Gadjetter balanyń aqyl-oıynyń damýyna keri áser etedi.
Smartfon, kompúter syndy kez kelgen gadjette táýligine 4 saǵattan artyq otyratyn balalar aýtızmge beıim bolady. Birqatar zertteýler júrgizgen rýmynıalyq psıholog Marıýs Zamfır osyndaı qorytyndyǵa keldi.
Aýtızm - bul mıdyń buzylýymen baılanysty damý ereksheligi. Aýtızmge shaldyqqan balada áleýmettik komýnıkasıa men áleýmettik ózara is-áreket buzylady. Iaǵnı bala adamdarmen durys sóılese almaıdy, naǵyz ómirge beıimsiz bolady.
Sıfrlyq aýtızmda úlken bolsyn, kishi bolsyn, adamdar bir-birimen uzaq ýaqytqa sozylatyn psıhologıalyq baılanys ornata almaıdy, olar basqa adamnyń ishki jan dúnıesine qyzyqpaıdy. Balalar bir-birimen emes, telefonmen oınap ýaqyt ótkize beredi.
Al eresekter erli-zaıypty bolsyn nemese bir-birine ǵashyq bolǵan qyz ben jigit te kezdesý kezinde bir-birimen sóılesýdiń ornyna, smartfondarymen ýaqyt ótkizýdi qalaıdy.
Qazirgi zamannyń balalary orta eseppen alǵanda, 2-3 jasynan bastap 18 jasqa tolǵanǵa deıin 60-70% ýaqytyn onlaın ótkizedi eken. Mundaı balalar men jetkinshekterdiń oılaý qabileti durys qalyptaspaıdy nemese tejelip qalady.
AQSH-tyń Pedıatrıa akademıasy eki jasqa tolmaǵan balalardy gadjetterge múlde jolatpaýǵa, odan úlkenderiń eki saǵatpen shekteýge nusqaý berdi. Reseılik psıhoterapevter de vırtýaldy keńistikte ómir súretin balalarda «sıfrlyq aýtızm» paıda bolǵanyn anyqtaǵan. Mundaı adamdar kádimgi qarym-qatynastan birtindep qasha bastaıdy.
Dertti asqyndyrmaý úshin ata-analardyń ózderi telefondaryn tastap, balalarymen áńgimelesip, oınaý kerek. Bir sózben aıtqanda, balalardy gadjetten aýlaq ustaǵan abzal. Ata-analar da balalardyń kózinshe telefondy kóp qarasa, balaǵa keri áser etedi. Sıfrlyq aýtızmniń zıany shash-etekten. Sondyqtan ata-analardyń balaǵa kóp kóńil bólgeni durys.