Almatydaǵy óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń brıfıńinde "Asyl Mıras" Aýtızm ortalyǵy basshysynyń orynbasary Marına Zabrodına aýtıstik spektriniń buzylýy (ASB) jáne damý erekshelikteri bar balalarmen jumys isteýdiń negizgi tásilderi týraly aıtyp berdi, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Sarapshynyń aıtýynsha, ASB áleýmettik qarym-qatynas tapshylyǵymen, qyzyǵýshylyqtardyń tar sheńberimen jáne minez-qulyq erekshelikterimen sıpattalady. Ata-analar nazar aýdarýy qajet alǵashqy belgilerdiń qataryna mynalar jatady:
- kózdiń baılanysynyń bolmaýy;
- óz atyna reaksıanyń bolmaýy;
- ym-ısharamen suraýdy bildire almaý;
- stereotıptik minez-qulyqtyń kórinisi (mysaly, qol bulǵaý, zattardy bir qatarǵa qoıý);
- qaýipsizdik seziminiń bolmaýy;
- agresıa nemese ózin-ózi agresıalaý jaǵdaılary
Mamannyń aıtýynsha, ata-analar osyndaı erekshelikterdi neǵurlym erterek baıqap, mamandarǵa júginse, balanyń sátti áleýmettený múmkindigi soǵurlym joǵary bolady. «Asyl Mıras» ortalyǵynda aýtızm qaýpin anyqtaý úshin halyqaralyq deńgeıde moıyndalǵan, dıagnostıkadaǵy «altyn standart» bolyp sanalatyn ADOS-2 ádisi qoldanylady.
Marına Zabrodına sondaı-aq aýtızm belgileri aınaladaǵy adamdarǵa túsiniksiz jáne úreı týdyrýy múmkin ekenin atap ótti. sondyqtan mundaı balalarmen qalaı durys qarym-qatynas jasaý kerektigin bilý mańyzdy.
Sarapshy kelesi keńesterdi usyndy:
-sabyrly jáne muqıat bolý;
-ata-analardan kómek qajet pe ekenin suraý;
-balanyń aınalasyn qaýipti zattardan tazartý;
-bala men onyń ata-anasyna shamadan tys nazar aýdarmaý.
Sonymen qatar, mundaı jaǵdaıda ata-analarǵa eskertý jasaýǵa, keńes berýge, balaǵa oıynshyq nemese tamaq usynýǵa, aıǵaılaýǵa nemese shuǵyl qyzmetterdi sebepsiz shaqyrýǵa bolmaıdy.
«Árqaısymyz qoǵamymyzdyń qandaı bolatyny úshin jaýaptymyz. Aýtızmi bar adamdardyń teń quqyqtary men múmkindikteri bar. Bolat Ótemuratov Qorynyń «Asyl Mıras» ortalyqtary árbir ASB dıagnozy bar bala men onyń otbasyna kómektesýge daıyn», – dep qorytyndylady Marına Zabrodına.
2014 jyldan bastap Qazaqstanda Bolat Ótemuratov Qory «Aýtızm. Barshaǵa ortaq álem» baǵdarlamasyn júzege asyryp keledi. Bul baǵdarlama aýtızmi bar balalar men olardyń otbasylaryna qoldaý kórsetýge baǵyttalǵan. Onyń aıasynda elimizdiń 12 óńirinde 13 tegin «Asyl Mıras» ortalyǵy jumys isteıdi. Bul ortalyqtar balalarǵa kásibı kómek kórsetip, ata-analardy óz balasyn jaqsyraq túsinýge úıretedi. Baǵdarlama iske asyrylǵan jyldar ishinde 16 000-nan astam bala men olardyń otbasy qoldaý aldy.