Premer-mınıstr Oljas Bektenovtiń tóraǵalyǵymen ótken Úkimet otyrysynda Memleket basshysynyń Aýyl sharýashylyǵy eńbekkerleriniń birinshi forýmynda bergen tapsyrmalaryn oryndaý máseleleri qaraldy. Agroónerkásip kesheniniń damýy týraly aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri Azat Sultanov baıandady, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
2025 jylǵy kóktemgi egis jáne egin jınaý jumystaryn qarjylandyrý kólemin 700 mlrd teńgege jetkizý josparda bar. Kórsetilgen kólemdegi qarajatty qamtamasyz etý maqsatynda 2025 jylǵa arnalǵan búdjet jobasynda 45 mlrd teńge qarastyrylǵan, qosymsha qajettilik 71,9 mlrd teńgeni quraıdy.
Sondaı-aq Prezıdenttiń qarjylandyrýdy osy jyldyń jeltoqsan aıynda bastaý týraly tapsyrmasyn oryndaý úshin Úkimet qaýlysynyń jobasy ázirlendi, ol búgingi Úkimet otyrysynyń qaraýyna shyǵarylady.
«Bul sheshimdi kútpeı-aq, Agrarlyq nesıe korporasıasy 29 qarashadan bastap 100 mlrd teńge mólsherinde qarjylandyrýdy bastaıdy. Qazirdiń ózinde 500-den asa aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiden ótinimder kelip tústi. Qarajat fermerlerge ekinshi deńgeıdegi bankter, kredıttik seriktestikter, áleýmettik-kásipkerlik korporasıalar jáne Agrarlyq nesıe korporasıasy arqyly qoljetimdi bolady. Bul jerde bıyl baǵdarlamaǵa tek 7 áleýmettik-kásipkerlik korporasıa ǵana qatysqanyn aıta ketý kerek, sharýalardyń ózderiniń suraýy boıynsha kelesi jyly barlyq óńirden áleýmettik-kásipkerlik korporasıalaryn tartý qajet», — dedi aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri Azat Sultanov.
Salany uzaqmerzimdi jáne qoljetimdi jeńildetilgen nesıe berýge kóshire otyryp, fermerlerdiń kredıtterin sýbsıdıalaý júıesi qaıta qaralatyn bolady.
Bul búdjet qarajaty bolmaǵan kezde týyndaıtyn agrobıznestiń táýekelderin tómendetýge múmkindik beredi. Sondaı-aq qarjylandyrý bolmaǵan kezde nesıe berýdi shekteý máselesi qaıta qaralady, bul – bıznestiń narazylyq kórsetýine jol bermeıdi. Mysaly, «Damý» qory arqyly qaryzdardy sýbsıdıalaý tetigi jumys isteıdi. Kórsetilgen sharalar jekeshe bankterdi agroónerkásiptik keshenge nesıe berýge tartýǵa múmkindik beredi.
Sonymen qatar jınalǵan túsimniń saqtalýyn qamtamasyz etý úshin birqatar sharalar qabyldandy. Qazirgi ýaqytta lısenzıalanǵan elevatorlar 43% júkteldi. Premer-mınıstrdiń tapsyrmasy boıynsha elevatorlardyń táýlik boıy jumys isteýi qamtamasyz etildi.
Astyq qabyldaý kásiporyndaryna jańa eginnen barlyǵy 7,2 mln tonna astyq kelip tústi, onyń 5,2 mln tonnasy – bıdaı. Jınalǵan astyqtyń qalǵan kólemi fermerlerde saqtalýda.
Naryqqa retteýshilik áser etý maqsatynda Azyq-túlik korporasıasy fermerlerden astyqty satyp alý sharalaryn qabyldaýda.
Bıylǵy forvardtyq kelisimsharttar boıynsha, sondaı-aq ótken jylǵy uzartýlardy eskere otyryp, Azyq-túlik korporasıasy 1,2 mln tonna astyq satyp alatyn bolady. Qazirgi ýaqytta 550 myń tonna nemese 46% astyq satyp alyndy.
Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý aıasynda jańa eginniń astyǵyn tikeleı satyp alý júzege asyrylatyn bolady, deıdi aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri.
«Birinshi kezeńde, Úkimet rezervinen 10 mlrd teńge kóleminde qarajat bólý esebinen 150 myń tonna ónimdi naryq baǵasymen satyp alý usynylýda. Satyp alý baǵasy keshe jarıalandy. Astyqty úlken kólemde satyp alý úshin 75 mlrd teńge mólsherinde qosymsha qarjylandyrý qajet etiledi», — dedi A. Sultanov.
Astyqty qabyldaýǵa elevatorlardy bosatý úshin astyqtyń ornyn aýystyrý jáne satý jumystary jalǵasýda. Bıylǵy 10 aı ishinde Qazaqstan temir joly 7,9 mln tonna astyq tasymaldady, onyń ishinde 1,9 mln tonna elevatorlar arasynda tasymaldandy, 6 mln tonna eksportqa jóneltildi.
Tamyz-qazan aılarynda 3 mln tonna astyq tasymaldandy, onyń 2,4 mln tonnasy eksporttaldy, onyń ishinde Azyq-túlik korporasıasynyń shyǵarǵany – shamamen 320 myń tonna.
Aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń qoljetimdiligin arttyrý maqsatynda kelesi jyly 5%-ben jeńildetilgen lızıń baǵdarlamasyna 200 mlrd teńge kózdeletin bolady.
Sonymen qatar otandyq aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn shyǵarý kólemderin ulǵaıtý josparlanǵan. Kombaındardy shyǵarý kólemi 34%-ǵa, traktorlardy shyǵarý 43%-ǵa, tirkeme tehnıkasyn shyǵarý 50%-ǵa ulǵaıtylatyn bolady.
Premer-mınıstrdiń tapsyrmasy boıynsha «KLAAS» álemdik kompanıasynyń kombaındar shyǵarý kólemin 50%-ǵa ulǵaıtý josparlanyp otyr. Sondaı-aq fermerler arasynda suranysqa ıe AMAZONE fırmasynyń tehnıkasyn elimizde shyǵarý josparda bar.
2025 jylǵa arnalǵan josparda fermerlerdiń 1,9 mln tonna mıneraldy tyńaıtqyshtardy satyp alýy kózdelgen. Buǵan otandyq zaýyttardy avanstyq sýbsıdıalaýdyń qoldanystaǵy tetigi yqpal etetin bolady.
Tyńaıtqyshtar boıynsha ımportqa táýeldilikti tómendetý barysynda bıyl QazAzot kásipornynda amonı súlfatyn óndirý iske qosyldy.
«Baǵanyń saqtalýy men tyńaıtqyshtardy turaqty jetkizý maqsatynda otandyq óndirýshilermen jańa memorandýmdar jasalatyn bolady. Buryn qoldanysta bolǵan memorandýmdar óz tıimdilikterin kórsetti. Qazirgi ýaqytta ár ákimdikpen naqty kólemderdi kórsete otyryp, jetkizý kesteleri pysyqtalýda, ol óndirýshi zaýyttarǵa baǵdar bolady», — dedi A. Sultanov.
Buǵan qosa, organıkalyq tyńaıtqyshtar óndirisin damytý úshin 2028 jyldan bastap ónerkásipte óndiriletin tyńaıtqyshtardyń qunyn sýbsıdıalaý normasy qoldanysqa engiziledi.
Otandyq tuqym sharýashylyǵyn damytý úshin seleksıa jáne tuqym sharýashylyǵy sýbektileriniń materıaldyq-tehnıkalyq bazasyn nyǵaıtý, agrarlyq ǵylym júıesin zertteý qyzmetiniń zamanaýı ádisterine jáne jańartylǵan bilim berý baǵdarlamalaryna kóshýdi kózdeıtin keshendi jospar iske asyrylýda. Atalǵan sharalardy oryndaý 2030 jylǵa qaraı otandyq tuqym sebiletin egis alańdarynyń úlesin 75-80%-ǵa deıin ulǵaıtýǵa múmkindik beredi.
Sondaı-aq vıse-mınıstrdiń aıtýynsha, Memleket basshysynyń tapsyrmasyn iske asyrý aıasynda Aqtóbe aýyl sharýashylyǵy tájirıbe stansasynyń bazasynda Jylqy ósirý ınstıtýty jumys isteıtin bolady. Qazirgi ýaqytta zańdy tulǵany tirkeý rásimi júzege asyryldy. Mınıstrlikte qarjylandyrý jáne shtatpen qamtamasyz etý máseleleri pysyqtalyp jatyr.
Agroónerkásiptik keshendi ındýstrıalandyrý aýyl sharýashylyǵy ónimderin óńdeý úlesin arttyrý arqyly júzege asyrylady.
Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes Aýyl sharýashylyǵy ónimderin óńdeýdi damytý jónindegi 2024-2028 jyldarǵa arnalǵan keshendi jospar bekitildi. Osy jospar aıasynda óńdeý kásiporyndaryn ınvestısıalyq maqsatta jáne aınalym qarajatyn toltyrý úshin jeńildikpen qarjylandyrý kózdeledi.
Jalpy, Keshendi josparda qarastyrylǵan sharalardy iske asyrý kúrish, júgeri, qaraqumyq, kúnbaǵys, et, sút sıaqty aýyl sharýashylyǵy taýarlarynyń túrlerin óńdeý úlesin 70%-ǵa deıin arttyrýǵa, sondaı-aq tamaq ónimderiniń kólemin 2028 jylǵa qaraı 1,4 esege deıin ulǵaıtýǵa múmkindik beredi.
Agroónerkásiptik keshendi odan ári sıfrlandyrý jáne avtomattandyrý aıasynda birqatar sharalar qabyldanatyn bolady. Eń aldymen memlekettik qoldaý sharalaryn alýdyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etý josparlanýda. Memleket basshysynyń tapsyrmasy aıasynda sýbsıdıalaý «bir tereze» formatyna kóshiriledi. Ósimdik sharýashylyǵynda jáne mal sharýashylyǵynda baqylaý júıesi engizilýde, onyń aıasynda barlyq prosester baqylanatyn bolady.
«Memleket basshysynyń barlyq tapsyrmalaryn oryndaý boıynsha naqty usynystar bar, jumystar josparǵa saı júrgiziletin bolady», — dep túıindedi sózin aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri Azat Sultanov.