Inovasıalyq-kreatıvti tehnologıalar elimizdiń halyqaralyq básekege qabilettiligin arttyrady
«Qazirgi zamanda azamattardyń shyǵarmashylyq áleýetine jáne zıatkerlik kapıtalyna arqa súıeıtin «kreatıvti óndiris» salalary shynaıy ınklúzıvti ekonomıkany damytýdyń qaınar kózi sanalatynyn» atap ótti. «Kreatıvti ekonomıka daryndy ári shyǵarmashyl adamdardy ózine tartatyn iri qalalardyń damýyna yqpal etýshi kúshke aınalýda. Qazaqstanda bul sala áli damymaǵan. Kreatıvti ındýstrıanyń ishki jalpy ónimdegi úlesi bir paıyzǵa da jetpeıdi, jumyspen qamtý salasyndaǵy úlesi óte tómen. Degenmen, darynymen búkil álemdi moıyndatyp júrgen otandastarymyz az emes».
Qasym-Jomart TOQAEV.
Zıatkerlik kapıtalǵa negizdelgen ekonomıka tez damıdy
Shyǵarmashylyq ekonomıkany shyǵarmashylyq salalar quraıdy, olarǵa buqaralyq aqparat quraldary, kınematografıa, mýzyka, oıyn avtomattaryna arnalǵan oıyn-saýyq baǵdarlamalyq jasaqtamasy, kompúterlik oıyndar, sondaı-aq mádenıettiń basqa salalary da kiredi. Ádette, shyǵarmashylyq ındýstrıa tek oıyn-saýyq, óner jáne demalys bolyp tabylady, biraq is júzinde onyń eń úlken sektory ǵylymı-tehnıkalyq jáne ınovasıalyq qyzmet ekeni anyq. Álemde kreatıvti ekonomıkanyń qarqyndy ósýi dástúrli túrde AQSH-ta baıqalady. Eldiń jalpy ekonomıkalyq damýyna ekonomıkanyń kreatıvti sektorynyń áseri Qytaıda, Úndistanda, Ulybrıtanıada, Avstralıada, Japonıada, Ońtústik Koreıada jáne álemniń basqa da jetekshi ekonomıkalarynda joǵary baıqalýda.
Inovasıalyq-kreatıvti sektordy damytýdy qoldaý ekonomıkalardyń básekege qabilettiligin arttyrý salasyndaǵy mańyzdy qadamdardyń biri bolyp tabylady. Osyǵan súıene otyryp, shyǵarmashylyq sektordyń áleýetin, onyń múmkindikteri men damýynyń saldaryn baǵalaýdyń shuǵyl qajettiligi týyndaıdy. Shyǵarmashylyq ekonomıka ıntellektýaldy kapıtal bolyp tabylatyn sheksiz kózdiń áleýetine negizdelgen. Adamnyń ıntellektýaldy jáne shyǵarmashylyq múmkindikteri ósip kele jatqan ekonomıkalyq proseske áser etetin sarqylmas resýrs bolyp tabylady. Ǵylymı-tehnıkalyq progres ıdeıalar kapıtal qurylymynda basty oryn alady jáne bul qubylys únemi damýǵa beıim. Adamnyń sheksiz shyǵarmashylyq oılaý qabileti keremet múmkindikterdi ashady. Bul málimdeme aýqymdy saldardy bildiredi. Zıatkerlik kapıtalǵa negizdelgen ekonomıkalar tezirek damıdy jáne olardyń bolashaq ósýi men damý qarqynyn elestetý múmkin emes. Kerisinshe, kreatıvti ekonomıkany qurýǵa emes, basqa salalardy damytýǵa baǵyttalǵan ekonomıkalar birtindep quldyraıtyn bolady.
Kreatıvti ekonomıkany damytý úshin túpkilikti ónimge arnalǵan tutynýshynyń sıpaty mańyzdy. Munda eki negizgi shart bar: salystyrmaly túrde aýqatty halyqtyń keń toptarynyń bolýy jáne tutynýshynyń ıntellektýaldy damýynyń joǵary deńgeıi. Bul baı jáne bilimdi adamdardan turatyn qoǵamǵa umtylý kerek degendi bildiredi.
Qazaq mádenıetin ilgeriletýdiń bir joly
Tutynýshynyń mádenı bilimimen qatar onyń tutyný mádenıetiniń deńgeıi, tehnıkalyq jaǵynan kúrdeli ónimderdi paıdalaný múmkindigi mańyzdy. Tutynýshylyq deńgeıde osyndaı aqparattyq jáne komýnıkasıalyq tehnologıalardy meńgerý qajet. Jalpy, ınovasıalyq-kreatıvti tehnologıalar Qazaqstannyń halyqaralyq básekege qabilettiligin arttyrýǵa jol ashady. Bul aýqymdy ári kúrdeli mindetterdiń biri. Prezıdent aıtqandaı, «Biz mádenıetti, bilimdi, ǵylymdy damytý arqyly qazirgi ashyq álemniń bir bólshegi bolýǵa umtylýymyz kerek. Aldymyzǵa qoıǵan bıik maqsatqa jetý ońaı bolmaıdy. Biraq búkil el bolyp kirissek, bul – qoldan keletin sharýa. Halyq, bıznes jáne bılik ókilderi bar kúsh-jigerin jumyldyrýy kerek. Sonda ǵana memleketimizdiń qazirgi damý úlgisin túbegeıli ózgerte alamyz, kederginiń bárin jeńemiz».
Kreatıvti ındýstrıalar qazaq mádenıetiniń resýrstaryn ekonomıkalyq resýrstarǵa aınaldyryp, olardy halyqaralyq naryqqa shyǵara alady, qazaq mádenıetin ilgerilete alady. Kitaphanalar, birinshi kezekte ǵylymı kitaphanalar bolashaqta qazaqstandyqtarǵa túrli tilderdegi eń ozyq kitaptarǵa, patentterge, jańa ınovasıalarǵa qol jetkize alatyn jaqsy kreatıvti alańdar bola alar edi. Olarda dárister, semınarlar, ǵalymdarmen, ınnovatorlarmen, jańa tehnologıalardy ázirleýshilermen kezdesýler ótkizýge, jańa ıdeıalar jasaýǵa bolady. Mańyzdy alǵyshart ınstıtýsıonaldyq qamtamasyz etý bolyp tabylady, onyń negizinde granttardyń barlyq túrlerin bólý, jobalardy iske asyrý, mádenı dástúrlerdi damytý, mádenı is-sharalardy ótkizý, halyq shyǵarmashylyǵy mektepteri nemese áýesqoı qoǵamdar sıaqty qoǵamdyq bilim berý túrlerin qoldaý júzege asyrylady. Zıatkerlik kapıtaldy damytý úshin kreatıvti ındýstrıany qalyptastyrý óte mańyzdy. Zertteý ýnıversıtetteri, ǵylymı-zertteý ınstıtýttary, tehnoparkter men ǵylymı údetkishter mamandardy daıarlaý salasynda jane ǵylymı-zertteý qyzmetinde olarǵa úlken alań bolýy tıis.
Úlken ınstıtýsıonaldyq áleýetke ıe bola otyryp, talantty jas ǵalymdardyń, ınnovatorlardyń, shyǵarmashylyq daryndy jastardyń kóptigi bizdiń elimizge álemdik kreatıvti ındýstrıalar kartasynda laıyqty oryn alýǵa múmkindik beredi.