مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوز جولداۋىندا: «حالىقتىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن تاعى ءبىر تۇيتكىل – بۇل جول قاۋىپسىزدىگى. ءاربىر ادام ءوز ومىرىنە جانە اينالاسىنداعى ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە جاۋاپتى ەكەنىن سەزىنۋگە ءتيىس. كولىك جۇرگىزۋ مادەنيەتىن بۇكىل قوعام بولىپ قالىپتاستىرۋ قاجەت»، – دەپ اتاپ ءوتتى.
قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن ساقتاۋ – اسا وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. زاماناۋي بەينەباقىلاۋ جۇيەلەرىنىڭ ەنگىزىلۋى مەن سيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ دامۋىنىڭ ارقاسىندا قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردى انىقتاۋ دەڭگەيى ايتارلىقتاي ارتتى. سوعان قاراماستان، 2025 جىلدىڭ العاشقى جارتىجىلدىعىندا تىركەلگەن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتار سانى 8،5 ميلليونعا جۋىقتاپ وتىر. ونىڭ 7 ميلليوننان استامى، ياعني 84 پايىزى كولىك سالاسىنا تيەسىلى.
بيلىك وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، قايتا جاسالاتىن قۇقىق بۇزۋشىلىقتار – ەرەكشە الاڭداۋشىلىق تۋدىرۋدا. جارتى جىلدىڭ ىشىندە 1،5 ميلليونعا جۋىق قايتالاما قۇقىق بۇزۋشىلىق تىركەلىپ، ونىڭ ىشىندە 85 مىڭ ادام زاڭدى ءۇش نەمەسە ودان دا كوپ مارتە بۇزعان. بۇل – كولىك جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ زاڭعا نەمقۇرايلى قارايتىنىن كورسەتەدى.
وسىعان وراي باس پروكۋراتۋرا تومەنگى تۇرعان پروكۋرورلار مەن ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە قۇقىقتىق ءتارتىپ پەن تاربيە جۇمىستارىن كۇشەيتۋ جونىندە ناقتى تاپسىرمالار بەرگەن. جۇيەلى بۇزۋشىلىقتارمەن كۇرەستە پروفيلاكتيكالىق شارالاردىڭ ءرولى ماڭىزدى ەكەنى ايتىلۋدا.
جول-كولىك وقيعالارىنىڭ سالدارىنان ەڭ كوپ زارداپ شەگۋشىلەردىڭ قاتارىندا بالالار بار. 2025 جىلدىڭ العاشقى التى ايىندا 5 500-دەن استام بالا جاراقات الىپ، وكىنىشكە قاراي، 135 بالا كوز جۇمعان. ۆەدومستۆو بۇل قايعىلى جاعدايلاردىڭ باسىم بولىگى اتا-انالاردىڭ سالعىرتتىعىنان جانە بالالاردى قاراۋسىز قالدىرۋىنان تۋىندايتىنىن ەسكەرتەدى.
ماس كۇيىندە كولىك باسقارۋ – ءالى دە بولسا جول قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر توندىرۋدە. 2025 جىلدىڭ التى ايىندا 11 مىڭنان استام جۇرگىزۋشى ماس كۇيىندە كولىك جۇرگىزگەنى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپقا تارتىلدى. ونىڭ 158ء-ى جول اپاتىنا سەبەپكەر بولىپ، 282 ادام جاراقات الىپ، 17 ادام قايتىس بولدى. بۇل – تەك ساندىق دەرەكتەر عانا ەمەس، ارتىندا قايعى-قاسىرەتكە تولى ادام تاعدىرلارى تۇرعانىن ۇمىتپاۋىمىز قاجەت.
سوڭعى جىلدارى قالا كوشەلەرىندە كەڭىنەن قولدانىلا باستاعان ەلەكتروساموكاتتار دا جول قوزعالىسى قاۋىپسىزدىگىنە ءوز ىقپالىن تيگىزۋدە. 2025 جىلدىڭ باسىنان بەرى ولاردىڭ قاتىسۋىمەن 213 جول اپاتى تىركەلىپ، 224 ادام جاراقات العان. 42 جاعدايدا اپاتقا تىكەلەي ساموكات جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ وزدەرى كىنالى بولعان.
ماماندار ەلەكتروساموكاتتار مەن وزگە دە جەكە قوزعالىس قۇرالدارىنا قاتىستى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازانى جەتىلدىرۋ قاجەتتىگىن اتاپ وتۋدە.
باس پروكۋراتۋرا ازاماتتارعا جولداعى قاراپايىم ەرەجەلەردى قاتاڭ ساقتاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ەسكە سالادى:
- جاياۋ جۇرگىنشىلەر – تەك جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلى ارقىلى ءوتۋى ءتيىس؛
- جۇرگىزۋشىلەر – جىلدامدىقتى جول جانە اۋا رايى جاعدايىنا قاراي رەتتەپ وتىرۋى كەرەك؛
- اتا-انالار – بالالارىن كولىك قوزعالىسى بار ايماقتاردا قاراۋسىز قالدىرماۋى قاجەت.
اتاپ ايتقاندا، ۇزاق قۇرعاقشىلىقتان كەيىن جاۋعان جاڭبىر اسفالتتا مايلى قابات قالىپتاستىرىپ، تەجەۋ جولىن ۇزارتادى. بۇل – كولىكتىڭ توقتاۋىنا قوسىمشا قيىندىق تۋعىزىپ، اپات ءقاۋپىن ارتتىرادى.
سونىمەن قاتار، شارشاۋ مەن ۇيقىنىڭ قانباۋى جۇرگىزۋشىنىڭ رەاكسياسىن باسەڭدەتىپ، اپاتتىڭ ىقتيمالدىعىن كۇشەيتەدى. پروكۋراتۋرا جۇرگىزۋشىلەرگە جولعا شىعار الدىندا دەمالىس الۋدى، ال جولاۋشىلارعا – جۇرگىزۋشىنىڭ جاعدايىن باقىلاپ وتىرۋدى ۇسىنادى.
ق ر ازاماتتىق كودەكسىنىڭ 931-بابىنا سايكەس، جوعارى قاۋىپتىلىك كوزى بولىپ سانالاتىن اۆتوكولىك يەسى جول اپاتىنا تىكەلەي كىنالى بولماسا دا، كەلگەن زالال ءۇشىن ماتەريالدىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋى مۇمكىن. بۇل ەرەجە – جول قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ ءبارىنىڭ دە زاڭ تالاپتارىنا مۇقيات بولۋىن مىندەتتەيدى.
باس پروكۋراتۋرا بارشا ازاماتتاردى جولدا زاڭدى قاتاڭ ساقتاۋعا، ءتارتىپ پەن جاۋاپكەرشىلىككە، ءوزارا سىيلاستىق پەن مادەنيەتتىلىككە شاقىرادى. جولداعى ءبىر ساتتىك جاۋاپسىزدىق – ادام ومىرىنە قايعىلى سوققى بولۋى مۇمكىن.