«Shetel tájirıbesi negizinde qundylyqqa baǵdarlanǵan bilim men tárbıe berý»
Biz ómir súrip otyrǵan ýaqyt – ózgermeli álem. Ózgermeli álem jańalyqqa toly. Álem qansha ózgerse de, máni men qajettiligin joımaıtyn, kerisinshe, talaby kúsheıetin, álemdik deńgeıde nazarda bolatyn bir nárse bolsa, ol – bilim salasy.
Oqý men bilim ultqa bólinbeıdi. Álemniń qaı túpkirinde bolsa da ortaq ólshemi bar. Sondyqtan, halyqaralyq deńgeıde órkenıeti men bilimi ozyq eldermen tájirıbe almasý, utymdy tustaryn tájirıbege engizý – zańdylyq.
Osy maqsatta Almaty qalasy Bilim basqarmasynyń qoldaýymen Almaty qalasynyń bir top mektep dırektorlary Anglıa, Japonıa elderiniń oqý, oqytý úrdisimen tanysyp qaıttyq.
Bilim sapasy boıynsha kósh bastap kele jatqan Anglıa men Japonıa elderi mektepke deıingi oqytý, bastaýysh mektep, orta bilim, joǵary bilim berý tájirıbelerimen bólisip, tıimdi ádis-tásilderiniń nátıjesin kórsetti.
«Jaqsyny kórmekke» demekshi, ózimdi tolǵandyrǵan suraqtarǵa jaýap alyp, keregin túrtip alyp júrdim. Túsingenim, teorıalyq bilimmen qatar oqýshy boıyna qundylyqty qalyptastyrýǵa basa nazar aýdarady eken. Bul biz úshin jańalyq emes. Degenmen, tehnıka men tehnologıanyń damyǵan kezeńinde bilim alýshylarmen osy baǵytta atqarylyp kele jatqan daǵdyly is-sharalaryna kóńilim toldy.
El Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev «Bilim jáne ǵylym» tamyz konferensıasynda: «Qazirgi jahandaný dáýirinde jańa tehnologıanyń qarqyndy damýy ómirimizge túbegeıli ózgerister ákeldi» - degen edi. Sol ózgeristerge daıyn bolatyn kez keldi.
Sapaly bilim qarqyndy damýdyń basty shartyna aınaldy. Halyqaralyq deńgeıdegi maqsatty tájirıbe almasýdan kele sala, №206 mektep-gımnazıa ujymymen aǵymdaǵy oqý jylynda Anglıa, Japonıa elderiniń tájirıbesi negizinde mektep-gımnazıada atqarylatyn jumystardyń josparyn quryp, jospar boıynsha iske kirisip kettik.
Ondaǵy maqsatymyz kóshirme jumysymen aınalysý emes. Ozyq elderdiń álemdik úzdik tájirıbelerin qoldana otyryp, bilim berý salasyna paıdamyzdy tıgizý. Oqytyp otyrǵan, eldiń erteńi bolar jas urpaqtyń bilimdi, ult qundylyǵymen qarýlanǵan tulǵa etip daıarlaýda utymdy ádisterdi qoldaný.
Josparymyz tórt bólimnen turady:
- Bilim berýdegi zamanaýı ınovasıalar baǵyty
- 4 «Á», 4 «B», 4 «V» synyptarynda matematıka páninen «A», «B», «S» deńgeılerine bólip oqytý tájirıbesin iske asyrý.
- Ulttyq, rýhanı qundylyqtar baǵyty
- Rýhanı, ulttyq qundylyqtardy jaratylystaný pánderine engizý. Sheberlik sabaqtary.
- Rýhanı, ulttyq qundylyqtardy gýmanıtarlyq pánderge engizý. Sheberlik sabaqtary.
- Otan, ulttyq qundylyq, eline, týǵan jerine degen mahabbat taqyryptarynda esse baıqaýlary.
- Tárbıe saǵattaryn synyp jetekshilerimen birge ata-analardyń ótkizýi, ulttyq qundylyqqa baılanysty ǵıbratty áńgime aıtý, trenıń ótkizý, oıyndar oınatý, uly tulǵalar týraly tarıhı áńgime, hıkaıa aıtý, sahnalaý,t.b.
- Eńbekke baýlý baǵyty
- «Taza beısenbi» jobasy. Synyptardyń aptalyq kezekshiligi. Taqyryptyq saltanatty jıyndar ótkizý. «1 aptada 1 kitap oqý» jobasy.
- Kórkem eńbek páninde oqýshylardyń jasaǵan buıymdarynan mektep foıelerinde kórmeler jasaý.
- Otan, ulttyq qundylyq, eline, týǵan jerine degen mahabbat taqyryptarynda sýret baıqaýlaryn ótkizý.
- Ulttyq oıyndar.
- «Oqýǵa qushtar mektep» baǵyty.
- Oqýshylar men ustazdardyń josparly kitap oqý.
Bul jospardyń bir úlgisi ǵana. Jospar boıynsha is-sharalar oqýshy men pedagogter arasynda úzdiksiz atqarylyp keledi. Máselen, 206 mektep-gımnazıa Anglıa eliniń ulttyq bilim berý júıesindegi oqý prosesiniń uıymdastyrýdyń tıimdi tásili retinde KÓP DEŃGEILİ OQYTÝ tásilin óz tájirıbemizge aldyq. 4-synyp ustazdary Mergenbaeva N.O., Malaeva A.S., Kokymbekova M.K. bıylǵy 2023-2024 oqý jylynda 4-synyp oqýshylarymen matematıka pánin oqytý prosesinde tájirıbe jumystary júrgizilýde. Jekelegen pán boıynsha 4-synyp matematıka pánin tańdaı otyryp, 4 A, 4 Á, 4 B synyp oqýshylaryn aldyn ala zerdelengen test nátıjesi boıynsha ár túrli deńgeıdegi «A», «V», «S» toptaryna biriktirildi. Ár synyptyń oqýshylary óz synyptarynda oqýlaryn jalǵastyra beredi, al gımnazıa komponentine bólingen ýaqytta atalǵan úsh synyptyń oqýshylary óz deńgeıleri boıynsha birigip, toppen bilim alady. Bul tásildiń taǵy bir mańyzdy aspektisi – ár topta ártúrli ádisterdi qoldaný bolyp tabylady. «S» toby úshin oqýshynyń analıtıkalyq oılaýyn, túrli mazmunda, túrli formatta berilgen esepterdi sheshý úshin ózindik shyǵarmashylyq kózqarastaryn damytýǵa baǵyttalǵan kúrdeli tapsyrmalar usynylady. Ony sheshýdiń túrli modelderi taldanady. «V» toby úshin jetildirilgen oqý materıaldarymen jumys jasalatyn bolsa, «A» toby úshin bazalyq bilimdi saýatty meńgertýge basa kóńil bólinedi. Matematıkany kóp deńgeıli oqytý ár oqýshynyń damýyna, ár oqýshynyń áleýetin ashýǵa jaǵdaı jasaýǵa baǵyttalǵan júıe.
Rýhanı, ulttyq qundylyqtardy jaratylystaný, gýmanıtarlyq pánderinde engizý baǵytynda ustazdar oqý maqsatyna saı teorıalyq bilimmen qatar, ómirlik sabaq bolar qundylyqtardy oqýshy boıyna sińirýdiń tıimdi joldaryn kórsetip, sheberlik sabaqtaryn ótýde. Ǵulama ǵalym Ál-Farabı aıtqandaı «Tárbıesiz berilgen bilim – adamzattyń qas jaýy». Ulttyq qundylyq – tárbıeniń bastaýy. Bizdiń maqsat ta – osy.
Bala tárbıesi - mektep pen otbasyna ortaq mindet. Búgingi qoǵamda ata-analar jumysbasty. Bala tárbıesine kelgende aqsap jatatyny jasyryn emes. Osy olqylyqtyń orynyn toltyrý úshin, synyp jetekshi men ata-ana birlesken tárbıe saǵatyn uıymdastyrý da qolǵa alyndy. Eki taraptan da qoldaý jaqsy. Ata-ana men muǵalim birikse, maqsatqa jetý joly jeńildeıdi.
Ulttyq oıyn, kıim, as, salt-dástúr, mádenıet – sol eldiń tirshilik ereksheliginen habar beretin qundylyqtar. Jospardyń negizgi bóliginde dene shynyqtyrý sabaqtary men synyptan tys sharalarda, teatr úıirmesi, estetıkalyq pánder birlestigi arqyly ult kelbetin tanytatyn qoǵamdyq sharalar uıymdastyrylýda. Teatr jáne kıno óneriniń qaıratkeri –Tuńǵyshbaı Jamanqulov, Ǵabıt Músirepov atyndaǵy Qazaq Memlekettik Akademıalyq balalar men jasóspirimder teatr ártisteri Áset Imanǵalı, Jaqsylyq Turlyǵazy, telejúrgizýshi, aqyn Beıbit Sarybaı, sheshendik ónerdi nasıhattaýshy Jarqyn Sálenuly, aqyn Aqberen Elgezek syndy birqatar tanymal tulǵalarmen josparly kezdesýler ótildi. Ár kezdesýdiń ulttyq qundylyqty dáripteýde óziniń qosar úlesi boldy.
Ult ustazy Ahmet Baıtursynulynyń «Biz áýeli eldi túzetýdi bala oqytý isin túzetýden bastaýymyz kerek» degen sózi bar. Bala oqytý isinde qatelesýge bolmaıdy. Sondyqtan qoldanatyn ádis-tásilimizdi, kórsetetin úlgimizdi, álemdik deńgeıdegi tájirıbeni ulttyń bolmysyna saı qoldana bilýmiz kerek.
Anglıa, Japonıa elderiniń tájirıbesi negizinde mektep-gımnazıada atqarylatyn jumystardyń josparyn qurar da osy mindetti basshylyqqa aldyq.
Ýaqyt ótken saıyn adam kapıtalyna, bilim salasyna qoıylatyn talaptar múldem ózgeshe. Sandyq ǵasyrda álemde bolyp jatqan jańalyqtan kesh qalýǵa bolmaıdy. Ekonomıkasy damyǵan, bilimi jetilgen el qataryna qosylǵymyz kelse, únemi izdenis ústinde bolýymyz kerek. Ásirese, ustazdar qaýymy. Almaty qalasy Bilim basqarmasynyń qoldaýymen barǵan Anglıa, Japonıa elderiniń bilim salasy, tájirıbesi, nátıjesi meni qanattandyryp qaıtardy. Mindetim men jaýapkershiligim eki eselendi.
Alıakbarova Fatıma, №206 mektep-gımnazıa dırektory
