Qýaty 1 gıgavatt bolatyn atom elektr stansıasy (AES) jyl saıyn shamamen 50 tekshe metr radıoaktıvti qaldyq shyǵara otyryp, 1–1,5 mıllıon halqy bar qalany elektr energıasymen qamtamasyz ete alady.
Salystyrmaly túrde, osyndaı kólemde energıa óndiretin jylý elektr stansıasy (JEO) shamamen 200–300 myń tonna qaldyq shyǵarady. Osylaısha, AES kómir stansıalaryna qaraǵanda qaldyqtardy áldeqaıda az mólsherde shyǵaryp, ekologıalyq taza energıa kózine aınalady.
AES-tiń basty artyqshylyqtarynyń biri – onyń qaldyqtary aýaǵa shyǵarylmaıdy. Bul degenimiz, kómirqyshqyl gazy men basqa da zıandy bólshekter atmosferaǵa taralmaıdy, sol arqyly aýanyń lastanýy aıtarlyqtaı azaıady. Kómir stansıalary atmosferaǵa úlken kólemde zıandy zattar shyǵarady, al AES qorshaǵan ortaǵa meılinshe qaýipsiz tehnologıa bolyp tabylady.
Qaldyqtardyń óńdelýi jáne saqtalýy
AES qaldyqtary olardyń túrine baılanysty saqtalýy nemese qaıta óńdelýi múmkin. Mysaly, paıdalanylǵan ıadrolyq otyn qaldyq bolyp sanalmaıdy, sebebi ony qaıta óńdep, energıa kózi retinde qaıta qoldanýǵa bolady. Bul uzaq merzimdi energıa sheshimderiniń biri bolyp sanalady. Keıbir ıadrolyq qaldyqtardy arnaıy qoımalarda saqtaıdy, olar halyqaralyq qaýipsizdik standarttaryna sáıkes keledi.
Tehnologıalardyń damýy
Bolashaqta arnaıy reaktorlar asa qaýipti radıoaktıvti elementterdi joıyp, qaldyqtardy azyraq qaýipti ete alady. Mundaı reaktorlar termoıadrolyq sıntez tehnologıalaryn qoldanýy múmkin, bul qaldyqtardyń mólsheri men zıandylyǵyn aıtarlyqtaı azaıtýǵa múmkindik beredi.
Osylaısha, AES qaldyqtary halyqaralyq standarttar boıynsha saqtalyp, qaıta óńdeledi. Qazaqstan ıadrolyq materıaldarmen jumys isteý boıynsha úlken tájirıbege ıe, sondyqtan barlyq qaýipsizdik sharalary qatań saqtalady. Qazirgi zamanǵy tehnologıalardyń arqasynda AES-ti paıdalaný ekologıalyq qaýipsizdik pen turaqtylyqty qamtamasyz etip, energetıkalyq qajettilikterdi qanaǵattandyrýǵa múmkindik beredi.