı aqsha talap etý jıi kezdesedi. Osy jaǵdaıda kóp balalar ata-analaryna aıtýǵa qorqady.
Tyǵyryqtan shyǵý joly
Býllıngke ushyraǵan balaǵa jan-jaqty qoldaý kórsetý kerek. Bul jumys bir jaqty ǵana emes, ár taraptan birigip júrgizeletin jumys. Ata-analar balalarymen jıi sóılesse deımiz. Ondaı jaǵdaı oryn alǵan kezde birden arnaıy mamandarǵa barý qajet. Bala ózin qaýipsizdikte sezinýi úshin barlyǵymyz jaýaptymyz. Kez kelgen máseleniń sheshimi bar ekenin aıtqym keledi.
Sońǵy ýaqytta elimiz boıynsha jasóspirimderge qatysty qylmys kóbeıip ketti. Osy oraıda balalarǵa qatysty zań buzýshylyqtardyń aldyn alý mańyzdy ekenin eskerý qajet. Bala tárbıesi uly is. Bir balany tárbıeleý arqyly biz ultty tárbıeleımiz. Otan – otbasydan bastalatynyn esten shyǵarmaǵan jón.