Asyl dinimizde musylmandardyń ómirine qajetti barlyq sala túgel qamtylǵan. Alla jáne onyń elshisi ruqsat etken dúnıelerdi «halal», ıaǵnı adal deımiz. Halal sóziniń maǵynasy óte aýqymdy, áýeli halal as-aýqatqa, kúndelikti iship-jeıtin taǵamǵa qatysty.
Qazaq halqy astyń adal bolýyna asa mán bergen. «Aýrý – astan» dep paıdasyz, zıandy taǵamdardy shektep otyrǵan. Babalarymyzdan «basqa amandyq, asqa adaldyq bersin» degen sóz qalǵan. Bastyń amandyǵy, astyń adaldyǵy qashannan mánin joımaǵan qundylyq bolsa, búgingi tańda onyń ózektiligi tipten artýda. Alla Taǵala Quranda bylaı deıdi: «Áı, adamdar! Jer betindegi nárselerdiń halal ári tazasynan jeńder! Jáne shaıtannyń izine ermeńder! Óıtkeni, ol senderge ashyq dushpan» («Baqara» súresi, 168-aıat).
Alla Taǵala adamzatqa Allanyń atymen baýyzdalǵan tórt túlik mal, qus, keıbir jabaıy ańdardy halal etti. Al Allanyń aty aıtylmaı baýyzdalǵan mal, qus, sonymen qatar shoshqa eti, qan, ólekse, t.b. haram etildi. Álem jan-jaqty damyǵan qazirgi ýaqytta túrli qospalarǵa toly kúndelikti tutynyp jatqan taǵamdardyń quramy qandaı? Kóp adamdar oǵan mán bermeı paıdalanýda. Árbir musylman haramnan saqtanýy mindetti. Haq elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) astyń adal bolýy jaıynda musylmandarǵa bylaı jetkizedi: «Adaldy izdeý – árbir musylmannyń mindeti».
Quran Kárimde Alla Taǵala: «Ýa, paıǵambarlar qaýymy! Adal, taza hám paıdaly as-sýdan jep-ishińder, ár kez ıgi is isteńder», – dep buıyrǵan. («Múmınýn» súresi, 51-aıat). «Máfátıhý ál-ǵaıb» kitabynda Fahrýddın ar-Razı: «Bul aıat paıǵambarlarǵa qarata aıtylǵanymen, múminderge de tikeleı qatysty. Aıattyń qurylymyna muqıat mán berer bolsaq, ıgi is isteý úshin aldymen jegen asyńnyń adaldyǵyna mán berýiń kerek degen maǵyna shyǵady. Sebebi, aıatta «ıgi is isteńder» degen buıryqtyń aldynda «adal, taza rızyqty jeńder» degen nusqaýy bar».
Shyndyǵynda, biz qandaı as jesek, rýhymyzǵa sol áser etedi. Imanyń álsirep, Quran sanańa qonbaı jatsa, mine mán berý kerek dúnıe asyńnyń halal bolmaǵy. Bul úıde as daıyndap júrgen áıelderge de, sol azyqty taýyp kelip júrgen er adamǵa da qatysty.
Erterekte sahaba analarymyz joldasyn jumysqa shyǵaryp salarda: «Bizge adal násibe ákelińiz, Qıamette aram astyń kesirinen órtenip júrmeıik», - deıtin bolǵan. Qasıetti Quranda: «Alla quldaryna óte sharapatty. Qalaǵanyna (qalaǵanynsha) rızyq beredi. Ol – sheksiz kúsh-qýat ıesi, bárinen ústem hám qudiretti», – delingen.
Ázirlegen Aınur SENBAEVA