ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ «ادىلەتتى قازاقستان: ءبارىمىز جانە ءارقايسىمىز ءۇشىن. ءقازىر جانە ءاردايىم» سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا جوسىقسىز مونوپوليستەردىڭ قىزمەتىنە جول بەرمەيتىن رەسپۋبليكانى دامىتۋدىڭ جاڭا ەكونوميكالىق مودەلىنە كوشۋ تۋرالى ايتتى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz
«ەكونوميكا دەمونوپوليزاسيالانادى، ال مەملەكەت بيزنەسكە قاتىسۋىن ايتارلىقتاي ازايتادى. ادال بيزنەسكە بيۋروكراتيالىق قىسىم ازايادى. ءبىزدىڭ بارلىق كۇش-جىگەرىمىز كاسىپكەرلىكتى ىنتالاندىرۋعا جانە قورعاۋعا باعىتتالاتىن بولادى. زاڭسىز يەمدەلىنگەن جانە شىعارىلعان اكتيۆتەردى ەلىمىزگە قايتارۋ بويىنشا جۇمىستى جانداندىرامىز. ولار حالىقتىڭ يگىلىگى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن بولادى»، — دەلىنگەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ باعدارلاماسىندا.
وسىلايشا، پرەزيدەنتتىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسى ەكونوميكادا ادال جانە ناقتى ەرەجەلەر ورناتۋعا باعىتتالعان. اتاپ ايتقاندا، مەملەكەت سالىق، بيۋدجەت، اقشا-نەسيە، تاريف ساياساتىن تەڭ دارەجەدە ءارى اشىق جۇرگىزەتىن بولادى، سونداي-اق ىشكى ءوندىرىستى، شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتى جانە ت.ب. ىنتالاندىرماق. وسى باعىتتاردا جانە جالپى قازاقستان ەكونوميكاسىن دامىتۋ بويىنشا ءبىر جىلدا جۇرگىزىلگەن جۇمىستار تۋرالى Primeminister.kz رەداكسياسىنىڭ كەزەكتى ماتەريالىنان وقي الاسىزدار.
● 2022-2023 جىلدارى $41،3 ملرد تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالار تارتىلدى.
● ونەركاسىپ سالالارىندا ورتا جانە جوعارى دارەجەدە وڭدەلگەن ونىمدەردى وندىرۋدە پايدالانىلاتىن بازالىق ماتەريالدار قاجەتتىلىگىنە تالداۋ جاسالدى.
● وتاندىق وندىرۋشىلەر مەن ونەركاسىپ-يننوۆاسيالىق قىزمەت سۋبەكتىلەرى اراسىندا شيكىزات جەتكىزۋ بويىنشا مىندەتتەمەلەردى ەنگىزۋگە باعىتتالعان قر-نىڭ «ونەركاسىپتىك ساياسات تۋرالى» زاڭىنا تۇزەتۋلەر ازىرلەندى. بۇل وڭدەۋشى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ ءوندىرىسىن قولجەتىمدى باعادا شيكىزاتپەن تولىعىمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
● وندىرۋشىدەن تۇتىنۋشىعا دەيىن تاۋارلاردى جەتكىزۋدىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتەتىن تۇتاس كەشەن بولىپ وتىرعان ۇلتتىق قاداعالاۋ جۇيەسى ەنگىزىلدى.
● ەكونوميكانى دەمونوپوليزاسيالاۋ بويىنشا جۇيەلى جۇمىس جالعاسۋدا. دەمونوپوليزاسيالاۋ جونىندەگى كوميسسيا جۇمىسىنىڭ ناتيجەلەرى بويىنشا رەسپۋبليكالىق مەنشىككە قابىلداندى:
➢ ءىرى 14 اكسيونەرلىك قوعام مەن جشس-داعى اكسيا پاكەتتەرى مەن قاتىسۋ ۇلەستەرى؛
➢ 7 عيمارات، 162 تەمىرجول مەن تەمىرجول نىسانى؛
➢ اۆتوموبيلدەر، اقشالاي قاراجات پەن باسقا دا مۇلىكتەر.
● ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالارىنىڭ جالعاسى رەتىندە «زاڭسىز يەمدەلىنگەن اكتيۆتەردى مەملەكەتكە قايتارۋ تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. ونىڭ نورمالارى اكىمشىلىك-بيلىك رەسۋرستارىنا يەلىك ەتكەن نەمەسە وسىنداي قولداۋ العان وليگوپوليا سۋبەكتىلەرىنە قاتىستى قولدانىلاتىن بولادى. سونداي-اق ادال ينۆەستورلاردىڭ مۇددەلەرى تولىعىمەن قورعالاتىن بولادى.
ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ توراعالىعىمەن زاڭسىز يەمدەلىنگەن اكتيۆتەردى مەملەكەتكە قايتارۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى كوميسسيا قۇرىلدى. ونىڭ قۇرامىنا بەلسەندى ازاماتتىق پوزيسياسى بار قوعام قايراتكەرلەرى، پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن ۇكىمەت مۇشەلەرى كىردى.
بۇگىنگى تاڭدا مەملەكەتكە قۇنى شامامەن 1 ترلن تەڭگە سوما بولاتىن اكتيۆتەر قايتارىلدى. ونىڭ شامامەن $600 ملن-ى باسقا يۋريسديكسيالاردان قايتارىلعان. مىسالى، باا-دەن شامامەن $15 ملن، اۆستريادان $82 ملن، ليحتەنشتەيننەن $260 ملن، گونكونگتان $2 ملن قايتارىلدى.
قازىنالىق ساياساتتى قايتا قاراۋعا كوپ كوڭىل بولىنۋدە. ماسەلەن، جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ جوباسى ازىرلەنىپ جاتىر. جۇمىس توبىنا ساراپشىلار، ەكونوميستەر جانە بيزنەس-قوعامداستىق وكىلدەرىنەن 1 مىڭعا جۋىق ۇسىنىس ءتۇستى.
سونىمەن قاتار «ءسان-سالتانات» زاتتارىنا قوسىمشا اكسيز ەنگىزۋ ماسەلەلەرى پىسىقتالىپ جاتىر. مۇنداي مۇمكىندىكتى قاراستىرۋ قاجەتتىگى تۋرالى مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا مالىمدەگەن.
● كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ ۇلەسىن 2025 جىلعا قاراي ءجىو-نىڭ 15%-ىنا دەيىن تومەندەتە وتىرىپ، ەىدۇ ەلدەرىنىڭ دەڭگەيىنە جەتكىزۋ قاجەت. 2022 جىلى ەلدەگى مەملەكەتتەن جاسىرىلعان ەكونوميكالىق قىزمەت كورسەتكىشى ءجىو-نىڭ شامامەن 18،7%-ىن قۇرادى (جوسپار بويىنشا – 19،9%). پرەزيدەنتتىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا قويىلعان ماقساتتاردى ورىنداۋ ءۇشىن كولەڭكەلى ەكونوميكاعا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى 2023-2025 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى ءىس-شارالار جوسپارى وزەكتەندىرىلدى.
سالىقتىق جانە كەدەندىك اكىمشىلەندىرۋدى جەتىلدىرۋ بويىنشا جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر. كاسىپكەرلەردى كولەڭكەلى سەكتوردان شىعارۋ ءۇشىن قولايلى بيزنەس-ورتا قۇرىلۋدا.
● «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە بانكروتتىعى تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. زاڭ اياسىندا بورىشكەرلەر ءۇشىن تولەم قابىلەتتىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋ، سوتتان تىس جانە سوت ارقىلى بانكروتتىق راسىمدەرى قاراستىرىلعان.
سوتتان تىس بانكروتتىق ءراسىم بانكتەر، ميكروقارجى ۇيىمدارى جانە كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەر الدىنداعى قارىزدارى بويىنشا كەلەسىدەي شارتتاردا قولدانىلادى: بەرەشەك 1 600 اەك-تەن اسپاعان جاعدايدا (2023 جىلى 5 520 مىڭ تەڭگە)؛ قارىز 12 اي بويى وتەلمەگەن جاعدايدا؛ جەكە مۇلكى بولماعان جاعدايدا؛ بانكپەن رەتتەۋ ءراسىمى جۇرگىزىلگەن جاعدايدا.
سوت ارقىلى بانكروتتىق ءراسىمى كرەديتورلار الدىنداعى بەرەشەك 1 600 اەك-تەن اسقان جاعدايدا جانە بەرەشەكتىڭ بارلىق ءتۇرى بويىنشا قولدانىلادى.
تولەم قابىلەتتىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋ ءراسىمى سوت ارقىلى بەرەشەكتى 5 جىلعا دەيىن ءبولىپ تولەۋ مۇمكىندىگىن الۋدى قاراستىرادى. قالپىنا كەلتىرۋ جوسپارى قارجى باسقارۋشىسىمەن بىرلەسە ازىرلەنىپ، سوت ارقىلى بەكىتىلەدى. بۇل ءراسىم ءتۇرىنىڭ ەرەكشەلىگى ودان كەيىن بورىشكەرگە «بانكروت» مارتەبەسى بەرىلمەيدى، سوندىقتان بورىشكەرگە ونىڭ سالدارى قولدانىلمايدى (5 جىلعا دەيىن بانكتەر مەن مقۇ-دان نەسيە الۋعا تىيىم؛ بانكروتتىقتى تەك 7 جىلدان كەيىن قايتا قولدانۋ؛ «بانكروتتىقتان» كەيىنگى 3 جىل قارجىلىق جاعدايى تەكسەرىلەدى).
بۇگىنگى تاڭدا 11،3 ملرد تەڭگەدەن استام سوماعا 7،1 مىڭ ازامات بانكروت دەپ تانىلدى.
● تاريف بەلگىلەۋدىڭ بارلىق پروسەسىنىڭ اشىقتىعى، ەسەپتىلىگى جانە جاريالىلىعى قاعيداتتارىنا نەگىزدەلگەن تاريفتىك رەفورما باستالدى. تابيعي مونوپوليالار سالاسىن رەتتەۋدىڭ ءاربىر كەزەڭى «مونوپوليست» بازاسىندا سيفرلاندىرىلعان. كاسىپورىنداردىڭ ساتىپ الۋلارى دا ەلەكتروندىق فورماتقا اۋىستىرىلدى.
قازاقستاندىق تۇتىنۋشىلاردىڭ قاراجاتىن ماقساتتى پايدالانۋ جۇرتشىلىق پەن تەحنيكالىق ساراپشىلاردى تارتا وتىرىپ باقىلانادى. ەگەر تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارى بۇزىلعان بولسا، ولار ءۇشىن ۋاقىتشا وتەماقى تاريفتەرى ەنگىزىلەدى، ال تابيعي مونوپوليالار سۋبەكتىلەرى اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى.