Almaty qalasyndaǵy emhanalarda ýchaskelik dárigerlerge ǵana emes, keńeıtilgen praktıka medbıkelerine de qabyldaýǵa jazylýǵa bolady.
Bul kezekti edáýir qysqartýǵa septigin tıgizip otyr. Al qalalyq shuǵyl medısınalyq kómek aýrýhanasy mamandary mıdaǵy patologıalyq ózgeristerdi jasandy ıntellektiniń kómegimen jedel anyqtaýǵa mashyqtanǵan. Almaty qalasynyń medısınalyq uıymdary Áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qory basshysyna óz jumystaryn kórsetip, ózekti máseler týraly baıandady jáne ozyq tájirıbelerimen bólisti, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qorynyń Basqarma tóraǵasy Sábıt Ahmetov densaýlyq saqtaý salasyna qandaı júıeli sheshimder qajettigin dárigerlerdiń óz aýzynan estip, klınıkalardyń jumysymen tanysý maqsatynda Almatydaǵy medısına uıymdaryn aralady.
Keıde medısınalyq kómektiń bir túri men qarjylandyrý mehanızmi týraly alýan túrli jaǵdaılar qalyptasady. Atap aıtqanda, tirkelgen halyq sany áldeqaıda az klınıkalar óz qyzmetin damytyp otyrsa, iri emhanalar qarajattyń jetispeýshiligine, kadr tapshylyǵy men jabdyqtyń joqtyǵyna, klınıkanyń óndiristik qýatynyń tolyq paıdalanylmaı otyrǵanyn alǵa tartady. Dese de, memlekettik medısına uıymdary jergilikti bılik tarapynan qymbat qural-jabdyqtarmen jabdyqtalady, kúrdeli jóndeý, mamandardy oqytý, baspanamen qamtý syndy jumystar da memleket qarjysyna júrgiziledi.
Qor basshysy aldymen osy jyldyń 7 aıynda 10 myńnan astam pasıentti emdep, onyń 7 myńǵa jýyǵyna ota jasaǵan №4 qalalyq klınıkalyq aýrýhanaǵa bardy. Onda Túrksib jáne Jetisý aýdandarynyń turǵyndaryna, keıbir profılder boıynsha (kombýstıologıa, travmatologıa) qala turǵyndaryna shuǵyl kómek kórsetiledi. Sonymen birge elimizdiń barlyq óńirinen kelgen pasıentter josparly túrde emdeledi.
Bul – qaladaǵy kúıik bólimshesi bar jalǵyz aýrýhana. Sondaı-aq, aýyr jaraqat alǵan naýqastar da osynda emdeledi jáne medısınalyq ońaltýdan ótedi. Degenmen, bas dáriger Birjan Dosmaıylovtyń aıtýynsha, kúıik shalǵan jáne aýyr jaraqatpen túsken pasıentterdiń emine tólenetin aqy shyǵyndy tolyq jappaıdy. Sebebi pasıentter jansaqtaý bóliminde uzaq jatatyndyqtan, em-dom áldeqaıda qymbatqa túsedi.
Munda joǵary tehnologıalyq operasıalar men josparly emdeýge jatqyzý sany artsa, shuǵyl medısınalyq kómekke júginetinder, ólim-jitim kórsetkishi azaıyp keledi. №5 qalalyq emhana úzdik tájirıbeler ortalyǵy jáne medısınalyq ýnıversıtetterdiń oqý bazasy bolyp sanalady. Munda qala turǵyndary úshin gepatoortalyq, endoskopıalyq bólimshe jumys isteıdi. Dese de, Qor basshysy dálizderde yǵy-jyǵy halyqtyń joqtyǵyna tań qaldy. Bas dáriger Gúlshahıra Qambarovanyń aıtýynsha, emhanada baılanys ortalyǵynyń jumysy durys jolǵa qoıylǵan. Basym bóligin egde jastaǵy baıyrǵy turǵyndar quraıtyn kontıngent aldyn-ala telefon arqyly jazylýǵa daǵdylanǵan. Eń qyzyǵy, munda pasıentterdi keńeıtilgen praktıkalyq medbıkeler de qabyldaıdy, olarǵa da jeke jazylýǵa bolady. Medbıkeler arnaıy oqytylyp, dıspanserlik esepte turǵan jáne aýrýlardy basqarý baǵdarlamalaryna qatysatyn pasıentterge qyzmet kórsetedi. Bul óz kezeginde dárigerdiń júktemesin azaıtyp, kezek sanyn qysqartýǵa múmkindik beredi.
Keruen Medicus klınıkasy turǵyndarǵa bastapqy medısınalyq sanıtarlyq kómekpen qatar, stasıonarlyq qyzmetterdi de kórsetedi. Stasıonardyń tósek-oryn qory hırýrgıalyq, ýrologıalyq, gınekologıalyq, qalpyna keltirý emi jáne kardıologıa, nevrologıa, travmatologıa baǵyty boıynsha medısınalyq ońaltý júrgizýge múmkindik beredi. Bas dáriger Marjan Chankanovanyń aıtýynsha, munda búıregin aýystyrǵan pasıentter dınamıkalyq baqylaýǵa alynady. Olar dıspanserlik esepke turyp, ózderin osy klınıkaǵa tirkeýdi suraıdy, deıdi ol. Sábıt Ahmetov bul pasıenttiń erkin tańdaý quqyǵynyń saqtalý kórsetkishi ekenin atap ótti.
İzinshe Qor basshysy Qalalyq shuǵyl medısınalyq járdem aýrýhanasynyń jumysymen tanysty. Mekemeniń qarjylyq jaǵdaıy kúrdeli. Óıtkeni Úkimet qaýlysyna sáıkes, jyl saıyn qyzmetkerlerdiń jalaqysyn (dárigerlerge – 30%, medbıkelerge – 20%, kishi medısınalyq qyzmetkerlerge – 18%) kóterý qajet, bul búdjetke úlken júkteme túsiredi. Osyǵan saı atalmysh aýrýhana dárigerler sanyn birshama qysqartqan. Soǵan qaramastan, qarajattyń 70%-dan astamy jalaqyǵa jumsalady.
Pasıentterdiń kóbi munda shuǵyl túrde túsedi jáne medısınalyq kómektiń tolyq keshenin qajet etedi. Ásirese, ınsýlt soqqan pasıentter reanımasıada uzaq jatady, emdeý barysynda qosymsha aýrýlaryn emdeý qajet bolady jáne qymbat dáriler beriledi. Biraq tarıftiń tómendiginen tólenetin qarajat emdeýge jumsalǵan shyǵyndy tolyq óteýge jetpeıdi. Sondyqtan aýrýhana basshylyǵy tarıfti kóterý máselesin alǵa tartty.
Qarjylyq qıyndyqtarǵa qaramastan, aýrýhana dárigerleri jańa aqparattyq tehnologıalardy zerttep, jumysta jasandy ıntellekt baǵdarlamalaryn qoldanyp júr. Mysaly, olar neırohırýrgıa salasynda Serebra jasandy ıntellekt elementteri bar aqparattyq júıeni paıdalanady. Ol mıdyń kompúterlik tomografıa sýretterin júkteýge jáne patologıalyq ózgeristerdi birden anyqtaýǵa múmkindik beredi.
Sonymen qatar bas dáriger Almaz Djývashev basshylyq etetin jedel medısınalyq járdem aýrýhanasy Up to Date aqparattyq júıesine kirý grantyn jeńip aldy. Bul – dáleldi medısına qaǵıdattary boıynsha qalyptasatyn ǵalamdyq aqparat bazasy. Ony praktıkalyq dárigerler klınıkalyq sheshimder qabyldaý úshin jáne aýyr jaǵdaılarda qoldanady. Baza Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń, praktık mamandardyń beıindik qaýymdastyqtarynyń usynymdaryn eskere otyryp, únemi jańartylyp otyrady. Bul materıaldar dárigerlerge dıagnoz qoıý, qatar júretin patologıa bolǵan kezde emdeý taktıkasyn tańdaýǵa kómektesedi.
Aıta keterligi, qazir Almaty qalasynyń medısınalyq uıymdarynda shyǵyndardy esepteý boıynsha pılottyq joba júrgizilip jatyr. Mysaly, buryn dári-dármektiń taratylýyn tek bólimshe deńgeıinde esepteý múmkin edi. Qazir medısına qyzmetkerleri berilgen dári-dármekter týraly málimetterdi júıege engize alady. Bul qarajattyń durys jumsalýyn, tólem úshin qoldalynatyn tarıfterdiń dáldigin, sondaı-aq medısınalyq uıymnyń árbir pasıentti emdeýge qansha qarajat jumsaıtynyn qadaǵalaýǵa múmkindik beredi.
Aıta ketý kerek, Almaty qalasynyń medısınalyq uıymdaryn TMKKK jáne MÁMS esebinen qarjylandyrýǵa 300 mlrd teńgeden astam qarajat qarastyrylǵan.