Qazaqstan Respýblıkasy Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstriniń 2024 jylǵy 11 maýsymdaǵy №189 buıryǵymen "Kásiptik merekeler tizbesin bekitý týraly" Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasary - Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstriniń 2023 jylǵy 29 maýsymdaǵy №258 buıryǵyna ózgerister engizildi.
Jańartylǵan tizimde 10 shildede atap ótiletin "veterınarıalyq qyzmetker kúni" atty jańa kásibı mereke paıda boldy. Osyǵan baılanysty, mereke qarsańynda Almaty qalasynyń veterınarlyq qyzmetiniń jumysyn atap ótkim keledi.
Qazirgi ýaqytta Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy veterınarıanyń ýákiletti organy "Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń Veterınarıalyq baqylaý jáne qadaǵalaý komıteti" bolyp tabylady, respýblıkanyń barlyq oblystarynda jáne Respýblıkalyq mańyzy bar qalalarda Almaty, Shymkent jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń astanasynda Astanada aýmaqtyq bólimsheleri, sondaı-aq vedimistik baǵynysty uıymdary bar.
Komıtettiń Almaty qalasyndaǵy bólimshesi Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi Veterınarıalyq baqylaý jáne qadaǵalaý komıtetiniń Almaty qalasy boıynsha aýmaqtyq ınspeksıasy túrinde usynylǵan. Aýmaqtyq ınspeksıa bıologıalyq qaýipsizdik, tamaq qaýipsizdigi, aqparattyq jáne Memlekettik qyzmet kórsetý bólimderinen jáne shekara men kóliktegi memlekettik baqylaý jáne qadaǵalaý bóliminen turady.
Aýmaqtyq ınspeksıanyń negizgi mindetteri: Janýarlardy aýrýlardan qorǵaý jáne olardy emdeý; halyq densaýlyǵyn janýarlar men adamǵa ortaq aýrýlardan qorǵaý; veterınarıalyq-sanıtarıalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý; Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵyn basqa memleketterden janýarlardyń juqpaly jáne ekzotıkalyq aýrýlarynyń ákelinýinen jáne taralýynan qorǵaý jáne basqalar bolyp tabylady. Inspeksıada qoıylǵan mindetterdi oryndaý úshin 56 memlekettik veterınarıalyq-sanıtarıalyq ınspektor jumys isteıdi, olar Almaty qalasynyń aýmaǵyn janýarlardyń juqpaly jáne ekzotıkalyq aýrýlarynyń ákelinýinen jáne taralýynan qorǵaýdy, sondaı-aq ákelinetin jáne áketiletin tamaq ónimderiniń, jemshóp pen jemshóp qospalarynyń, veterınarıalyq preparattardyń sapasyn baqylaýdy júrgizedi. Mamandardyń jumysynyń arqasynda sońǵy 10 jyl ishinde qalada janýarlardan alynatyn ónimdermen adamdardyń jappaı ýlanýy, sondaı-aq janýarlardyń asa qaýipti aýrýlarmen jappaı aýrýlary tirkelgen joq.
Almaty qalasynda epızootıaǵa qarsy is-sharalardy júrgizýge jáne qaraýsyz men qańǵybas janýarlardyń sanyn retteýge jaýapty negizgi operator SHJQ «Qalalyq veterınarıalyq qyzmeti» KMK (budan ári - Kásiporyn) bolyp tabylady. Bul kásiporyn 2012 jyly Almaty qalasy ákiminiń qaýlysymen qurylǵan.
Qazirgi ýaqytta kásiporynda 30 veterınarlyq maman jumys isteıdi. Mal dárigerlik qyzmettiń mańyzdy mindetteriniń biri adamdar men janýarlarǵa ortaq asa qaýipti aýrýlardyń aldyn alý bolyp tabylatyn adam densaýlyǵyn qorǵaý bolyp tabylady.
Veterınarıalyq mamandardyń epızootıaǵa qarsy is-sharalardyń bekitilgen josparyn oryndaýy erte kóktemde bastalyp, kúzdiń aıaǵyna deıin jalǵasady jáne bul rette veterınarıalyq is-áreketter epızootıalyq birlikter, aýlany aralaý kezinde júzege asyrylady. Aıta ketý kerek, Almaty qalasynda aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn ustaýdyń ózindik ereksheligi bar. Qala aýmaǵynda tabyndar, gýrttar men otarlar qalyptaspaıdy. Janýarlardyń ıeleri óz aýlalarynda mal ustaıdy jáne jaqyn mańdaǵy jaıylymdarda jaıady. Almaty qalasy boıynsha janýarlardyń asa qaýipti aýrýlaryn aldyn alý jáne dıagnostıkalaý jónindegi atalǵan is-sharalar aýlalardy aralaý ádisimen júzege asyrylady. Josparlanǵan is-sharalardy júzege asyra otyryp, veterınar ár aýlaǵa keminde 5-7 ret barady. Keıde janýarlardy óńdeý eń daıyndalmaǵan jaǵdaılarda júzege asyrylady: saraılarda, jaryq álsiz bolǵanda, mehanıkalyq tazalaý tıisinshe júrgizilmegende, tar bolǵanda, janýarlardy bekitýge arnalǵan baǵandar men basqa da quraldar bolmaǵanda.
Veterınarıalyq mamandar ózderiniń densaýlyǵyna teris áser etetin faktorlarmen udaıy betpe-bet keledi. İri janýarlarmen jumys isteý de jaraqat alýdy joqqa shyǵarmaıdy.
Qalanyń veterınarlyq-sanıtarlyq salaýattylyǵyn qamtamasyz etý úshin Almaty qalasynyń ákimdigi Kásiporyn balansyna 12 arnaıy jak avtokóligin, jumysshylardy tasymaldaýǵa arnalǵan avtobýs, traktor jáne 2 trısıkldy berdi. Kásiporyn veterınarıalyq zańnama talaptaryna sáıkes keletin jeke ǵımaratpen qamtamasyz etilgen.
Veterınarıalyq mamandarǵa ónimdi jumys úshin barlyq jaǵdaı jasalǵan; jelilik jabdyǵy bar kompúterlermen jabdyqtalǵan jeke kabınetter, veterınarıalyq preparattar, buıymdar men atrıbýttar jáne olardy saqtaýǵa arnalǵan jabdyqtar bar.
Veterınar-bul mamandyq emes, kóp jaǵdaıda kásip. Ol óz pasıentterin sózsiz túsinedi jáne óz qamqorlyǵynan alǵys nemese quttyqtaý kútpeıdi.
Veterınarlar úshin basty qaǵıda - óz mindetterine adaldyq. Veterınarlyq jumys-bul saýatty mamandar retinde baǵalanatyn oılaýdy, taldaýdy jáne sheshim qabyldaýdy qajet etetin kúndelikti jumys. Ýaqtyly jáne sapaly júrgizilgen veterınarıalyq profılaktıka aýrýlardyń paıda bolýynyń aldyn alyp qana qoımaı, kóbinese profılaktıkanyń ózinen qymbat bolatyn janýarlardy emdeýge ketetin shyǵyndardy únemdeıdi. Veterınarıalyq dárigerler janýarlar ıelerine arnalǵan jadynamamen turaqty negizde túsindirý jumystaryn júrgizedi.
2023 jylǵy 1 maýsymda joǵaryda atalǵan máselelerdi sheshý, sondaı – aq Qazaqstanda veterınarıalyq qyzmetti jaqsartý jáne damytý maqsatynda "Qazaqstannyń ulttyq veterınarıalyq palatasy" qaýymdastyǵy (budan ári-QUVP) dara kásipkerler men zańdy tulǵalar birlestigi quryldy. Osy PALATA 13 jetekshi mamandardyń, ǵylymı qaıratkerlerdiń, Qazaqstan Respýblıkasynyń veterınarıa salasyndaǵy jetekshi uıymdarynyń qatysýymen quryldy.
QUVP - nyń negizgi maqsaty - Qazaqstannyń veterınarıasyn damytý, memlekettik organdarda jáne ózge de uıymdarda veterınarıalyq qoǵamdastyqtyń kásibı múddelerin bildirý jáne qorǵaý.
Veterınarıa týraly zańdardy, veterınarıalyq-profılaktıkalyq is-sharalar salasyndaǵy qyzmet reglamentterin qalyptastyrý, zań jobalaryn birlesip talqylaý jáne kásibı veterınarıalyq qyzmetke baılanysty qabyldanatyn qujattarǵa saraptama júrgizý arqyly quqyqtyq bazany jetildirý máseleleri boıynsha memlekettik organdarmen jáne ózge de uıymdarmen ózara is-qımyl jasaý.
Veterınarıalyq mamandarǵa qoıylatyn biliktilik talaptaryn, veterınarıalyq kómek sharalary men standarttaryn ázirleý jáne kúndelikti veterınarıalyq praktıkaǵa engizý, kórsetiletin veterınarıalyq qyzmetterdiń joǵary sapasyn qamtamasyz etý úshin olardyń oryndalýyn baqylaýǵa járdemdesý.
QR janýarlary men halqynyń densaýlyǵyn saqtaý jáne qoldaý úshin kórsetiletin veterınarıalyq qyzmetterdiń joǵary sapasyn, ártúrliligin qamtamasyz etý úshin veterınarıalyq dárigerlerdiń kásibı deńgeıin arttyrý.
QR azamattarynyń konstıtýsıalyq quqyqtaryn basshylyqqa ala otyryp, buqaralyq aqparat quraldarymen ózara is-qımyl jónindegi usynymdardy ázirleý jáne engizý.
QUVP-nyń músheleri men quryltaıshylary Qazaqstannyń Veterınarıasyn damytýǵa qatysýǵa, Veterınarıa týraly zańdardy, veterınarıalyq-profılaktıkalyq is-sharalar salasyndaǵy qyzmet reglamentterin qalyptastyrý jáne veterınarıalyq qoǵamdastyqtyń kásibı múddelerin qorǵaý máseleleri boıynsha memlekettik organdarmen ózara is-qımyl jasaýǵa daıyn.
Joǵaryda aıtylǵanǵa qosymsha, QR ASHM VBQK SHJQ «Respýblıkalyq veterınarıalyq zerthana» RMK AÓF, QR ASHM VBQK SHJQ «Veterınarıa boıynsha ulttyq referenttik ortalyq» RMK AF, QR ASHM VBQK SHJQ «Respýblıkalyq epızootıaǵa qarsy otrád» RMM AF, Almaty qalasyndaǵy ishki saýda obektilerindegi veterınarıalyq-sanıtarıalyq saraptaý zerthanasynyń qyzmetkerleriniń veterınarıa salasynda atqaryp jatqan qyzmetterin, kúndelikti qajyrly eńbekterin atap ótý kerek.
Veterınarıalyq mamandardyń úılesimdi jáne júıeli jumysy arqasynda veterınarıalyq zańnamalardyń talaptarymen normalary oryndalýda jáne qalada turaqty qolaıly epızootıalyq ahýal saqtalýda.
Barlyqtaryńyzdy Veterınarıalyq qyzmetker kúnimen quttyqtaımyn jáne zor densaýlyk, kásibı jetistikter, bar jaksylyq tileımin!