Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev halyqqa Joldaýynda eldegi energıa tapshylyǵy máselesine keńinen toqtalyp, atom elektr stansasynyń qurylysy boıynsha jalpyulttyq referendýmdy 6 qazanǵa belgiledi. Osyǵan oraı «Qazaqstan atom elektr stansalary» JSHS bas menedjeri Asýan Sıabekov atom energetıkasynyń mańyzdylyǵy men qaýipsizdigi týraly oılarymen bólisti.
Eger jalpyulttyq referendýmda halyq durys tańdaý jasasa, elge qaı reaktorlyq tehnologıany ornatý kerektigin muqıat zertteý qajet bolady. Bastapqyda 13 reaktorlyq tehnologıa zerdelendi, olardyń ishinde Qytaı, Ońtústik Koreıa, Reseı, AQSH jáne Fransıa usynǵan tehnıkalyq-kommersıalyq nusqalar bar. Qazaqstanǵa qysymdaǵy sý reaktorlary qolaıly dep tanyldy. Álemde 415 reaktordyń 200-i osyndaı sý-sý nemese qysymdaǵy sý reaktorlary bolyp tabylady.
MAGATE (Atom energıasyn qadaǵalaý agenttigi) jańadan AES salatyn memleketterge tıimdi jobalardy usynady. Biz 13 tehnologıany qarastyryp, qaýipsizdik pen normatıvtik qujattar negizinde 4 reaktordy iriktep aldyq. Olardyń barlyǵy tehnıkalyq jáne qaýipsizdik talaptaryna saı.
Fransıa qysymdaǵy sý tehnologıasyn 50-jyldardan beri qoldanady, al Ońtústik Koreıanyń tehnologıasy amerıkalyq úlgige negizdelgen. Bul elderde tehnologıalar qaýipsizdigi joǵary deńgeıde dáleldengen. Sonymen qatar, Qytaı da osy tehnologıany damytyp, ony óz elinde jáne shetelde qoldanady. Reseıdiń «Rosatom» kompanıasy atom energetıkasynyń barlyq ómirlik sıklin qamtıtyn keshendi sheshimderdi usynady.
Elimizde mamandardy daıarlaý jolǵa qoıylǵanymen, árbir reaktordyń ózindik ereksheligi bar. Sol sebepti, reaktorlyq tehnologıalardy jasaǵan elde tájirıbeden ótý mańyzdy. AES qurylysy kezinde jemqorlyq máselesi alańdatady, biraq halyqaralyq uıymdar men MAGATE tarapynan barlyq kezeńder qatań baqylaýda bolady.
AES qurylysy tek energıa kózi ǵana emes, jańa jumys oryndary ashylyp, ǵylymı zertteýlerge múmkindik beredi. Atom energetıkasy elimiz úshin mańyzdy qadam bolmaq