Sharaǵa Belarýs Premer-Mınıstri Roman Golovchenko, Qyrǵyzstan Mınıstrler kabınetiniń tóraǵasy – Prezıdent Ákimshiliginiń basshysy Aqylbek Japarov jáne Reseıdiń Úkimet basshysy Mıhaıl Mıshýstın qatysýda.

Jalpy bas plenarlyq sesıaǵa 700-ge jýyq qatysýshy jınaldy, olardyń arasynda memlekettik sektordyń joǵary laýazymdy ókilderi, óńirlerdiń jáne óndiris kásiporyndarynyń basshylary, EAEO elderiniń ónerkásip odaqtary men qaýymdastyqtarynyń músheleri bar.

Álıhan Smaıylov óz sózinde Qazaqstannyń qýatty ónerkásiptik negizin qalyptastyryp, tolyqqandy ekonomıkany qamtamasyz etý jónindegi jumys aıasynda Úkimet óńdeýshi sektordy jedel damytýǵa basa nazar aýdaratynyn atap ótti. Atap aıtqanda, tereń óńdeý klasterlerin qurýǵa baǵyttalǵan jobalar iske asyrylýda. Eń aldymen, munaı, gaz jáne kómir hımıasy, metalýrgıa, aýyr mashına jasaý, avtokóliktiń quramdas bólshekteri men tyńaıtqyshtar óndirisi, ýran ónerkásibi jáne basqa da segmentter boıynsha sharalar qabyldanyp jatyr.

«Ol úshin Qazaqstanda júıeli reformalar júrgizilýde, memlekettik qoldaý sharalary jetildirilip, ınvestısıalar tartýdyń belsendi tásilderi engizildi», — dedi Álıhan Smaıylov.

Úkimet basshysynyń aıtýynsha, sońǵy 5 jylda óńdeý ónerkásibi óndirisiniń kólemi 2,2 ese, al salanyń jalpy qosylǵan qunynyń kólemi 2,3 ese ósti. Al, eńbek ónimdiligi $49 myńǵa deıin ósti, bul ekonomıka boıynsha ortasha kórsetkishten 2 ese artyq.

«Salalar týraly aıtatyn bolsaq, taý-ken metalýrgıa kesheni otandyq óńdeý ónerkásibiniń negizi bolyp otyr. Ótken jyly $19,3 mlrd-qa ónim eksporttaldy, bul – elimizdiń barlyq eksportynyń shamamen 23%-y. Biz otandyq kásiporyndardy qoljetimdi shıkizatpen qamtamasyz etý tetigin qarastyrdyq. İri shıkizat jetkizýshilerimen bastapqy alúmını jáne myspen jabdyqtaý týraly kelisimderge qol qoıyldy», — dedi Premer-Mınıstr.

Úkimet basshysy mashına jasaý salasy qarqyndy damyp kele jatqanyn aıtty. Máselen, 2022 jyly salaǵa rekordtyq $0,5 mlrd tikeleı ınvestısıa tartyldy. Osy jyldyń 1-toqsanynda tikeleı ınvestısıalar kólemi $208 mln-nan asty. 

Avtokólik óndirisinde ótken jyly óndiris kólemi 113 myń kólikti qurady. Osy jyldyń 8 aıynda 41% ósimmen 100 myńǵa jýyq kólik jasap shyǵaryldy. Qundyq mánde bul 1 trln teńgeden asady. Sondaı-aq Qazaqstanda qurylys materıaldary óndirisiniń kórsetkishi alǵash ret trıllıondyq mejeden asyp otyr.

«Osy ındıkatorlardyń barlyǵy bıyl qabyldanǵan Óńdeý ónerkásibin damytý tujyrymdamasynda kórsetilgen. 2030 jylǵa qaraı biz jalpy qosylǵan qunnyń 2,8 ese, eńbek ónimdiliginiń 1,8 ese ósýin qamtamasyz etýdi, $225 mlrd-qa ónim eksporttaýdy josparlap otyrmyz», — dedi Úkimet basshysy. 

Álıhan Smaıylov atap ótkendeı, qoldaý quraldarynyń keń jıyntyǵy 200 mlrd teńgeden astam somaǵa ınvestısıalyq jobalardy qarjylandyrǵan Ónerkásipti damytý qoryn qurýmen kúsheıtildi. Buǵan qosa jalpy quny 150 mlrd teńge bolatyn jobalar boıynsha jumys júrip jatyr.

«Qazirgi ýaqytta pýlda taý-ken metalýrgıa kesheni, mashına jasaý, munaı-gaz hımıasy, hımıa, farmasevtıka ónerkásibi jáne basqa da salalar boıynsha 1 myńnan astam joba bar. Bul rette yntymaqtastyqtyń negizgi basymdyqtary tereń óńdeý, barynsha lokalızasıalaý, jańa ónimder óndirý jáne eksporttyq áleýet bolyp aıqyndaldy», — dedi Premer-Mınıstr. 

Sonymen qatar Úkimet basshysy jańa tehnologıalyq qurylymdy qalyptastyrý, onyń ishinde bazalyq óndiristen kúrdeli óndiriske kóshý boıynsha úderisterdi zańnamalyq turǵydan kúsheıtýdi talap etetinin atap ótti. Ol úshin Úkimet bıznestiń ekonomıkalyq belsendiligin salyqtyq, búdjettik jáne retteýshilik yntalandyrý boıynsha tásilderdi jaqsartady.

Máselen, ótken jyly erkin ekonomıkalyq aımaqtardyń jumysy boıynsha jańa tásilder zańnamalyq turǵydan bekitildi. Olardyń qyzmetindegi basty nazar aralas áreket etý rejımi bar óńdeý sektoryna aýdarylady. Oǵan qosa ınvestorlarǵa AEA-nyń qoldanylý merzimine qaramaı, jalǵa alynǵan jer ýchaskesin merziminen buryn satyp alý quqyǵy berildi.

Shaǵyn jáne orta bıznesti damytý maqsatynda óńirlerde shaǵyn ónerkásip aımaqtary qurylady. Munda kásipkerler úshin daıyn óndiristik oryndar jalǵa beriledi.

Álıhan Smaıylovtyń aıtýynsha, ónerkásiptik serpilistiń mańyzdy quramdas bóligi ınovasıalar men ozyq tehnologıalardy keńinen engizý bolýy tıis. UNCTAD (BUU-nyń Caýda jáne damý jónindegi konferensıasy) málimdegendeı, 2025 jyly álemdik jańa tehnologıalar naryǵynyń kólemi $3 trln-nan asady.

«Qazirdiń ózinde jasandy ıntellekt barlyq salada qoldanylady, óndiristik sıkldy ońtaılandyrýǵa, úderisterdi tolyq avtomattandyrýǵa, baqylaý men qaýipsizdikti basqarýǵa yqpal etedi. Sondyqtan mundaı jaǵdaılarda ıkemdilik pen beıimdele bilý qabileti mańyzdy», – dedi Premer-Mınıstr.

Álıhan Smaıylov atap ótkendeı, jahandyq óndiristik tizbekterdiń úzilýi aıasynda ınvestısıalar úshin jańa baǵdarlar qalyptasýda, sondyqtan básekelestikke qabilettilikti tıimdi damytý qajet.

«Osyǵan baılanysty, bizdiń oıymyzsha, aımaqtyq qosylǵan qun tizbegin damytýǵa erekshe nazar aýdarý kerek», — dedi Premer-Mınıstr.

Úkimet basshysy taǵy bir jahandyq trend sıfrlyq transformasıa ekenin, ony EAEO elderiniń kooperasıasy úshin basym baǵyt retinde qarastyrý qajettigin aıtty.

«Búginde Qazaqstanda FinTech jáne GovTech sıaqty baǵyttarda aýqymdy jobalar iske asyryldy. Biz sıfrlyq sheshimderdiń kúndelikti ómirge enýiniń joǵary deńgeıine jettik. Endigi bizdiń mindetimiz – naqty sektorda da osyndaı deńgeıge jetý. Munda qazirdiń ózinde “Inovasıalyq tehnologıalar parki” derbes klasterlik qory, “Astana Hab” IT-tehnoparki jáne joǵary oqý oryndary janyndaǵy zertteý ortalyqtary belsendi túrde jumyldyryldy», — dedi Álıhan Smaıylov.

Úkimet basshysynyń aıtýynsha, alǵa qoıylǵan maqsattarǵa qol jetkizýdiń mańyzdy faktory – kadrlarmen qamtamasyz etý. Osyǵan baılanysty respýblıkada jaqyn jáne alys shet elderdiń jetekshi tehnologıalyq joǵary oqý oryndarynyń fılıaldaryn ashý boıynsha jumystar júrgizilýde.

«Bul ınovasıalyq jobalardy basqarý jáne kásibı jaǵynan damý boıynsha jańa kózqarastaǵy mamandardy, bolashaq ınjenerlerdi daıarlaýǵa múmkindik beredi», — dedi Premer-Mınıstr.

Qorytyndylaı kele, Úkimet basshysy ónerkásipti damytý máselelerin sheshýmen qatar, ekologıalyq máselelerdiń ózektiligin de esten shyǵarmaý kerektigin atap ótti: kásiporyndar qyzmetinde zıandy qaldyqtardyń shyǵýyn baqylaý, óndiristerde taza tehnologıalardy engizý, qaldyqtardy qaıta óńdeý jáne kádege jaratýǵa basymdyq berilýi tıis.