Aýyl sharýashylyǵy - el ekonomıkasyndaǵy basym salalardyń biri.
Aýyldyq jerlerde Qazaqstan turǵyndarynyń 38%-y turady, bul shamamen 7,6 mln. adamdy quraıdy. Kiristerdi arttyrý jáne jańa jumys oryndaryn qurý memlekettik saıasattyń basym mindetteri bolyp tabylady, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Osyǵan baılanysty, Prezıdenttiń tapsyrmasy boıynsha 2023 jyly iske qosylǵan «Aýyl amanaty» baǵdarlamasy kóptegen adamdar úshin óz bıznesin bastaýǵa, ony damytýǵa, óz óńiriniń damýyna úles qosýǵa múmkindikter ashýda. «Aýyl amanaty» – «Qýatty óńirler-el damýynyń draıveri» ulttyq jobasyna kiretin biregeı joba.
«Aýyl amanaty» baǵdarlamasy kásipkerlikti damytý úshin, ásirese mal sharýashylyǵy jáne aýyl sharýashylyǵy salalarynda jeńildikti kredıtter berý arqyly aýyldyq jerler men shaǵyn qalalardyń turǵyndaryn qoldaýǵa baǵyttalǵan. Nesıeler jyldyq 2,5%-ben 5 jylǵa deıin, al mal sharýashylyǵy salasyndaǵy jobalar úshin 7 jylǵa deıin beriledi. Qaryzdyń eń joǵary somasy 2,5 myń AEK-ke deıin, al aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterin damytý úshin-8 myń AEK-ke deıin quraıdy.
2025 jyly jańa shaǵyn nesıe berýge jáne 8,1 myń jumys ornyn qurýǵa 50 mlrd teńge qarastyrylǵan. Rásimderdiń ashyqtyǵyn, ótinimderdi óńdeýdi birizdendirýdi jáne derekterdiń egjeı-tegjeıli monıtorıńin qamtamasyz etetin mıkrokredıtteýdiń aqparattyq júıesin engizý josparlanýda. Júıe memlekettik derekter bazasymen ıntegrasıalanatyn bolady, bul baǵdarlama jumysynyń tıimdiligin arttyrady jáne ótinim berý men kredıt alý úderisin jedeldetedi.
2023-2024 jyldary Baǵdarlamany iske asyrýǵa respýblıkalyq búdjetten 120 mlrd teńge bólindi. Bul qarajat 107,9 mlrd teńge somasyna 16,2 myńnan astam shaǵyn nesıe berýge múmkindik berdi, 17,8 myń jańa jumys orny quryldy.
Baǵdarlamany iske asyrý bastalǵannan beri óńirlerde 540-tan astam aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri quryldy, olardyń 537-si 12,1 mlrd teńge somaǵa qarjylandyrýdy aldy.
Baǵdarlamanyń negizgi elementi oblys ákimdikterine qosymsha búdjet qarajatyn tartpaı, kásipkerlikti damytý jáne kiristi ulǵaıtý úshin aýyl turǵyndarynyń shaǵyn nesıelerge qoljetimdiligin keńeıtýge múmkindik beretin revolverlik kredıtteý tetigi bolyp tabylady. Qaryz alýshylar revolverlik ádispen qaıtarǵan qarajat esebinen qosymsha 7 mlrd teńge somasyna 1 myńǵa jýyq mıkrokredıt berildi.
Baǵdarlamany iske asyrý bastalǵannan beri qatysýshylar 1,2 mlrd teńge somasyna salyq tóledi. Aqtóbe, Túrkistan jáne Jambyl oblystary kóshbasshy bolyp tabylady.
Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha aýyldyq eldi mekender men shaǵyn qalalarda taýarlyq kredıtter berý tetigin iske asyrý jónindegi jol kartasy bekitildi. Bul tetik bıznestiń áleýmettik jaýapkershiligi sheńberinde júzege asyrylady, al aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirýge arnalǵan aýyl sharýashylyǵy janýarlary, jabdyqtar, kóshetter jáne basqa da quraldar túrindegi taýarlyq kredıtti orta jáne iri aýyl sharýashylyǵy bıznesiniń ókilderi AÓK sýbektilerine jáne jeke tulǵalarǵa, onyń ishinde jumyssyzdarǵa jáne kepildi múlki joq ataýly áleýmettik kómek alýshylarǵa beretin bolady. Árıne, bul qural, saıyp kelgende, aýyl halqynyń tabysynyń ósýine jáne jańa jumys oryndaryn qurýǵa yqpal etedi. Óńirlerde taýarlyq nesıe retinde 300-ge jýyq jylqy, 1600 bas iri qara jáne 4,5 myńnan astam usaq mal bólingen.
«Aýyl amanaty» baǵdarlamasy qýatty jáne damyǵan el qurý jolyndaǵy mańyzdy qadam bolyp tabylady. Aýyldyq aýmaqtardy damytý, halyqtyń tabysyn arttyrý jáne jumys oryndaryn qurý Qazaqstan ekonomıkasyn nyǵaıtýǵa yqpal etedi. Óńirler men aýyl turǵyndaryn qoldaý búkil el úshin qozǵaýshy kúshke aınalyp, onyń odan ári ósýi men damýyna yqpal etedi.