Áıel – bul tek náziktik pen sulýlyqtyń ǵana emes, sondaı-aq aqyl men kúshtiń, sabyrlyq pen meıirimdiliktiń de sımvoly. Tarıh betterine kóz júgirtsek, áıelder qoǵamnyń barlyq salasynda mańyzdy ról atqaryp, ǵylym, óner, saıasat pen mádenıetke ólsheýsiz úles qosqan. Olar tek otbasynyń berekesi ǵana emes, búkil álemniń damýy men órkendeýiniń negizi bolyp tabylady.
Bul jınaqtalǵan qyzyqty faktiler áıel tabıǵatynyń qanshalyqty erekshe ekenin kórsetedi. Áıel júreginiń jyldam soǵýy, olardyń tústerdi jaqsy ajyratýy nemese aýyrsynýǵa tózimdiligi – munyń bári tabıǵattyń ǵajaıyp syılarynyń biri. Olardyń uzaq ómir súrýi, keremet estý qabileti men myqty ımýnıteti – ómirdiń áıelge bergen artyqshylyqtary.
Áıelder týraly birneshe qyzyqty faktiler:
1. Áıelderdiń júregi erlerden jyldam soǵady. Ortasha eseppen alǵanda, áıel júregi er júreginen kóp soǵý jasaıdy, óıtkeni onyń mólsheri kishi jáne zat almasý jyldamdyǵy joǵary.
2. Áıelder tústerdi jaqsy ajyratady. Áıelderde eki X-hromosoma bolǵandyqtan, tús qabyldaý qabileti jaqsy damyǵan, bul olarǵa kóptegen reńkterdi kórýge múmkindik beredi.
3. Áıelderdiń terisi juqa. Áıelder terisi erlerden shamamen 25% juqa, sondyqtan ol ylǵaldylyqty tez joǵaltady jáne ájimderge kóbirek ushyraıdy.
4. Áıelder jıi jylaıdy. Ortasha eseppen alǵanda, áıel jylyna shamamen 30–64 ret jylaıdy, al er adam – 6–17 ret. Bul prolaktın gormonynyń deńgeıimen baılanysty, ol emosıalarǵa áser etedi.
5. Áıel mıy tıimdirek jumys isteıdi. Áıel mıy er mıynan kishi bolsa da, jartysharlar arasynda kóbirek baılanystarǵa ıe, bul kóp tapsyrmaly jumysty jáne emosıonaldyq ıntellektini jaqsartady.
6. Áıelder ımýndyq júıesi myqtyraq. Estrogenniń joǵary deńgeıi qabyný prosesterin tejeýi arqasynda, áıelder ınfeksıalyq aýrýlarǵa sırek ushyraıdy.
7. Áıelder uzaq ómir súredi. Kóptegen elderde áıelder erlerden ortasha alǵanda 5–7 jylǵa uzaq ómir súredi. Bul genetıkalyq faktorlar men ómir saltyna baılanysty.
8. Áıelderdiń estý qabileti jaqsy. Olar joǵary jıilikterdi jaqsy estip, daýystaǵy emosıonaldyq reńkterdi ajyrata alady.
9. Áıelder fızıkalyq aýyrsynýdy kúshtirek sezinýi múmkin, biraq ony jaqsy jeńedi. Olarda aýyrsyný reseptorlary kóp, biraq estrogenniń áserinen jáne aýyrsyný shegi joǵary bolǵandyqtan, aýyrsynýdy tıimdirek shydaıdy.
10. Birinshi bolyp syrany oılap tapqan da - áıelder. Ejelgi ýaqytta syrany áıelder daıyndaǵan, jáne shýmer mádenıetinde tipti syra daıyndaý qudaıy – Nınkası bolǵan.
Sizge qaı fakti unady?