Klasık jazýshy Ábdijámil Nurpeıisov 98 jasqa qaraǵan shaǵynda dúnıeden ótti
Keshe qazaq eli asa kórnekti qalamger, Qazaqstannyń Eńbek Eri, Halyq jazýshysy, qazaq ádebıetiniń patrıarhy, Uly Otan soǵysynyń ardageri Ábdijámil Kárimuly Nurpeıisovti sońǵy saparǵa shyǵaryp saldy. Qaraly jıynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń kóńil aıtý jedelhatyn Memlekettik hatshy Erlan Qarın oqyp berdi.
«Ábdijámil Kárimuly – surapyl soǵysty bastan keship, elge oralǵan soń qazaq ádebıetin órkendetýge súbeli úles qosty. Uzaq jylǵy shyǵarmashylyq qyzmeti jemisti boldy. «Qan men ter» trılogıasy, «Sońǵy paryz» dılogıasy sıaqty týyndylary synshylar men oqyrmandar tarapynan joǵary baǵa aldy. Zaman júgin kótergen romandary álemniń kóptegen tilderine aýdaryldy. Ábdijámil Kárimulynyń jańa belesti baǵyndyrǵan qazaq ádebıetin shet elge tanytýǵa sińirgen eńbegi orasan zor. Ol ult rýhanıatynyń kóshbasshysy boldy.
Ábdijámil Nurpeıisov adam janyn tereń túsinetin, túrli taǵdyrdyń beınesin kórkem sýretteı otyryp oqyrmanǵa jetkizgen oıly, keń tynysty jazýshy bolatyn. Ómir boıy qolynan qalamy túsken joq. Qazaq eliniń rýhanı-mádenı salasyn damytý jolynda ólsheýsiz qyzmet atqardy. Ol - ult klasıkteriniń jolyn laıyqty jalǵastyrǵan qýatty qalamger. Solaısha ózi de qazaq ádebıetiniń patrıarhyna aınaldy.
Ábdijámil Nurpeıisovtiń sońynda urpaqqa úlgi, ulysqa ıgilik bolatyn shyǵarmalary qaldy. Elge es, syrtqa ses bolǵan jazýshynyń endi ekinshi ómiri bastaldy. Ónegeli ǵumyr keship, sońynda mol mura qaldyrǵan Ábdijámil Kárimulynyń jarqyn beınesi umytylmaıdy. Halqymyz esimin árdaıym ardaq tutady. Marqumnyń ımany salamat, jany jánnatta bolsyn», delingen kóńil aıtý jedelhatynda.
Qaraly jıyndy memleket jáne qoǵam qaıratkeri Imanǵalı Tasmaǵambetov júrgizdi. Jıynǵa Mádenıet jáne sport mınıstri Dáýren Abaev, Almaty qalasynyń ákimi Erbolat Dosaev, Qyzylorda oblysynyń ákimi Gúlshara Ábdiqalyqova, memleket jáne qoǵam qaıratkeri Qyrymbek Kósherbaev, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Dýlat Isabekov, Baqytjan Saǵyntaev, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń basshylyǵy, basqa da zıaly qaýym ókilderi qatysty. Ǵasyrǵa jýyq jasaǵan abyz Keńsaıda jerlendi.
Dýlat ISABEKOV, jazýshy, dramatýrg:
ALYP BÁITEREGİMİZ EDİ
– Qazaq ádebıeti, qazaq mádenıeti, qazaq rýhy úshin Ábdijámil Nurpeıisov alyp báıteregimiz, bizdiń emenimiz edi. Qaıda barsaq ta, Ábekeńdi betke ustaýshy edik. Qazaq sóziniń eń qyzǵanyshpen qaraıtyn saqshysy edi. Bir sóziń aǵat ketse keshirmeýshi edi. Ábekeńniń júrgen jeri roman-komedıa bolatyn. Meni kórgen saıyn balasyndaı jaqsy kórip, aqylyn aıtatyn. Endi kim maǵan «balam» deıdi, men oǵan jaqyn edim. Ulttyq ádebıetimizdi álemge tanytqan Abaı men M.Áýezovten keıingi uly tulǵa Ábekeń edi. At tuıaǵyn taı basa ma, baspaı ma, ol bir Allaǵa aıan. Barsha qazaq halqyna, marqumnyń artynda qalǵan urpaǵyna amandyq tilep, kóńil aıtamyn.
Imanǵalı TASMAǴAMBETOV, memleket jáne qoǵam qaıratkeri:
«ÁR KÚNİ, ÁRBİR SÁTİ – TAǴYLYM...»
– Ábdijámil qazaqtyń qany men teri ǵana emes, qazaqtyń jany men ary edi. Ult rýhanıatynyń altyn dáýiri edi. Búgingi joqtaýdyń qasireti de, mine, osynda. Dese de, «ókinishke – jubanysh» degen. Keýdesine nury tógilgen asyldyń janary óshse de jaqsy isteri óshpeıdi. Ábeńniń jasaǵan ǵasyrynyń ár kúni, árbir sáti – taǵylym. Qan maıdanda qarý ustap, elin qorǵasa, beıbit kúnde qalam ustap, ultynyń rýhyn shyńdady. «Qan men ter», «Sońǵy paryz» dılogıasy syndy ozyq týyndylary ulttyq ádebıet úshin ǵana emes, álem ádebıeti úshin de baǵa jetpes rýhanı mura, máńgi tozbas qazyna bolyp qalary anyq. El esinde de osyndaı, halqyn sheksiz súıgen aqjúrek júzi men ómirdegi azamattyq izi qaldy.
Gúlshara ÁBDİQALYQOVA, Qyzylorda oblysynyń ákimi:
HALYQ JADYNDA MÁŃGİ SAQTALADY
– Aralda týyp, Alashtyń arysy atanǵan Ábdijámil Nurpeıisov shyǵarmashylyq ǵumyrynyń teń jartysyn týǵan jeri Aralǵa arnady. Óziniń fılosofıalyq tolǵamdarynda ol adam men tabıǵattyń baılanysyn tereń sýrettep, jazbalaryn Aral problemasyna arnap keldi. «Ne jazsam da halqym úshin» dep qalamyn terbegen Ábdijámil Nurpeıisov «Sońǵy paryzyn» oryndap ketti. Qazaq ádebıetinde oıyp turyp oryn alatyn qalamger halyq jadynda máńgi saqtalady.
Mereke QULKENOV, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasy tóraǵasynyń orynbasary:
ALTY ALASHTYŃ ARDAQTYSY
– Qazaq halqy taǵy bir aıaýly ulynan, alyp tulǵasynan aıyryldy. «Elim» dep soqqan taǵy bir úlken júrek soǵýyn toqtatty. Aıadaı ǵana aýyldan shyǵyp, alty Alashtyń ardaqtysyna aınalǵan, adamzattyń aqyl-oı qoryna asyl týyndylaryn qosyp, kórkem oıdyń kókjıegin keńeıtken Ábdijámil Nurpeıisov dúnıeden ótti. Ol óz ómirin ult ónerin zerdeleýge, ult rýhanıatyn zertteýge arnaǵan edi. Tarıh tamyrlaryna tereń boılap, tyń dúnıelerge qalam terbep, kesek-kesek shyǵarmalar jazdy. Halqymyzdyń jadynda máńgi-baqı qalatyn týyndylary arqyly bıik belesterge jetip, qaıtalanbas qoltańbasymen iz qaldyrdy