2022 jylǵy 5 qarashada El Prezıdenti «Prokýratýra týraly» jańa Konstıtýsıalyq zańǵa qol qoıdy.
Zańnyń negizgi maqsaty - prokýratýranyń quqyq qorǵaý qyzmetin kúsheıtý, eldegi joǵary qadaǵalaý men zańdylyq quraldaryn nyǵaıtý.
Konstıtýsıalyq zań boıynsha memlekettik organdar shaǵymdardy jaýapsyz qaldyrsa nemese osyǵan jaýap beretin ýákiletti organ bolmaǵan jaǵdaıda prokýratýra áreket etip, tıisti sharalar qoldanýǵa mindetti, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
İs júzinde zań aıasynda azamattardyń quqyqtary qalaı qorǵalady? Bul jóninde Medeý aýdanynyń prokýrory Ońdasyn Abylaıhan Ońdasynuly bylaı deıdi:
«Bir jylǵa jýyq ýaqyt boıy biz konstıtýsıalyq mártebege ıe jańa zańǵa sáıkes qyzmet atqaryp kelemiz. Azamattar men kásipkerlerdiń zańdy quqyqtaryn qorǵaýda jaýapkershilik kúsheıdi.
Kúshi joıylǵan «Prokýratýra týraly» Zań boıynsha biz tek ózin-ózi qorǵaı almaıtyn adamdardyń ótinishterin qaradyq. Bul - múgedekter, psıhıkalyq aýytqýlary bar adamdar jáne basqalar.
Endi qandaı da bir memlekettik organ áreketsizdik tanytyp, shaǵym boıynsha jumysty qolǵa almasa nemese ýákiletti organ bolmaǵan jaǵdaıda, prokýrorlar azamattardyń osyndaı ótinishteri boıynsha áreket etýge quqyly.
Qyzmette biz zańnyń osy normasynyń tıimdiligin kóremiz.
Máselen, bıylǵy 9 aıda Medeý aýdanynyń prokýratýrasyna 38 azamat túrli memlekettik organdardyń áreketsizdigine qatysty júgindi. 7 ótinish boıynsha dálelder rastaldy, sondyqtan azamattardyń múddeleri úshin biz qadaǵalaý aktilerin engizip, olardyń quqyqtaryn qalpyna keltirdik.
Bul memlekettik organdar ótinish berýshilerge tekserý júrgizýden bas tartqan, azamattardy zańsyz jaýapqa tartqan jáne t.b. faktiler.
Adamdar bizge olardyń quqyqtaryn qorǵaıtyn ýákiletti organ bolmaǵandyqtan júgingen jaǵdaılardy bólek atap ótkim keledi.
2023 jyldyń mamyr aıynda bizdiń aýdanymyzdyń Esenov kóshesindegi úıdiń janynda turaqta turǵan kólikke aǵash qulap, menshik ıesine 8 mln teńgege zalal keltirdi.
Kólik ıesi sotqa júgindi, ol PIK-ti zıandy óteýge mindettedi. PIK-tiń mundaı orasan zor qarajaty joq jáne sot sheshiminiń keıinnen oryndalýy PIK shottaryna tyıym salýǵa jáne 500-den astam adam turatyn úılerdiń turǵyndarynan somany óndirip alýǵa ákelýi múmkin. Turǵyndardyń kópshiligi zeınetkerler jáne áleýmettik osal sanattaǵy adamdar.
Kooperatıvte advokat bolmaǵan, sondyqtan tóraǵa sotqa júginý úshin óz qorǵaýyna dáleldemelerdi jınap, naqty mán-jaılardy anyqtaı almady.
Sondyqtan turǵyndar bizge júgindi. Biz aǵashtyń qulaýyna PIK-tiń qatysy bar-joǵyn tekserdik jáne PIK-tiń kinási joq ekenin anyqtadyq. Sot sheshimine narazylyq engizildi, ol tolyǵymen qanaǵattandyryldy, PIK tólemnen bosatyldy.
Taǵy bir mysal. Bizge aýdan aýrýhanalarynyń biriniń is-áreketine jeke kásipker júgindi. Ol medısınalyq mekememen kelisim-shart jasasty, taýar ýaqytynda jetkizildi, biraq tapsyrys berýshi tólemdi sebepsiz keshiktirdi. Saldarynan kásipker shyǵynǵa ushyrady. Memlekettik organdar ótinish berýshige sotqa júginýdi usyndy. JK-niń shaǵymy boıynsha biz tólemnen bas tartýdyń zańsyz ekenin anyqtadyq, usyný engizdik, kelesi kúni ótinish berýshi qarajatyn aldy, aýrýhananyń kináli qyzmetkerleri jazalandy.
Bul jaǵdaılarda prokýrorlar ýákiletti organnyń bolmaýyna baılanysty azamattar men kásipkerdiń quqyqtaryn qorǵaǵan aıqyn mysal.
Osylaısha, azamattardyń ótinishterin qaraý kezinde bizdiń jaýapkershiligimizdi kúsheıtý azamattardyń quqyqtaryn qorǵaýǵa oń áser etedi dep aıta alamyz.
Qorytyndylaı kele, quqyqtar buzylǵan jaǵdaıda adamdar prokýratýra organdaryna, onyń ishinde kezekshi prokýrordyń 8-707-735-98-55 telefonyna júgine alatynyn taǵy da eske salǵym keledi».