Bızneske memleket tarapynan qoldaý kórsetý – óńirdiń ǵana emes, tutas eldiń kásipkerlik sektoryn damytýda mańyzdy ról atqarady. Buǵan «Damý» qorynyń Almaty qalasy boıynsha óńirlik fılıaly uıymdastyrǵan pres týrda kóz jetkizdik.
Almaty qalasy ákimdiginiń qoldaýymen júzege asqan is-sharanyń maqsaty – atalmysh qordyń tarapynan memlekettik baǵdarlamalar aıasynda qoldaý tapqan kásiporyndardyń jumysymen tanysý, kásipkerlikti damytý baǵytynda atqarylyp jatqan ister jaıynan halyqty habardar etý.
İs-shara bastalmas buryn «Damý» kásipkerlikti damytý qorynyń Almaty qalasy boıynsha aımaqtyq fılıalynyń dırektory Jandos Nurǵazınov BAQ ókilderine arnap fılıaldyń qyzmet baǵyty men jetken jetistikteri, almatylyq kásipkerlerdiń qordan alǵan qoldaý nátıjeleri týraly aıtyp berdi.
«Búgingi tańda «Damý» qory birqatar memlekettik baǵdarlamalardy iske asyrýda. Tórt baǵytta jumys jasaıdy. Birinshi – sýbsıadalaý, ıaǵnı kásipkerdiń ekinshi deńgeıli bankten alǵan negizgi boryshy syıaqysynyń bir bóligin sýbsıdıalaý. Ekinshi baǵyt – kepildendirý, 85%-ǵa deıin kepildigi jetkiliksiz bolǵan jaǵdaıda kásipkerlerge qoldaý kórsetý. Eki baǵyt Kásipkerlikti damytý jónindegi 2021–2025 jyldarǵa arnalǵan Ulttyq joba baǵdarlamasy aıasynda júzege asyrylady. Úshinshiden, jeńildetilgen nesıelendirý, tórtinshi – memlekettik qoldaý alǵan kásipkerlerdiń monıtorıńin júrgizý. Memlekettik baǵdarlamalar iske qosylǵaly Almatyda jyl basynan beri 15 myńǵa jýyq kásipker qoldaý tapty. Máselen, jyl basynan beri 9 aıdaǵy qorytyndy boıynsha sýbsıdıalaý baǵytynda 800-den astam kásipker 100 mlrd teńgege nesıe alsa, kepildendirý boıynsha 500-ge jýyq kásipker 20 mlrd teńgege jýyq qarajat alyp, memleket tarapynan qoldaý taýyp otyr», – deıdi fılıal basshysy Jandos Nurǵazınov.
Ónimderimiz joǵary suranysqa ıe
Biz alǵash taban tiregen kásiporyn Alataý aýdanyna qarasty «Alǵabas» yqshamaýdanyndaǵy ındýstrıaldy aımaqta ornalasqan «BRBAPK» JSHS jylyjaı kesheni boldy.
«NAC Agro» brendimen tanylǵan jylyjaı topyraqsyz kókónis óndirýge arnalǵan ozyq tehnologıalarmen jumys isteıdi. Mamandardyń aıtýynsha, jylyjaıdyń óndiristik qýattylyǵy jylyna 7 myń tonnadan astam kókónisti quraıdy jáne táýligine 20 tonnadan astam kókónis óndire alady. Jobany «QazAgroQarjy» AQ qoldaýymen jeke ınvestorlar júzege asyrǵan. Investısıa kólemi 7,8 mlrd teńgeni quraıdy. 150 adam turaqty jumyspen qamtylǵan. Óndiriste golandıalyq Dalsem Horticultural Projects B.V. kompanıasynyń tehnologıasy qoldanylady.
«Óndiris kesheni memlekettiń qoldaýymen 2016 jyly salynǵan. Bıyl «Damý» qorynan tómen paıyzben 2 mlrd teńgeden astam qarajat kómek aldyq. Onyń 500 mıllıony jylyjaıdyń qasynan boı kóteretin lımon ósirýge arnalǵan arnaıy keshenniń qurylysyna jumsalady. Al qalǵan qarajat osy 12 gektar aýmaqta jumys jasap turǵan jylyjaı kesheniniń jańarýyna paıdalanylady. Jańa keshende osy tóńirekterde turatyn 200-den astam adam jumys isteıdi. Al mamandarymyz elimizdegi JOO-nyn bitirgen túlekter. Jyl saıyn jas mamandarymyz Nıderlandy, Germanıa sekildi shet elderge baryp bilimderin jetildirip keledi, tájirıbe almasý úshin oqýǵa jiberip turamyz. Jylyjaıda qyzanaqtyń 12 túri, eki túrli qıar, eki túrli baıaldy (baklajan) jáne bolgar buryshyn ósiremiz. Ónimniń 35–40%-yn Almaty qalasyna, qalǵan 30%-dy soltústik óńirlerge jóneltemiz, al qalǵany Reseıge jiberiledi. Ónimimiz sapaly bolǵan soń bizdiń taýarlarǵa degen suranys ta joǵary», – deıdi agronom, óndiris kesheniniń basshysy Sháken Bólekbaev.
Qazirgi ýaqytta kompanıa óndiristegi jańa jáne qoldanystaǵy baǵyttardy damytýǵa umtylady, odan ári damytýdy, onyń ishinde óndiriletin ónim assortımentin keńeıtýdi josparlap otyr.
Kásibiń – násibiń
Jylyjaı jumysymen tanysqannan keıin biz «BIJAN et kombınaty» JSHS-ne bardyq.
Ónimderin Almaty halqy ǵana emes, búkil Qazaqstan tutynatyn kásiporyn búgingi tańda joǵary sapaly shujyq pen et ónimderiniń 100-den astam túrin shyǵarady. Atalmysh kompanıaǵa bıyl 25 jyl tolyp otyr.
«Bıjan» JSHS dırektorynyń orynbasary Baqytjan Qadyrbaevtyń aıtýynsha, munda shıkizat ónimi óz elimizden ákelinedi. Kompanıanyń Kókshetaý qalasynda iri qara, mal bordaqylaıtyn orny bar. Sol sebepti olarǵa shıkizatty tasymaldaý qıynǵa soqpaıdy. Almatydaǵy kásiporynda 235 adam jumys isteıdi. Munda jumysshylarǵa barlyq jaǵdaı jasalǵan. Kásiporynnyń Almatyda – 20, Astanada – 8 fırmalyq dúkeni bar, – deıdi dırektordyń orynbasary Baqytjan Qadyrbaev.
Kásiporyn «Qazaqstan Halyq Banki» AQ arqyly «Basymdy jobalardy nesıelendirý jáne qarjylyq lızıń tetigi» baǵdarlamasy boıynsha ınvestısıany qarjylandyrýǵa ıe bolǵan. Baǵdarlama sharttaryna sáıkes syıaqy mólsherlemesiniń sýbsıdıalanatyn bóligi jyldyq 15%-dyń 9%-yn quraıdy. Búginde jańa zaýyttyń arqasynda jańa jumys oryndary ashylǵan.
Memleketten qoldaý bar
«Jaqsyny – kórmekke» demekshi, biz at basyn burǵan úshinshi kásiporyn – «TEPLOSTIL» JSHS qasbettik jylý panelin óndiretin zaýyt boldy.
Qaýipsizdik erejelerin barynsha saqtaý maqsatynda kelgen qonaqtaryna qorǵanys shlemin usynǵan kásiporyn basshysy óndiristik sehtaǵy júrgizilip jatqan jumys barysymen tanystyrdy. Negizin 2019 jyly qalaǵan kásiporyn fasadtar men qurylymdarǵa arnalǵan termopanelder men sándik buıymdardy shyǵarýmen aınalysady.
«Bizdiń kompanıa qasbetke arnalǵan jylý panelderin óndiretin otandyq kompanıa bolyp sanalady. Negizinen, ónimder ortasha tabys tabatyn qarapaıym halyqqa arnalǵan. Bizdiń ónimder birinshiden, úıdi jylytady, ekinshiden, ásemdik beredi. Qoldaný merzimi – 25 jyl. Zaýytty salǵanymyzǵa eki jyl boldy. Investısıamyzdyń quny 800 myńnan asady. «Damý» qorynan zaım alyp, ony 200 mln.-ǵa sýbsıdıaladyq. Biz qazir penoplast óndiretin sehta turmyz. Muny «Damý» bergen qarajatqa salyp bitirdik. Atalmysh qordyń kásipkerler úshin jasap jatqan eńbegi kóp. Mamandardan keńes alý, jalpy, ondaǵy barlyq proses esh qıyndyqsyz jeńil júredi. Bul kásipker úshin úlken jeńildik, aldaǵy isine nyq senim men serpilis beredi. Osy turǵydan alǵanda biz memlekettiń qoldaýyna, «Damýdyń» qyzmetine alǵys bildiremiz. «Áreketke – bereket» degen. Kásipkerlikti damytýda memleketten qoldaý bar degen osy», – deıdi kásipker, «Teplostil» JSHS dırektory Erjan Qalımoldıev.
Kompanıa ónimderiniń negizgi tutynýshylary – jeke tulǵalar. «Eýrazıalyq Bank» AQ arqyly óz qyzmetin keńeıtý úshin mekeme kásipkerlikti damytýdyń 2021–2025 jyldarǵa arnalǵan ulttyq jobasy boıynsha ınvestısıa maqsatynda qarjy alǵan. Baǵdarlama sharttaryna sáıkes syıaqy mólsherlemesiniń sýbsıdıalanatyn bóligi jyldyq 19%-dyń 13%-yn quraıdy. Qoldaý arqasynda «TEPLOSTIL» JSHS óndirisin keńeıtip, jańa jumys oryndaryn ashyp otyr.
Profılden – áınekke deıin...
Baspasóz týry PVH ónimderin óndirý boıynsha jetekshi kompanıalardyń biri – «Kombınat Svetoprozrachnyh Konstrýksıı» JSHS-inde jalǵasyn tapty.
«Kompanıa qurylǵanyna eki jyl ýaqyt bolǵanyna qaramastan qurylys naryǵyndaǵy jetekshi kompanıalardyń birine aınalǵan. Bizdiń zaýyttyń biregeıligi sol, bir «shańyraq» astynda tórt túrli ónim shyǵarady. Munda profıl jasaýdan bastap áınekke deıin kez kelgen kúrdeliliktegi vıtrajdar, tereze jáne esik júıelerin jasaýdyń úzdiksiz prosesi júredi. Senimdi jetkizýshiler arqyly shyny alamyz. Máselen, ál-Farabı dańǵylyndaǵy jańa «Almaty Theatre» qurylysyna bizdiń zaýyttyń ónimderi paıdalanylǵan. Halyq tutynatyn taýarlarǵa qashan da suranys bar. Qazir zamanaýı úlgidegi túrli ǵımarattar da, jeke turǵyn úıler de kóz ilespes jyldamdyqpen salynyp, boı kóterýde. Biz solarǵa metal plasıkten kez kelgen kúrdeliliktegi vıtrajdar, tereze jáne esik júıelerin óndirý jáne ornatý boıynsha jumystardy oryndaımyz», – deıdi zaýyt tehnology Dmıtrıı Kýlakov.
«Center Leasing» JSHS arqyly óz qyzmetin keńeıtý úshin kompanıa Kásipkerlikti damytýdyń 2021–2025 jyldarǵa arnalǵan ulttyq jobasy boıynsha ınvestısıaǵa qarjy alǵan. Baǵdarlama sharttaryna sáıkes syıaqy mólsherlemesiniń sýbsıdıalanatyn bóligi jyldyq 21,75%-dyń 13,75%-yn quraıdy. «Kombınat Svetoprozrachnyh Konstrýksıı» JSHS qoldaý aıasynda jańa jumys oryndaryn ashqan.
Qundylyq pen bilimniń mekeni
Pres-týrdyń sońǵy núktesin Naýryzbaı aýdanyna qarasty «Qarǵaly» yqshamaýdanynda ornalasqan «ZAMAN» elıtalyq qazaq mektebi» JSHS qoıdy.
Taý bókterine jaqyn ornalasqan zamanaýı bilim ordasy basqa mektepterge múlde uqsamaıdy. Qurylysy men árleý jumystaryna tek tabıǵı ónimderdi paıdalanǵan ǵımarattyń syrtqy kelbetiniń ózi erekshe. Aınalasy jap-jasyl kógalmen kómkerilgen elıtalyq qazaq mektebi jalpy jáne orta bilim berýge negizdelgen. Munda oqýshylar shet tilderin qosymsha oqýmen qatar, qazaq halqynyń mádenıeti men dástúrlerin tereń zerdeleı otyryp, memlekettik tilde bilim alady.
«Jahandaný zamanynda jańa tehnologıany erkin meńgergen, aqyldy, ári órkenıetti jetkinshek qalyptasý úshin osyndaı tárbıesi men taǵylymy mol mektepter ashylyp jatsa, nur ústine nur. Maqsatymyz – matematıkalyq pánder men aǵylshyn tilin tereńdetip, qazaq tilinde oqytatyn mektep-gımnazıa ashý, ony 590 oqýshyǵa deıin keńeıtý úshin jańa ǵımarat salý bolatyn», – deıdi mekteptiń negizin qalaýshy Amangeldi Nurov.
Onyń aıtýynsha, munda buryn «Dáýlet» orta bilim berý mektebi bolǵan. Muǵalimder men oqýshylardyń quramy sol kezden qalyptasqan. 13 jyldan astam ýaqyt boıy jumys istep keledi. Pedagogıkalyq ujymnyń 90%-yn burynǵy mektepte qyzmet atqarǵan muǵalimder quraıdy.
R.S. Kásipkerlerge bıznespen, óndirispen aınalysýǵa dańǵyl jol ashyp bergen «Damý» qorynyń Almaty qalasy boıynsha óńirlik fılıaly uıymdastyrǵan pres-týr jumysy tús aýa aıaqtaldy. Árıne, qordan qoldaý tapqan ujymdardyń bárin bir kúnde aralap shyǵý múmkin emes. Degenmen, «kóp estigennen bir kórgen artyq». Pres-týr barysynda biz atalmysh qordan naqty kómek alyp, óz isterin dóńgeletip otyrǵan kásiporyndardyń jumysyna kýá boldyq. Óndiris oryndarynda bilek sybana qyzý jumys istep jatqan jandardyń eńbegin kórdik. Qoryta aıtqanda, halyqty turaqty jumyspen qamtyp, áleýmettiń áleýetin kóterýge septigin tıgizip jatqan kásiporyndardyń jetistikterine qýandyq. Bul kórinister memleketten kómekti kásiptiń qaı túrine bolsa da alýǵa bolatynyn kórsetse kerek.