QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń Qarjy qyzmetterin tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý Departamentiniń dırektory Aleksandr Terentev Almaty qalasynyń óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń alańynda sóılegen sózinde kredıt boıynsha merzimi ótip ketse ne isteý kerektigin, kredıtorǵa qalaı jáne qashan júginý kerektigin aıtty, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz.
«Nesıe berýshiden paıda bolǵan keshiktirý týraly habarlama alǵannan keıin, qaryz alýshy merzimi ótken kúnnen bastap 30 kún ishinde jazbasha ótinishpen nemese shartta jazylǵan basqa tásilmen nesıeni qaıta qurylymdaý úshin qyzmet kórsetiletin qarjy uıymyna júginýi kerek», - dedi A.Terentev.
Osylaısha, ótinishte qaryz alýshy mynalardy kórsetýi kerek:
1. Óz mindettemelerin oryndamaý sebebin kórsetýi qajet. Qolyńyzda qarjylyq jaǵdaıyńyzdyń nasharlaýyn rastaıtyn qujattar bolýy mańyzdy.
2. Mindettemelerdi oryndaý boıynsha óz nusqalaryn kórsetýi qajet.
Zańnamaǵa sáıkes qaryz sharty talaptaryna ózgerister engizý: qaryz sharty boıynsha syıaqy mólsherlemesin azaıtý jaǵyna qaraı ózgertýdi; negizgi borysh jáne (nemese) syıaqy boıynsha tólemdi keıinge qaldyrýdy; bereshekti óteý ádisin nemese bereshekti óteý kezektiligin, onyń ishinde negizgi boryshty basym tártippen óteı otyryp ózgertýdi; qaryz merzimin ózgertýdi; merzimi ótken negizgi boryshty jáne (nemese) syıaqyny, aıypaqyny (aıyppul, ósimpul), komısıalardy jáne banktik qaryzǵa qyzmet kórsetýge baılanysty ózge de tólemderdi joıýdy keshirýdi; kepil berýshiniń ıpoteka máni bolyp tabylatyn jyljymaıtyn múlikti derbes ótkizýin; bankke (bank operasıalarynyń jekelegen túrlerin júzege asyratyn uıymǵa) kepil múlkin berý jolymen qaryz sharty boıynsha mindettemeni oryndaýdyń ornyna bas tartý tólemin berýdi; satyp alýshyǵa qaryz sharty boıynsha mindettemelerdi bere otyryp, ıpoteka máni bolyp tabylatyn jyljymaıtyn múlikti ótkizýdi kózdeıdi.
Bank ótinishti qabyldaýǵa, tirkeýge jáne qaraýǵa mindetti. Kúntizbelik 15 kún ishinde:
- shart talaptaryna siz usynǵan ózgeristerdi qabyldaı otyryp, kelisýge;
- shart talaptaryn ózgertý boıynsha óz nusqalaryn usynýǵa;
- bas tartý sebepteriniń dáleldi negizdemesin kórsete otyryp bas tartatyndyǵy týraly jaýap berýge mindetti.
Sonymen birge, A.Terentev qaryz alýshy shartqa ózgerister engizý týraly ótinishpen kredıtorǵa júgine alatyn jekelegen jaǵdaılardy atap ótti.
- qaryz alýshyny jumyspen qamtý organdarynda jumyssyz retinde tirkeý;
- HÁOT ne ataýly áleýmettik kómek alýshyǵa jatqyzý;
- qaryz alýshynyń aýrýǵa baılanysty ýaqytsha eńbekke jaramsyzdyǵy;
- qaryz alýshynyń bala kútimi boıynsha demalysqa shyǵýy;
- qaryz alýshyny merzimdi áskerı qyzmetke shaqyrý;
- qosymsha shyǵystarǵa ákeletin qaryz alýshynyń jaqyn týysynyń, jubaıynyń (zaıybynyń) aýrýyna, qaıtys bolýyna baılanysty otbasylyq mán-jaılar boıynsha;
- qaryz alýshyǵa materıaldyq zalal keltirý (urlyq, órt, sý basý jáne t.b.);
- ózge de jaǵdaılar, onyń ishinde banktiń ishki qujattarynda kózdelgen jaǵdaılar.«Jaǵdaılar tizbesi árbir kredıtordyń ishki kredıt saıasatyna baılanysty bolyp keletin qoldanystaǵy talaptarda shart boıynsha mindettemelerdi oryndaý múmkin emestigine áser etken jaǵdaıǵa baılanysty tolyqtyrylýy múmkin», - dep tolyqtyrdy ol.
Osylaısha, qaryz alýshy kredıtorǵa óziniń qarjylyq jáne áleýmettik jaǵdaıy týraly aqparatty ózi usynýy, kirisiniń azaıǵany ne joq ekendigi, óz mindettemelerin tolyq kólemde oryndaýǵa múmkindik bermeý faktisin qujatpen rastaýy tıis. Suratylǵan qujattardy usynbaý qaryz alýshynyń ótinishin qaraýsyz qaldyrýǵa negiz bolyp tabylady.
Jasalǵan qaryz shartynyń talaptaryna ózgeristerdi maquldaý jónindegi sheshimdi kredıtordyń ýákiletti organy qaryz alýshy usynǵan sharttyń qoldanystaǵy talaptarynda mindettemelerdi oryndaý jáne onyń tólem qabilettiligin baǵalaý múmkindigin rastaıtyn qujattardy qaraý nátıjeleri boıynsha qabyldaıdy.
«Sharttyń talaptaryna ózgerister engizý kredıtor osyndaı sheshim qabyldaǵan kúnnen bastap kúntizbelik 15 kún ishinde júzege asyrylady.
Eger qaryz alýshy bankpen nemese MQU-men kelisimge qol jetkizbegen jaǵdaıda, ol Agenttikke júginýge quqyly. Bul rette óziniń bankke júgingenin jáne ózara tıimdi sheshimge qol jetkizbegenin mindetti túrde rastaýy tıis. Agenttik ótinish negizinde óz ókilettigi sheńberinde kredıtorǵa qatysty qujattamalyq tekserýge bastama jasaıdy jáne tekserý is-sharalary aıaqtalǵannan keıin banktiń is-áreketin baǵalaýdy usynady», - dep túsindirdi A.Terentev.
Sóz sońynda spıker nesıeni óteýde qıyndyqtarǵa tap bolǵan qaryz alýshylarǵa júgindi. Bul jaǵdaıda mindetti túrde bankke nemese MQU-ǵa habarlasyp, ótinish jazý qajet. Qaryz alýshy merzimi ótken bereshekti retteý boıynsha sharalardy neǵurlym erterek qabyldasa, soǵurlym tezirek bereshekti óteýdiń ózara qolaıly nusqasy tabylatyn bolady.