Almatyda 2040 jylǵa deıingi Almaty qalasynyń Bas josparyn qoǵamdyq talqylaý bastaldy
Almaty qalasynyń ákimdigi men «Almatybasjospar» ǴZI» JSHS 2040 jylǵa deıin Almaty qalasynyń jańa Bas josparyn qoǵamdyq talqylaýdy bastady. Birinshi kúni strategıalyq qujattyń jobasy sarapshylardyń, jurtshylyq ókilderiniń jáne qalanyń barlyq aýdany ákimderiniń qatysýymen talqylandy.
Qazirgi Bas jospar 20 jyldan astam ýaqyt buryn – 2002 jyly bekitildi jáne qala qajettilikteriniń ósýi eskerilmegen. Osy ýaqyt ishinde qala aýmaǵy eki eseden astam ósti – 33 898 gektardan 70 348 gektarǵa deıin, Almaty halqynyń sany 2,1 mln adamǵa deıin kóbeıdi. Shahar aglomerasıa ortalyǵyna aınaldy, ekonomıkasy ózgerdi. Qalanyń eki ese ósýi aýdandardyń áleýmettik, ınjenerlik, kóliktik jáne ózge de ınfraqurylymmen qamtamasyz etilý deńgeıine keri áserin tıgizdi.
Bas josparǵa engizilgen túzetýler ony jan-jaqty jetildire almady: qujat ózgeristerdi eskermedi, ózektiligin joǵaltty jáne túbegeıli qaıta qaraýdy qajet etti. Sondyqtan byltyr Almaty ákimi Erbolat Dosaevtyń tapsyrmasy boıynsha qalanyń 2040 jylǵa deıingi damýyn eskerilip, jańa bas jospardy jasaý qolǵa alyndy.
Jańa Bas jospardy ázirleý «Almaty qalasyn 2025 jylǵa deıin damytý baǵdarlamasy jáne 2030 jylǵa deıingi orta merzimdi perspektıvalarmen» tyǵyz baılanysty. Bas jospardyń basty maqsaty – Almatynyń barlyq aýdandarynda jaıly qalalyq orta qurý jáne ómir súrý sapasyn arttyrý.
Qujatty ázirleý kezinde mamandar ozyq sıfrlyq tehnologıalardy jáne álemdik dızaın tájirıbesin (Space Syntax) paıdalandy. Modeldeý quraldary damýdyń áleýmettik, ekonomıkalyq jáne ekologıalyq saldaryn jáne olardyń utqyrlyqqa, jer qunyna, adam densaýlyǵyna qalaı áser etetinin boljaıdy.
Jańa bas jospar Almatynyń damý vektoryn belgileıdi, olar: aglomerasıamen neǵurlym tıimdi baılanystaǵy úılesimdi megapolıs, qala turǵyndary men qonaqtarynyń ómiri, jumysy, bos ýaqyty úshin tartymdy jáne jaıly oryn qalyptastyrý, álemniń jetekshi qalalarynyń tájirıbesi eskeriledi.
Bul maqsatqa jetý úshin Almatyda 5 jańa polıortalyqtardy damytý josparlanýda. Qalalyq orta Almatynyń tarıhı ortalyǵynyń úlgisi boıynsha – kóshelerdiń tyǵyzdyǵy men qurylys adamnyń kóbeıýine qatysty qalyptasady.
Josparlaý kezeńinde barlyq qajetti turǵyn úı, áleýmettik, ınjenerlik, kólik, sıfrlyq, komersıalyq jáne rekreasıalyq ınfraqurylym qarastyryldy. Osynyń arqasynda polıortalyqtar ómir súrýdiń shaǵyn jáne jaıly aýdandaryna, iskerlik jáne qoǵamdyq belsendilik ortalyqtaryna aınalady, qala turǵyndarynyń ál-aýqatynyń ósýi men «teńesýine» negiz jasaıdy. Mádenı jáne tarıhı mańyzy saqtalatyn tarıhı ortalyqqa da nazar aýdarylady, bul rette Keńes kezeńinde salynǵan shaǵyn aýdandardy jańartý baǵdarlamasy qolǵa alynady.
Almatynyń jańa Bas josparyn jáne polıortalyqtardyń sheberlik-josparlaryn qabyldaý jáne iske asyrý nátıjesinde 2030 jylǵa qaraı mynalar kórinis tabady:
- T-tárizdi qıylystardyń kóshe baılanysyn barynsha jaqsartý;
- keńistik ıntegrasıasy men baılanysty kósheler jelisi esebinen turatyn aýdandar bir-birinen jáne tarıhı ortalyqtan oqshaýlanbaıdy, bul qalanyń kez kelgen basqa núktesine ońaı jetýge múmkindik beredi.
«Soltústik – ońtústik», «shyǵys – batys» baǵyttary boıynsha kólik baılanysynyń, sonymen qatar, qoǵamdyq kólikke bólingen jolaqtardyń sany men sapasynyń artýy qoǵamdyq kólikte kúndelikti kún saıyn paıdalanýdy 1,6 esege-2,3 mln.deıin ósýine ákeledi dep kútilýde.
- kvartaldarmen birge kóshelerdiń tyǵyzdyǵy 5 gektarǵa deıin bolady (10-15 km-2km-ge);
- qurylystyń ekonomkalyq tıimdiligi (120 adam/ga);
- «Esikten esikke deıin» úzdiksiz jaıaý júrginshiler ınfraqurylymy (2023 jyly áýejaıdan Tuńǵysh Prezıdent saıabaǵyna deıin jalpy uzyndyǵy 25 km20 kósheler boıynsha jaıaý júrginshiler keńistigin qaıta jańartý josparlanýda);
- jasyl keńistikter baılanysynyń jelisi (skverler, saıabaqtar, aleıalar, ózen jaǵalaýlary, promenadtar);
- 2040 jylǵa deıin oqýshy oryndarynyń tapshylyǵyn qysqartý, 90-nan astam mektepti paıdalanýǵa berý josparlanýda;
- 180 myńǵa jýyq jumys ornyn qurý (2025 jylǵa deıin – 65 myń), onyń ishinde áleýmettik salada jáne ómir súrýdi qamtamasyz etý qyzmetterinde (dárigerler, oqytýshylar, polıseıler, órt sóndirýshiler jáne t.b.) shamamen 30%, 70% – mamandandyrylǵan jumys oryndary.
Qadamdyq qoljetimdilikte barlyq qajetti qamtamasyz etý qaǵıdatyna sáıkes sapaly ınjenerlik jáne kólik ınfraqurylymy salynady.
Qazirgi kezde Almaty qalasynyń Bas josparynyń jobasy 2040 jylǵa deıin qalanyń memlekettik organdarymen jáne komýnaldyq qyzmetterimen kelisildi jáne Qazaqstan Respýblıkasy Indýstrıa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń buıryǵymen qurylǵan saraptama komısıasynyń qaraýyna jiberildi. Keıbir bólimder boıynsha sarapshylardyń eskertýleri men jergilikti qorytyndysy eskerildi.
Jalpy, qoǵamdyq talqylaýdyń birinshi kúni sarapshylar men jurtshylyq ókilderi birqatar usynys pen eskertý aıtty, kelesi kezdesý erteń, 26 qańtarda ótedi. Úshinshi kúni – 27 qańtar kúni qalanyń barlyq segiz aýdany turǵyndary talqylaýǵa qatysady.
