Adam papılloma vırýsy (APV) — 200-den astam tıpi bar vırýstar tobyna jatatyn juqpaly aýrý. Vırýs negizinen jynystyq qatynas arqyly juǵady, biraq turmystyq jaǵdaılarda da juǵý yqtımaldyǵy joǵary.
Vırýs kóbine óz belgilerin baıqatpaıdy, sondyqtan adamdar onyń bar ekenin bilmeı, basqalarǵa juqtyrýy múmkin. Bul vırýstyń keıbir túrleri qaýipti, óıtkeni olar jatyr moıny obyry sıaqty onkologıalyq aýrýlarǵa ákelýi múmkin.
Vırýs juqtyrǵan kezde ol ózdiginen ketpeı, jatyr moıny jasýshalaryna ózgerister ákelýi múmkin, rak aldy qabynýlarǵa, ýaqytyly emdelmegen jaǵdaıda jatyr moıny obyryna ákelýi múmkin. Inkýbasıalyq kezeń birneshe aıdan 10-15 jylǵa deıin sozylýy múmkin. Ásirese 6, 11, 16, 18 tıpteri onkologıalyq aýrýlarǵa ákelýi múmkin.
APV-nyń belgileri teri men shyryshty qabattarda kishkentaı ósindilerdiń, jynys múshelerinde úshkir kondılomalardyń paıda bolýymen kórinedi. Bul vırýstyń áseri ýaqytyly emdelmese, jatyr moıny, analdyq tesik, aýyz qýysy, jynystyq múshe obyryna ákelýi múmkin.
Vırýs jynystyq qatynas arqyly, turmysta janasý kezinde jáne júkti áıelden balaǵa juǵýy múmkin.
Qazaqstanda jatyr moıny obyrynyń taralýy barlyq jastaǵy áıelderdiń arasynda sút bezi obyrynan keıingi ekinshi orynda tur. Ásirese 25-44 jas aralyǵyndaǵy áıelderde kóp kezdesedi. Jyl saıyn 1900-ge jýyq áıel jatyr moıny obyrymen tirkeledi, 600-den astam áıel osy keselden qaıtys bolady.
Aýrýdyń aldyn alý sharalary:
- Kúmándi adamdarmen jynystyq qatynasqa túspeý.
- Imýnıtetti nyǵaıtý, jynystyq aǵzalardy taza ustaý, qabynýǵa jol bermeý.
- Áıelderge jylyna eki ret dárigerge kórinip, tıisti zerthanalyq taldaýlar tapsyrý.
- Eń bastysy — vırýsqa qarsy vaksınasıa alý.
Adam papılloma vırýsyna qarsy vaksına jatyr moıny obyrynan qorǵaıdy jáne áıeldiń bala týý qabiletine áser etpeıdi. Búginde APV-ǵa qarsy vaksınasıa álemniń 135 elinde, sonyń ishinde kórshiles Ózbekstan, Qyrǵyzstan, Túrikmenstan, Reseıde de engizilgen. APV-ǵa qarsy vaksına óziniń qaýipsizdigi men tıimdiligin álemdik deńgeıde dáleldedi.
Qazaqstanda APV-ǵa qarsy vaksınasıa 11 jastaǵy qyzdarǵa júrgiziledi, óıtkeni Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetteri boıynsha, 9-14 jas aralyǵynda vaksınasıalaý barynsha tıimdi. Vaksına bilim berý uıymdaryndaǵy egý kabınetterinde tegin negizde qoljetimdi. Vaksınasıa ata-ananyń nemese qamqorshynyń kelisimimen jáne dárigerdiń tekserýinen keıin júrgiziledi.
Gardasıl vaksınasymen júrgiziletin vaksınasıa eki ret, 6 aılyq ıntervalmen oryndalady. Sonymen qatar, bas memlekettik sanıtarıalyq dárigerdiń 2024 jylǵy qaýlysyna sáıkes, 12-13 jastaǵy qyzdarǵa qosymsha vaksınasıalaý júrgiziletinin habarlaımyz.
Qurmetti ata-analar! Búgingi tańda jasóspirim qyzdardy APV-ǵa qarsy vaksınasıalaý týraly sheshim qabyldaı otyryp, siz olardy bolashaqta onkologıalyq aýrýlardan qorǵaısyz!