2023 jyldyń basynda Qazaqstanda "Aglomerasıalardy damytý týraly" zań qabyldandy
Bul zań iri óńirlik qurylymdarǵa qatysty jalpy óńirlik saıasatty aıqyndaıdy jáne úsh qaǵıdatqa negizdeledi: ekonomıkalyq negizdilik, kelisimdilik – teńdestirilgen óńirlik saıasat, ádilettilik – aglomerasıaǵa kiretin ákimshilik-aýmaqtyq birlikterdiń múddelerin saqtaý, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz.
2024 jyly bul saıasattyń qısyndy jalǵasy Jetigen oblystyq mańyzy bar qala mártebesin berý boldy, keıinirek ol Almaty oblysynyń quramynda Alataý qalasy bolyp qaıta ataldy.
Buǵan qosa, 2022 jyly Almaty oblysynda Qonaev qalasynda jańa oblys ortalyǵy (eski ataýy Qapshaǵaı) paıda boldy. Dálirek aıtqanda, ákimshilik ortalyq Taldyqorǵannan Qonaevqa kóship, is júzinde jańa ákimshilik ortalyqty Almatyǵa 3 ese jaqyndatty. Qabyldanǵan saıası sheshimniń logıkasy kelesi formýlany quraıdy - jańa ákimshilik ortalyq Almaty oblysynyń teńgerimdi áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna serpin berýi tıis. Bul turǵyda Jetigendi Alataý qalasyna aınaldyrýdy da túsiný qajet.
Qazirgi ýaqytta Almaty megapolısiniń aınalasynda tórt aýdanda Almaty oblysy halqynyń 76%-y turady, sondaı-aq halyqtyń tyǵyzdyǵy joǵary (búkil oblys boıynsha 4 ese kóp). Almaty qalasyna kúndelikti maıatnıktik kóshi-qon kúsheıtilýde: sarapshylar bul kóshi-qondy kúnine 400 myń adamǵa baǵalaıdy.
Osylaısha, jyl saıyn Almatynyń jáne jaqyn mańdaǵy eldi-mekenderdiń bolashaq ekonomıkalyq damýy máselesi ózekti bola túsýde. Sonymen qatar, Almatynyń halqy sońǵy 10 jylda 46%-ke óskenin atap ótken jón. Shetterdiń tez ári keıde retsiz ósimi de baıqalady. Qalalardaǵy ómir sapasy reıtıńiniń qorytyndysy boıynsha almatylyqtar máseleleriniń biri qala máselesi retinde shet aımaqtardyń retsiz damýyn kórsetedi.
Jańa Alataý qalasynyń, sondaı-aq ákimshilik ortalyqtyń - Qonaev qalasynyń ekonomıkalyq damýyn birtutas tutastyq jáne iri aglomerasıa sheńberinde Almaty megapolısiniń bolashaq damýynyń yqtımal balamaly nusqasy retinde qarastyrý qajet.
2 qalanyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna G4 City EEA ornyna Alatau EEA bolyp ózgertilgen erkin ekonomıkalyq aımaq (EEA) áser etetin bolady. Ol úshin erkin ekonomıkalyq aımaqtyń aýmaǵy is júzinde 3 ese keńeıtildi. EEA aýmaǵynda EQJJ 17 ataýy boıynsha 171 joba ashylady dep josparlanýda.
"Aglomerasıany damytý týraly" Zańǵa sáıkes jańa Alataý qalasyna arnalǵan G4-city qaıta formattalǵan jobasynan basqa, jergilikti aglomerasıa keńesi 5 jyldyq merzimge ázirleıtin Aglomerasıany damytýdyń keshendi josparyn qabyldaý kózdelgenin atap ótken jón. Ortalyq deńgeıde bul jospardy QR Úkimeti qaraıtyn bolady.
Jospar Almaty oblysynyń Almaty megapolısine tikeleı jaqyn ornalasqan eldi-mekenderin qamtýy tıis ekeni anyq. Halyqtyń joǵary tyǵyzdyǵy, jyl saıynǵy oń demografıalyq ósim óńirdegi áleýmettik-ekonomıkalyq prosesterge áser etetini daýsyz. Mysaly, Euromonitor boljamy boıynsha 2021-2025 jyldar ishinde Almaty Qazaqstannyń eń iri qalasy bolyp qala bermek. Qala boljamdy kezeńde 7,1%-ke ósip, 2025 jyly 2,4 mıllıonǵa jýyq halyq sanyna deıin jetedi dep boljanýda.
Ósý qarqyny, halyqtyń 3,4%-ǵa ósimi boljanatyn Azıa-Tynyq muhıty aımaǵyna qaraǵanda, edáýir joǵary.