Sebebi jaısyz aýa raıy ónim kórsetkishin 2 ese azaıtqan.
Kofeniń iri óndirýshisi sanalatyn Indonezıada jyl basynan beri tolassyz jaýǵan jańbyr plantasıalardy shiritip jibergen. Ásirese, Iava men Sýmatra aımaqtary qatty zardap shekti, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz 24.kz-ke silteme jasap.
«Bul qaýiptiń basy ǵana»,- deıdi sarapshylar.
Taýpık Rısmavan el astanasy Djakartadan 200 shaqyrym jerde ornalasqan plantasıada kofe ósirýmen aınalysady. Sharýa bıylǵy ónimniń teń jartysy shirip ketkenin aıtady. Nóser jańbyr jyl bastalǵaly toqtamaǵan. Aýa raıynyń qolaısyzdyǵy Taýpık sıaqty sharýalardy ábden ábigerge saldy.
Taýpık Rısmavan, sharýa: - Kofe óndirisi kem degende 50 paıyzǵa tómendedi, ádette úsh gektardan biz 2,5 tonna jasyl burshaq jınaıtynbyz. Bıyl 1,2 tonna ǵana ónim aldyq. Al aýa raıyn boljaıtyndar endi uzaq ýaqyt qurǵaqshylyq bolady, deıdi. Eń qorqynyshtysy, ónimniń azdyǵynda emes, kofe aǵashtarynyń shirip ketýinde. Aǵash tamyrymen qurysa, qaıta óskenshe 4 jyl ketedi. Al bul naǵyz apat deı berińiz.
El-Nıno sıklonynyń áserinen eldiń Iava jáne Sýmatra aımaqtaryndaǵy plantasıalar, qurǵaqshylyqqa ushyrap úlgerdi. Kóbine 20 jyldan beri ónim berip kele jatqan kofe aǵashtary bul tabıǵı apatqa tótep bere almaýy múmkin.
Kornelıýs Svangga, kofe óndirý ortalyǵynyń ıesi: - Kúnine keminde 100 keli jasyl dándi qýyramyz. Qazir onyń baǵasy sharyqtap ketti. Sebebi, ónim tapshy. Tamyzdan qazanǵa deıin kofe ónimi budan da azaıyp, tarıhtaǵy mınımým deńgeıine jetedi degen boljam bar. Indonezıada kofe ósirýdiń dástúrli tásilderi qoldanylady. Meniń oıymsha, zamanaýı ádisterdi de engizgen durys.
«Aýa raıynyń qolaısyzdyǵynan plantasıalardy qalaı saqtaýǵa bolady degen saýalǵa bılik tarapynan jaýap joq», - deıdi sharýalar.
Pronto Soenarto, Indonezıa kofe eksporttaýshylar qaýymdastyǵy tóraǵasynyń orynbasary: - Bıyl bizdegi kofe óndirý qarqyny 30 paıyzdan 40 paıyzǵa deıin tómendeıdi dep boljam jasap otyrmyz. Biraq aýa-raıyna ǵana emes, keıde zıankesterge de baılanysty jáne bul tek Indonezıada ǵana emes, búkil álemde bolyp jatqan qubylys. Sondyqtan biz tek jaǵdaıdy boljap qana otyramyz.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń málimetinshe, Indonezıada kofe óndirisi keler jyly 9,7 mln qapqa deıin túsip, kórsetkishter taǵy azaımaq. Eger sharýalar robýsta aǵashtaryn saqtap qala almasa, jaısyz boljamnyń dál kelýi ábden múmkin.