Qazaqstan Respýblıkasynyń Ákimshilik rásimdik-prosestik kodeksi (ÁRPK) — memlekettik basqarýdaǵy ashyqtyq pen zańdylyqty qamtamasyz etýge baǵyttalǵan mańyzdy quqyqtyq qujat. Bul kodeks azamattardyń memlekettik organdarǵa joldaıtyn ótinishteri men shaǵymdarynyń ádil ári zańdy qaralý tártibin naqtylap, ákimshilik ádilet júıesiniń negizin qalaıdy.
1. Joldanymdy tirkeý
Ákimshilik rásim azamattyń nemese zańdy tulǵanyń memlekettik organǵa jazbasha nemese elektrondy túrde joldanǵan ótinishinen bastalady. Bul ótinishter joldanym dep atalady jáne olar:
· quqyqty júzege asyrý týraly,
· memlekettik organnyń sheshimine qarsy shaǵym,
· aqparat alý,
· quqyqty qorǵaý nemese qalpyna keltirý sıaqty sıpatta bolýy múmkin.
ÁRPK-niń normalaryna sáıkes, memlekettik organ joldanymdy tirkeýge mindetti jáne ony tirkegen sátten bastap ótinishti qaraý merzimi bastalady. Ádette, bul merzim — 15 jumys kúni, biraq keıbir kúrdeli jaǵdaılarda ol 30 jumys kúnine deıin uzartylýy múmkin.
2. Joldanymdy qarastyrý
Joldanymdy qarastyrý kezeńinde memlekettik organ mynalardy júzege asyrady:
· usynylǵan dálelder men materıaldardy zerdeleıdi;
· qajet bolǵan jaǵdaıda qosymsha aqparat suratady;
· múddeli tulǵalardy iske tarta alady.
Eń bastysy — bul rásimder zańdylyq, beıtaraptyq, ashyqtyq jáne tıimdilik prınsıpteri negizinde júrgizilýi tıis. Eger joldanymda baıandalǵan jaǵdaılar qosymsha tekserýdi talap etse, memlekettik organ ol boıynsha arnaıy komısıa qurýy nemese tıisti qurylymdyq bólimshelerge tapsyrma berýi múmkin.
3. Tyńdalý quqyǵy
ÁRPK-niń mańyzdy jańalyǵy — ákimshilik rásim aıasynda tyńdalý quqyǵynyń zańmen bekitilýi. Bul azamattyń nemese zańdy tulǵanyń óz pikirin aıtýǵa, dálelder keltirýge, usynylǵan sheshim jobasymen tanysýǵa jáne oǵan qarsy ýáj bildirýge tolyq quqyǵy bar ekenin bildiredi.
Memlekettik organ sheshim qabyldamas buryn:
· azamatty tyńdaýǵa mindetti;
· tyńdalý nátıjeleri arnaıy hattamamen rásimdeledi;
· sheshim qabyldaǵan soń, ony negizdi ári dáleldi túrde jazbasha usynýǵa mindetti.
Bul norma jeke jáne zańdy tulǵalardyń quqyqtaryn qorǵaýdyń sapasyn arttyryp, memlekettik bıliktiń ádildigin kúsheıtedi.
Ákimshilik rásimdik-prosestik kodeks — memlekettik organdar men azamattar arasyndaǵy qatynastardy órkenıetti quqyqtyq deńgeıge kóteretin qujat. Joldanymdy tirkeý, qarastyrý jáne tyńdalý satylarynyń naqty rettelýi — árbir azamattyń daýlasý jáne ózin qorǵaý quqyǵyn tolyq paıdalanýǵa múmkindik beredi. Bul óz kezeginde memlekettik basqarý salasynda zań ústemdigin, ashyqtyq pen senimdi arttyrady.
K.Jubanysheva, Almaty bólimshelik kóliktegi sanıtarıalyq-epıdemıologıalyq baqylaý basqarmasynyń bólim basshysy