Zeınet jasyna jetý de bir baqyt. Biraq qarttar kóp jaǵdaıda, ásirese, qalalyqtar ózin qoǵamǵa endi kereksiz jandaı sezinip, osymen ómiri toqtap qalǵandaı, túrli oıǵa berilip, jany jalǵyzsyrap, kúızeliske boı aldyryp, tórt qabyrǵada qamalyp otyryp qalýy kádik. Osy rette olarǵa shahardaǵy «Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyǵy aınymas serik bola alady. Bul – memleket usynǵan áleýmettik úlken mańyzǵa ıe joba.
Almaty qalasynyń «Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyǵyna kelip júrgenine eki jyldan asqan almatylyq zeınetker Mafrýza Nurtazına naǵyz qaınaǵan ómir osynda deıdi.
Jubaıy ekeýi úsh perzent súıdi. Bárin de aıaqtandyrdy. Úsheýi de mamandyqtary boıynsha Astanada qyzmet etip jatyr. Nemereleri de elordada. Bir áýlet merekelerde, balalardyń demalysynda qaýyshyp, máre-sáre bolady. Al qalǵan ýaqytta ata men ájeniń ekeýden-ekeý úıge syımaı ketetini bar.
Eń alǵash «Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyǵyna bul qandaı jer boldy eken dep qyzyǵýshylyqpen kele salǵany ras. Resmı bir mekemege kele jatqan shyǵarmyn dep oılaǵan sátin de umytpaıdy. Biraq eńseli de zamanaýı ǵımarattyń tabaldyryǵynan attaǵannan-aq janyn áldebir jylylyq baýrap alǵan.
– Mýzykaǵa jaqyndyǵym bar edi. Talaı jyl qolym tımegen, sandyqtyń túbinde jatqan vıolonchel aspabymdy shyǵardym. Qazir ansámblde óner kórsetip júrmiz. Án de jandy emdeıdi. Almatyda ótetin is-sharalardyń bárinde biz júremiz. Bizde án salyp, bı bıleıtin zeınetkerler óte kóp. Shetinen ónerli. Dombyra, gıtarada oınaıdy. Dombyradan «Alataý» dástúrli óner teatrynyń jetekshi aktery Nurbolat Isaev sabaq beredi. Qolónermen, sportpen aınalysatyn jandar da az emes. Bári de ulaǵatty ul-qyz tárbıelep, qatarǵa qosqan, bala-shaǵasy jan-jaqta tabysty qyzmet etip júr. Jas urpaqqa berer ónegesi áli de bar. Bul ortalyq talaı zamandastyń ómirge degen qulshynysyn arttyrdy, kúndelikti tynys-tirshiligine nár, ár, án berdi dep senimdi aıta alamyn. Ómirden kórgen-túıgeni mol tájirıbeli jandardyń bir-birimimen jaqyn tanysyp, shúıirkelesip, áńgimelesýden bastalǵan áńgimeleri qazir dostyqqa, shyǵarmashylyq odaqqa aınaldy, – deıdi zeınetker Mafrýza Nurtazına.
***
Al «Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyǵynyń bólim jetekshisi, «Asyl ájeler» modelder tobynyń múshesi Zına Saılaýqyzy «bizde aýyrýǵa, túshkirip-pysqyryp qalsaq, dárihanaǵa barýǵa da ýaqyt joq» dep ázildeıdi. Sebebi, olar únemi qozǵalysta, qaı baǵytta da belsendi, sergek. Ásirese, shyǵarmashylyq ujymdary halyqaralyq baıqaýlar men festıválderden aıtýly júldelerimen oralyp júr. Atalǵan ortalyq janynan 5 bı ansambli, 3 dombyra orkestri jumys isteıdi.
– «Almaty ájeleri» modelder toby tórt memlekette óner kórsetip keldik. Qyrǵyzstandaǵy halyqaralyq etno-festıvalde 1-oryn ıelendik. Etnostıldegi jarqyn kıimderimiz, talǵampaz jastaǵy áıel-analardyń defılesi, almatylyq ájeler kórsetken ulttyq áshekeıler kórermenniń kóńilinen shyqty. Italıadaǵy halyqaralyq sán aptalyǵyna da, Túrkıadaǵy etnofestıvalge de qatysyp keldik. Men shet elderge shyqqanda ylǵı surap júremin. Sonda Qyrǵyzstan men Túrkıada qarttarǵa arnalǵan bizdegideı jobalar joq dedi. Al bizge memleket tarapynan jasalyp otyrǵan osyndaı múmkindikterge nege alǵys aıtpasqa?!», – deıdi Zına Saılaýqyzy.
Iá, ortalyqtyń zeınetkerleri shyǵarmashylyq alańdarda ózderin belsendi kórsetip júr. Máselen, byltyr «Aınalaıyn» ansambli halyqaralyq óner baıqaýynda gran-prı jeńip aldy, al «Almaty ájeleri» egde jastaǵy modelder jobasy sheńberinde Italıadaǵy sán aptalyǵynda Qazaqstandy tanystyryp shyqty.
Kúni keshe Dýbaıdaǵy TODA teatrynda rejıser ári prodúser Olga Sapojnıkova túsirgen «Uzaq ómir» derekti fılminiń tusaýy kesildi. İs-shara aıasynda fılmniń basty keıipkerleri – «Almaty ájeleri» tobynyń músheleri «Aq kerbez» sán toptamasyn usyndy.
Aıtpaqshy, osy aqpan aıynyń ishinde megapolıs tórindegi Memlekettik ortalyq mýzeıde zeınetkerler salǵan sýretterden kórme ótedi.
– Eshqashan qolyna qylqalam ustamaǵan zamandastarymnyń ekinshi tynysy ashylyp, sýret salýǵa degen qyzyǵýshylyǵy oıanyp, belgili sýretshi Marlen Nysanbaıulynyń qoldaýymen 31 adam sýret saldy. Kórmege 96 jumys qoıylatyn bolady. Bul tamasha ǵoı! Bizge kúsh-qýatty qaıdan alasyzdar degen suraq jıi qoıylady, biz ony osyndaı óner áleminen alamyz, – deıdi keıipkerimiz.
***
Almaty qalasynyń «Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyǵynda qarttarǵa 40-tan astam qyzmet túri kórsetiledi. Birde-bir úıirme bos emes. Degenmen, bı, hor, dombyra, qolóner, keskindeme jáne sporttyq úıirmelerge suranys joǵary.
78 jastaǵy Ǵalıa Toqtarbaeva kezinde kásibı bımen aınalysqan eken. Almatynyń týmasy. 1965 jyly №23 orta mektepti bitirgen. Al 1967 jyly respýblıkalyq Almaty estrada-sırk kolejin támamdaǵan. 1967-86 jyldary «Qazaqkonsert» qazaq gastróldik-konserttik birlestigi baletiniń solısi bolǵan. Estrada-sırk kolejinde ustazdyq etken. Uzaq jylǵy pedagogıkalyq eńbegi baǵalanyp, «Ybyraı Altynsarın» tósbelgisin ıelengen. Qazir de qoǵamǵa, adamdarǵa kerek, sondyqtan da kásibı bıshi áje zamandastaryna bıden sabaq berip júr. Ózi barlyq halyqtyń bılerin biledi. Bı úıirmesindegi zeınetkerlerdiń mýzykaǵa ilesip, aıaq-qoly da jańylmaı erkin bılep júrgeni qyzyqtyrdy bizdi. Al bárinen de jasy úlken 78 jastaǵy Ǵalıa Bekeshqyzynyń, ıaǵnı ustazdyń qımyly olardan da shıraq. Bı elementterin anyq, erkin jasaıdy. Tańdanbasqa sharańyz qalmaıdy.
– Bı arqyly mı men deneni qatar shynyqtyramyz. Tepe-teńdik bolǵan jerde úılesimdilik ústemdik qurady. Bı – bul ishki erkindik. Ádemi qımyl-qozǵalys arqyly sezimge dem beremiz. Bı arqyly boıymyzǵa qan júgiredi, sergımiz, shıraı túsemiz, kóńilimiz kóteriledi. Bul qarttarǵa arnalǵan ortalyq bolǵasyn tek egde jastaǵy adamdar keledi ǵoı. Kóbiniń aıaǵy qaqsaıdy, tize, býyndary aýyrady, kárilik qoıa ma, bel de búkireıe túsedi. Qan qysymynyń kóterilip ketýi de jaqsy emes. Mine, osyndaı kezde bizge qımyl-qozǵalys, bı kómekke keledi. Jaǵymdy áýendi qoıamyz da, ádemi yrǵaqpen bılep ala jónelemiz. Kóp zamandasymnyń bala-shaǵasy ósken, keıbiriniń shaly nemese kempiri qaıtys bolǵasyn, qaıǵyǵa tóze almaı ýaıymǵa salynýy múmkin. Al bizdiń Ortalyq eshkimdi jalǵyz qaldyrmaıdy. Bı aıaqtalǵan soń, bir sát demimizdi basyp, bárimiz birge otyryp, shúıirkelesip sháı ishemiz. Erteńine taýǵa shyǵamyz. Kelesi kúni mýzeıge baramyz. Biz bir-birimizge dos, baýyr bolyp kettik. Jaqsy kóńil-kúı de ómirdi uzartady, – deıdi Ǵalıa ájeı rıza keıippen.
***
Jalpy, Almaty – Qazaqstandaǵy «Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyǵy eń birinshi bolyp ashylǵan tuńǵysh qala. Búginde qanatyn keńge jaıyp, shahardyń barlyq aýdanynda jumys istep tur. Onyń ishinde qalalyq ortalyqtyń 4 fılıaly bar. Ortalyq maqsaty – uzaq jyldar jumys istep, eńbeginiń zeınetin kóretin jasqa jetip, zeınet demalysyna shyqqan aǵa býynǵa qoldaý kórsetý, olardyń ózin qoǵamǵa áli de kerek ekenin sezinýine jaǵdaı jasaý, ómir súrý sapasyn arttyratyn zıatkerlik, mádenı-rýhanı shyǵarmashylyq, qoǵamdyq is-sharalarǵa keńinen tartý.
Ádette sergek, belsendi jandardyń jasy da uzaq bolady. Elimizdiń tarıhynda tuńǵysh ret ortasha ómir súrý uzaqtyǵy rekordtyq kórsetkishke jetti – 74,44 jas, al Almatyda ol 78 jasty quraıdy, bul eldegi eń joǵary kórsetkish.
«Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyqtaryna keletin jalǵyzilikti qarttar da az emes. Solardyń arasynda bir-birimen áńgimesi, kóńili jarasyp, bas qosyp jatqandary da bar. Osy ortalyq qúrylǵaly beri tórt jup bas qurady. Bul – ómir. Qartaıǵan shaqta bir-birine súıeý bolyp, qalǵan ǵumyryn maǵynaly ótkizýge nıet etken jandarǵa, árıne, baqyt tileımiz.
***
– Almaty qalasynyń «Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyǵynda arnaıy psıholog, dáriger mamandar jumys isteıdi. Biz qarttardyń densaýlyǵyn jiti baqylap otyramyz. Ortalyqqa alǵash kelgen adammen jeke-jeke tildesip, jaǵdaıyn, densaýlyǵyn bilip, soǵan oraı úıirmelerge bólemiz. Bireýiniń tizesiniń aýrýyn bı nemese ıoga, al endi biriniń kóńilindegi alańdy qolóner seıiltýi múmkin. Qarıalardyń arasynda kóbine tirek-qımyl apparatynyń kináraty, artrıt, artroz, júrek aýrýlary kezdesedi. Mine, qazir bizdiń Ortalyqtyń jumys istegeni úshinshi jylǵa ketip bara jatyr desek, barlyǵy 6079 adam keledi. Sonyń ishinde 500-inde júrek aýrýy bolǵan desek, emdik dene shynyqtyrý, aıkýne gımnastıkasy, ıoga, kınezıologıa, skandınavıalyq júris syndy qyzmet túrleriniń arqasynda 20 paıyzynyń densaýlyǵy jaqsarǵanyn baıqadyq. «Sizderge kelgeli aıaǵymnyń aýyrǵany qoıdy, qan qysymym da turaqtaldy» deıtin qarıalar az emes. Túrli úıirmelerge qatysyp, kóńilimiz de jasaryp qaldy deıdi. Aǵa býyn qandaı qurmetke de laıyqty, – deıdi Almaty qalasy «Belsendi uzaq ómir súrý» ortalyǵynyń dárigeri Gúlhaıat Mahanqyzy.