Kórisý kúni - batys óńiri halqynyń saǵyna kútetin merekesi. Bul salttyń máni nede jáne qalaı toılanady?
Kórisý - Qazaqstannyń batys óńirinde ǵana saqtalǵan ejelgi dástúr. Aımaq turǵyndary 14 naýryzdy Kórisý kúni nemese Amal merekesi dep ataıdy.
Bul ǵuryptyń shyǵý tarıhy týraly búginge deıin ǵylymı tujyrymdalǵan naqty málimet joq. Biraq ártúrli boljam bar. Batys Qazaqstan oblysy ensıklopedıasynyń málimetinshe, elimizdiń batys aımaqtary men Reseıdiń Saratov, Astrahan oblystarynyń qazaqtary arasynda saqtalyp otyrǵan mereke Baıbaqty Qazybek kúntizbesi boıynsha toılanady.
Etnograf ǵalym Dosymbek Qatranulynyń aıtýynsha, bul - qazir 22 naýryzda toılanyp júrgen merekeniń kóne nusqasy, jyldyń naǵyz basy.
1918 jyly Grıgorıı kúntizbesine ótkende qazaqtyń aı esebi shatasyp ketken. Qazaqtyń aı, kún esebi Aı kúntizbesimen júredi. «Aı jańasy», «Aı tolǵan» dep esepteýdi úlken kisiler áli biledi. Endi mynany túsinip alaıyq, 22 naýryzda toılaıtyn Naýryzymyz Kún kúntizbesimen eseptelgen otyryqshy halyqtardyń meıramy bolsa, Kórisý kúni - qazaqtyń atam zamannan kele jatqan Aı kúntizbesimen eseptegendegi kóshpeli halyqtardyń naǵyz Naýryzy. Sondyqtan bul - ózimizdiń ejelgi tól merekemiz, - deıdi ǵalym Tengrinews.kz-ke bergen suhbatynda.
Amal merekesinde aýyl turǵyndary erte turyp, jasy úlken adamdarǵa sálem beredi. Kórshi-kólem bir-birine «Jasyń qutty bolsyn!», «Jasyńa jas qosylyp, ǵúmyryń uzaq bolǵaı!»,- dep tilek aıtady. Bireýge renishi bar adamdar bul kúni ókpesin umytyp, renjisken adamynyń úıine baryp, kórisedi.
Bul kúni ár adam keminde úsh úıdiń esigin ashýy kerek, túske deıin úsh úıge kirip, kórisip úlgerýi tıis. Úı-úıdi qydyryp júrgende kishkentaı balalarǵa analary shaǵyn dorba ustatyp qoıady. Balaqaı qaı úıge kórisýge kirse, sol úıdiń dastarhanynan aýyz tıip, baýyrsaq, táttiden salyp alady. Bul joralǵy «Jyl boıy balalarymyz toq júrsin, dastarhanymyz aralas bolsyn, qarym-qatynasymyzǵa syzat túspesin» degen nıetten týǵan.
Bul mereke - kún men túnniń teńelgen tusynda, qystyń beıneti men qıyndyǵynan aman-esen shyǵyp, halyqtyń Naýryz merekesi aldynda máre-sáre bolatyn kúnderiniń biri. Bala kezimizden 14 naýryz — Kórisý kúni biz úshin erekshe merekelerdiń biri boldy. Sol kezde biz bul kúndi búkil elimiz toılaıtyn shyǵar dep oılaıtynbyz. Ony tek batysqazaqstandyqtar ǵana atap ótetinin keıin bildik. Búginde Mańǵystaý óńirinde bul kún erekshe atalyp ótedi. Ár otbasynyń úlkenderi balalaryna, aǵaıyn-týysqa batasyn berip, bir-biriniń úılerine kirip shyǵady. Biz úshin bul — aıryqsha meıram, — deıdi Mańǵystaý oblysynyń turǵyny Maqpal Kúzenbaeva.
Sońǵy kezderi Amal merekesiniń jaqsy nasıhattalýynyń arqasynda onyń aıasy keńeıip keledi. Máselen, 2018 jyly Kórisý kúni Qyzylorda oblysynda tuńǵysh ret toılandy. Al 2021 jyldan bastap Túrkistan oblysynyń jurty da arnaıy atap ótýdi qolǵa alǵan.
Derekter Varibar.kz-ten alyndy