31 mamyr kúni Almaty qalasyndaǵy Qaraǵaıly saıabaǵynda 1931–1933 jyldardaǵy asharshylyq pen saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryna arnalǵan eskertkishke gúl shoqtary qoıyldy. Eske alý sharasyna ǵylymı jáne mádenı qaýym ókilderi, jastar, qala turǵyndary men totalıtarlyq júıe qurbandarynyń urpaqtary qatysty.
İs-sharanyń ashylýynda Almaty qalasynyń ákimi Darhan Satybaldy sóz sóıledi.
— Bul kún – halyqtyń qandaı aýyr qasiretti bastan ótkergenin eske salatyn kún. Qýǵyn-súrgin men asharshylyq týraly estelik tek arhıvterde ǵana emes, ár azamattyń júreginde saqtalýy kerek. Biz ótkenimizdi bilý arqyly ǵana jarqyn bolashaqqa qadam basa alamyz, — dedi qala basshysy.
Saıabaqta sábıin qushaǵyna alǵan áıeldiń jáne aıaq jaǵyndaǵy tóńkerilgen qazandy beıneleıtin músindik kompozısıa – qasiret, kúıregen turmys pen halyqtyq tragedıany beıneleıdi. 2017 jyly ornatylǵan monýment avtorlary – músinshiler Dýlat Úsenbaev, Aıdos Búrkitbaev jáne Qanat Bekuly.
Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademıasynyń akademıgi, tarıh ǵylymdarynyń doktory Hankeldi Ábjanov tarıhı jadyny saqtaý – qoǵam damýynyń negizi ekenin atap ótti:
— Qýǵyn-súrgin men asharshylyq qazaq halqy úshin asa aýyr synaq boldy. Biz halqymyzdyń bir bóligin, mádenıetimizdi, rýhanı tirekterimizdi joǵalttyq. Bul oqıǵalar týraly shyndyqty saqtaý – ótken men bolashaq aldyndaǵy tarıhı jaýapkershilik, — dedi ǵalym.
Tarıhshylardyń baǵalaýynsha, 1930 jyldardyń basyndaǵy saıası qýǵyn-súrgin men asharshylyq saldarynan Qazaqstanda 1,5 mıllıonnan astam adam qaza tapqan. Osy kúni elimizdiń barlyq óńirlerinde eske alý sharalary, kórmeler men taqyryptyq kezdesýler ótýde.