تاۋەلسىزدىكتىڭ قايتا ورالعانى – ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىزدىڭ سان عاسىرلىق ازاتتىق كۇرەسىنىڭ زاڭدى وتەۋى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
1995. جىلدىڭ باستى وقيعالارى
- قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قۇرىلۋى.
- پارلامەنت داعدارىسى، ق ر جوعارعى كەڭەسىنىڭ تاراتىلۋى.ەكى پالاتالى پارلامەنت سايلاۋى.
- رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم قورىتىندىسى بويىنشا پرەزيدەنت وكىلەتتىلىگىن 2000 جىلعا دەيىن ۇزارتۋ.
- ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 50 جىلدىعى.
- ۇلى حاكىم اباي قۇنانبايەۆتىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويى.
- رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم: جاڭا كونستيتۋسيانىڭ قابىلدانۋى.
- بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 50ء-شى سەسسياسى.
1995 جىل – اباي جىلى بولىپ جاريالاندى. ەلىمىزدى كۇللى جاھانعا تانىتاتىن ۇلتتىڭ دارا تۇلعاسىن ۇلىقتاۋعا زور ماڭىز بەرىلدى. يۋنەسكو-عا ابايدىڭ 150 جىلدىعىن الەمدىك دەڭگەيدە اتاپ وتۋگە ۇسىنىس جاسالدى، بۇل باستاما بەدەلدى ۇيىم تاراپىنان قولداۋ تاپتى دا. ءىشكى كەڭىستىكتە جىلدىڭ باستى وقيعاسى، قولدانىستاعى اتا زاڭىمىز – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى دۇنيەگە كەلدى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ بەسىنشى كەزەڭى قوعامدىق تۇراقتىلىق پەن ۇلتارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋ جىلى بولدى. بۇل رەتتە: الەۋمەتتىك سالانىڭ ءبىلىم بەرۋ، مادەنيەت، ونەر باعىتتارىن دامىتۋعا، قوعامدى ىزگىلىك نەگىزدەرىنە تاربيەلەۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا ايىرىقشا باسىمدىق بەرىلدى. كوپپارتيالىلىققا نەگىز قالاندى، ءسوز بوستاندىعىنىڭ العىشارتتارى قامتاماسىز ەتىلدى. بيلىك ىشكى ساياساتتا - جالپىۇلتتىق بىرلىك، مەملەكەتتىك تۇتاستىق، ەل ەگەمەندىگىن نىعايتۋ، ازاماتتىق پەن پاتريوتتىق تاربيە، جالپىۇلتتىق يدەولوگيا پرينسيپتەرى ماسەلەلەرىن، ال سىرتقى ساياساتتا تمد ەلدەرىمەن ينتەگراسيانى ساقتاۋ مىندەتىن، سىرتقى ەكونوميكالىق قىزمەتتى ليبەراليزاسيالاۋ باعىتتارىن ۇستاندى.
ەكونوميكالىق قىسپاق ءالى دە جاعادان العان 1995 جىلى قازاق ەلىنىڭ بيۋدجەت تاپشىلىعى 40 ملرد. تەڭگەگە جۋىقتادى. ەكونوميكانى رەفورمالاۋ ارەكەتتەرى حالىقتى ەڭبەكپەن قامتۋ سالاسىنداعى پروبلەمالاردى ودان ءارى ۋشىقتىردى. ءوندىرىستىڭ جاپپاي قۇلدىراۋى سالدارىنان جۇمىسشىلاردىڭ جاپپاي قىسقارۋى بەلەڭ الدى. جۇمىسسىزدار سانى كوبەيدى. مىسالى 1995 جىلى ەڭبەكپەن قامتۋ قىزمەتتەرىندە رەسمي تۇردە تىركەلگەن جۇمىسسىزداردىڭ سانى – 153 مىڭعا جەتكەن ەكەن.
وسىنداي ەكونوميكالىق جايسىزدىقتارعا قاراماستان بيلىك ەلدەگى جاعدايدى قالپىنا كەلتىرىپ، جاقسارتۋدىڭ ءتۇرلى جولدارىن قاراستىردى. ۇلتتىق بانك تاراپىنان ۇلتتىق ۆاليۋتا ەرەكشە قامقورلىققا الىندى، ءتول تەڭگەمىزدىڭ قالىپتاسىپ، نىعايۋى، نارىق جاعدايىنداعى قىسپاقتارعا توتەپ بەرۋى ءۇشىن جان-جاقتى شارالار قولعا الىندى. تەڭگەنىڭ العاشقى شىعارىلىمى ۇلىبريتانيادا باسىلسا، كوپ كەشىكپەي، 1995 جىلعى 26 ساۋىردە الماتى قالاسىندا بانكنوتتىق فابريكانىڭ ىسكە قوسىلۋىنان تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستى تىرەكتەرىنىڭ ءبىرى – ۇلتتىق ۆاليۋتانى نىعايتۋ جولىنداعى قاجىرلى جۇمىستىڭ ناتيجەسىن بايقاۋعا بولار ەدى. ونىڭ قۇرىلۋى مەن اشىلۋى تۇراقتى باقىلاۋدا بولدى. فابريكانىڭ اشىلۋى ەلىمىزگە ءوز بانكنوتتىق ونىمدەرىن دەربەس تۇردە شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن مۇمكىندىك ەدى.
ەكونوميكالىق داعدارىس تۇنشىقتىرعان جەرگىلىكتى كاسىپورىنداردى «ءتىرىلتۋ» ماقساتىندا ۇلتتىق ەكونوميكانى ينۆەستيسيامەن سۋسىنداتۋ قاجەتتىگىن باستى باسىمدىققا بالاعان بيلىك قىسقا مەرزىم ىشىندە قازاقستاندا «تىكەلەي ينۆەستيسيالاردى مەملەكەتتىك قولداۋ تۋرالى» زاڭ قابىلدادى. سول ارقىلى شەتەلدىك ينۆەستيسيالار ءۇشىن جەڭىلدىكتەر مەن پرەفەرەنسيالار جۇيەسى بارىنشا جەتىلدىرىلدى.توقسان بەستىڭ كوكتەمىنەن شەتەلدىكتەر ساتىلىمدارعا شىعارىلعان اۋكسيوندارعا قاتىسۋعا مۇمكىندىك الدى. ولار ۆاليۋتالارىن قۇيا وتىرىپ، جەكەشەلەندىرىلەتىن نىسانداردىڭ 31 پايىزىنا دەيىن يە بولۋ قۇقىعىن يەمدەندى. مەملەكەت باسشىسى شەت مەملەكەتتەردىڭ ءىرى كومپانيالارىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەسۋلەر وتكىزىپ، قازاقستاننىڭ ينۆەستيسيالىق ەرەكشەلىكتەرىنىڭ تارتىمدىلىعى مەن قايتارىمدىلىعىن دالەلدەۋمەن بولدى. سونىڭ ناتيجەسى - الەمدى مويىنداتقان «Philip Morris»، «Chevron Corporation»، «Tomson»، «Mitsubishi»، «Gold Star»، «Overseas Private Investment Corporation»، «First Development»، «Agip كسو»، «The Chase Manhattan Bank»، «Europa-Metalli»، «Itochu Corporation» سياقتى بىرەگەي كومپانيالاردى قازاقستانعا بۇرۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. سونىمەن قاتار پرەزيدەنت بۇۇ، حۆق سياقتى ءبىرقاتار حالىقارالىق ۇيىمدار ارقىلى دا ينۆەستيسيا تارتۋ باعىتىنا ەرەكشە ءمان بەردى. شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن وسىنداي تىڭعىلىقتى، قاجىرلى جۇمىستاردىڭ ارقاسىندا ەلدە ءبىرقاتار بىرلەسكەن كاسىپورىندار اشىلدى، ەكونوميكانى ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا شەتەلدىك نەسيەلىك باعىتتار بەكىتىلدى. تاۋەلسىزدىگىن جاڭادان العان قازاق ەلى جاھاندىق قارىم-قاتىناستار الەمىنە شىعۋ ءۇشىن حالىقارالىق قارىم-قاتىناسقا ۇمتىلدى. سىرتقى ساياسي قاتىناستاعى ارىپتەستىكتى نىعايتۋعا كىرىسكەن جىل بولدى توقسان بەس. الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ تەڭ قۇقىلى مۇشەلىگىنە ءوتۋ ءۇشىن بۇل وتە قاجەت شارا ەدى. سوندىقتان دا قازاقستان سىرتقى ساياساتىندا بەس باعىتتى ۇستاندى. بىرىنشىدەن، دۇنيە جۇزىنە تاۋەلسىز قازاق ەلىن مويىنداتۋ، ەكىنشىدەن، ەلىمىزدىڭ مۇددەسىنە قولايلى دەگەن ەلدەرمەن ديپلوماتيالىق قاتىناس ورنىقتىرۋ مەن ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىققا قول جەتكىزۋ. ۇشىنشىدەن، حالىقارالىق ، ايماقتىق ۇيىمدارمەن ىنتىماقتاستىققا ۇمتىلۋ. تورتىنشىدەن، سىرتقى ساياساتتى ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرۋگە كۇش سالۋمەن قاتار، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى تۇراقتى نازاردا ۇستاۋ.بەسىنشىدەن، ەكونوميكالىق رەفورمالاردى جۇرگىزۋدىڭ قولايلى فاكتورلارىن پايدالانىپ، شەتەلدىك ينۆەستيسيالاردى تارتۋ.
30 تامىز، 1995 جىل. ەلىمىزدە كونستيتۋسيالىق وزگەرىستەر پروسەسى اياقتالدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا كونستيتۋسياسىن قابىلداۋ جونىندەگى بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم ءوتىپ، قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋعا باعدارلانعان قولدانىستاعى كونستيتۋسيا قابىلداندى.
1 ناۋرىز ، 1995 جىل. پرەزيدەنت جارلىعىمەن قوعامدىق كونسۋلتاسيالىق كەڭەسشى ورگان - قازاقستان حالىقتارىنىڭ اسسامبلەياسى قۇرىلدى.
12 قاڭتار، 1995 جىل
مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن قازاق عارىشكەرلەرى ت.اۋباكىروۆكە، ت. مۇسابەكوۆكە، رەسەيلىك عارىشكەر يۋ. مەلەنچەنكوعا «حالىق قاھارمانى» اتاعى بەرىلىپ، جوعارى ەرەكشەلىك بەلگىسى -«التىن جۇلدىز» تاپسىرىلدى. ت. مۇسابەكوۆ پەن يۋ. مەلەنچەنكوعا «قازاقستاننىڭ عارىشكەر ۇشقىشى» قۇرمەتتى اتاعى بەرىلدى.
25-31 قاڭتار،1995 جىل
ن.نازاربايەۆ شۆەيساريا كونفەدەراسياسىنىڭ داۆوس قالاسىندا وتكەن دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمعا قاتىستى.
1 ناۋرىز ، 1995 جىل
پرەزيدەنت جارلىعىمەن قوعامدىق كونسۋلتاسيالىق كەڭەسشى ورگان - قازاقستان حالىقتارىنىڭ اسسامبلەياسى قۇرىلدى. ونىڭ ماقساتى – ەلدەگى قوعامدىق تۇراقتىلىق پەن ۇلتارالىق تاتۋلىقتى نىعايتۋ.
ءبىزدىڭ دايەكتەمە: 1995 جىلى 16 اقپاندا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ۇلتتىق مادەني ورتالىقتاردىڭ جەتەكءشىلەرىمەن كەزدەسىپ،ەلدەگى ۇلتارالىق كەلىسىمدى ساقتاۋ جانە ونى ودان ءارى نىعايتۋ ءۇشىن رەسپۋبليكادا جاڭا قوعامدىق ينستيتۋت – پرەزيدەنت جانىنداعى كونسۋلتاتيۆتى-كەڭەسشى ورگان رەتىندە، قازاقستان حالقىن ورتاق مۇددەگە بىرىكتىرەتىن اسسامبلەيا قۇرۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىرعاندىعىن تىلگە تيەك ەتكەن ەدى. اسسامبلەيانىڭ باستى ماقساتى – رەسپۋبليكاداعى بارلىق ەتنوستاردىڭ رۋحاني تۇرعىدا قايتا جانعىرۋى مەن دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ؛ وركەنيەتتىك جانە دەموكراتيالىق ۇستانىمدارعا، مەملەكەتتىك ۇلتتىق ساياساتتا بارلىق ەتنوستاردىڭ ءمۇددەسىنە دەگەن قۇرمەتكە نەگىزدەلگەن ۇلتارالىق قاتىناس مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ دەپ ايقىندالدى. بارلىق وبلىستاردا كىشى اسسامبلەيالار قۇرىلىپ، ولاردان سەسسياعا 260 دەلەگات سايلاندى. سەسسيا 1995 جىلى 24 ناۋرىزدا الماتى قالاسىندا ءوتءتى جانە ونىڭ قۇرامىنا 40 ءۇلتتىق-مادەني ورتالىقتىڭ وكىلدەرى ەندى.
3 ناۋرىز، 1995 جىل
تۇركىمەنستاندا ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ ارال پروبلەمالارى جونىندەگى كەڭەسى ءوتتى. ارالدى قۇتقارۋدىڭ حالىقارالىق قورى، مەملەكەتتىك كەڭەس جانە اتقارۋ كوميتەتى قۇرىلدى. قوردىڭ پرەزيدەنتى بولىپ نۇرسۇلتان نازاربايەۆ سايلاندى.
18 ناۋرىز، 1995 جىل
قىلمىسپەن كۇرەس جانە ەلدەگى قۇقىقتىق ءتارتىپتى نىعايتۋ ماسەلەلەرى جونىندە رەسپۋبليكالىق كەڭەس ءوتتى. وعان پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءتوراعالىق ەتتى.
24 ناۋرىز، 1995 جىل
پرەزيدەنت جانىنداعى قوعامدىق-كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسشى ورگان – قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسىنىڭ ءبىرىنشى سەسسياسى اشىلدى. ونىڭ جۇمىسىنا ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قاتىسىپ، بايانداما جاسادى.
25 ناۋرىز، 1995 جىل
پرەزيدەنت «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ قۇرامى تۋرالى»، زاڭدىق كۇشى بار «رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم تۋرالى»، «1995 جىلعى 29 ساۋىردە رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم وتكىزۋ تۋرالى» جارلىقتارعا قول قويدى.
1 ءساۋىر، 1995 جىل
قازاقستان رەسپۋبليكاسى مينيسترلەر كابينەتى جانىنان كەدەن كوميتەتى قۇرىلدى.قارجى مينيسترلىگىنىڭ باس كەدەن باسقارماسىنىڭ نەگىزىندە قۇرىلعان بۇل كوميتەتكە كەدەندىك باعىتتا ماڭىزدى مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ جۇكتەلدى.
12 ءساۋىر،1995 جىل
ماسكەۋدە ۇلى ابايدىڭ 150 جىلدىعىنا ارنالعان ءىس-شارالار باستالدى. قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىلىگى مەن رەسەي فەدەراسياسى مادەنيەت مينيسترلىگى ۇيىمداستىرعان اباي كۇندەرى كەيىننەن تۇركيادا، انگليا مەن گەرمانيادا،فرانسيا مەن قىتايدا ، جانە دۇنيە ءجۇزىنىڭ باسقا دا ءبىرقاتار مەملەكەتتەرىندە جالعاستى.
24 ءساۋىر، 1995 جىل
مايدانگەر جازۋشى قاسىم قايسەنوۆكە «حالىق قاھارمانى» اتاعى بەرىلدى.
29 ءساۋىر 1995 جىل
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ وكىلەتتىلىگىن 2000 جىلى 1 جەلتوقسانىنا دەيىن ۇزارتۋ جونىندەگى جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم وتكىزۋ تۋرالى باستاما كوتەردى. 29 ساۋىردە ق ر پرەزيدەنتى ن.نازاربايەۆتىڭ قۇزىرەت مەرزىمىن ۇزارتۋ بويىنشا رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم ءوتىپ، ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا سايلاۋشىلاردىڭ 95،4 پايىزى پرەزيدەنت وكىلەتتىلىگىنىڭ مەرزىمىن 2000 جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىنا دەيىن ۇزارتۋدى جاقتاپ داۋىس بەردى. رەفەرەندۋمنان كەيىن اكىمشىلىك-باسقارۋ اپپاراتىن قىسقارتۋعا بايلانىستى قۇرىلىمدىق وڭتايلاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. ۇكىمەت قۇرام جاعىنان ىقشامدالىپ، قايتا قۇرىلدى، جەرلىكتى باسقارۋ قۇرىلىمدارى قىسقاردى. ماسەلەن، وبلىس اكىمشىلىكتەرى 19-دان 14-كە كەميتىنى بەلگىلى بولدى.
19 مامىر، 1995 جىل
الماتىدا قۇرىلىسى 1993 جىلى باستالعان ۇلتتىق بانكنوت فابريكاسىنىڭ ءبىرىنشى كەزەگىنىڭ اشىلۋ ءراسىمى ءوتتى. وسى جىلى تەڭگەنىڭ ءۇش نومينالى (200، 500، 1000) شىقتى. ءبىر جىلدان سوڭ 100 جانە 2000 تەڭگەلەر اينالىمعا ەندى.
ءبىزدىڭ دايەكتەمە: ەلىمىز العاش ءوز ۆاليۋتاسىن ەنگىزگەندە، ەڭ العاشقى «1»‚ «3»‚ «5»‚ «10»‚ «20» جانە «50» تەڭگەلىك نومينالداردىڭ بانكنوتتارى انگليا كاسىپورىندارىندا باسىلىپ شىققان ەدى. ارينە،قاعاز اقشالاردى كوپ شىعىنمەن شەتەلدە شىعارۋ ەكونوميكالىق جاعىنان ءتيىمسىز بولدى. سوندىقتان دا بانكنوتتاردى شىعارۋدىڭ وتاندىق بازاسىن قۇرۋ قولعا الىندى. ق ر ۇلتتىق بانكى ۇلىبريتانيانىڭ «Thomas De La Rue» كومپانياسىمەن بانكنوتتاردى شىعاراتىن، تولىق وندىرىستىك سيكلعا نەگىزدەلگەن تەحنولوگيالار مەن قۇرال-جابدىقتاردى جەتكىزۋ جونىندە شارت جاساستى. بۇگىندە قازاقستاندىق بانكنوتتىق فابريكادا الەمدىك دەڭگەيدەگى تەحنولوگيالار مەن ەلەمەنتتەردىڭ بارلىق ءتۇرى بار. وندا ونىمدەردىڭ (ءتولقۇجات،كۋالىك،ديپلوم،اتتەستات،اكسيزدىك ماركالار،ەسەپتىك-باقىلاۋ ماركالارى،ۆەكسەلدەر مەن ساقتاندىرۋ پوليۋستەرىنىڭ بلانكىلەرى،چەك كىتاپشالارى، تاعىسىن-تاعىلار) 100-دەن اسا تۇرلەرى شىعارىلادى. فابريكا "ساپانىڭ التىن سەرتيفيكاتىنىڭ" يەگەرى.
26 مامىر ، 1995 جىل
بۇل كۇن تاريحي ءمانى زور وقيعامەن ەستە قالدى. قازاقستان اۋماعىنان سوڭعى يادرولىق قارۋ شىعارىلدى. بۇرىنعى سەمەي پوليگونىنىڭ ماڭىنداعى سوڭعى يادرولىق زارياد جويىلدى. قازاقستان دە-فاكتو يادرولىق قارۋى جوق مەملەكەت اتاندى.شاراعا وراي مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ بارلىق ازاماتتارىنا ۇندەۋ جاريالادى.
6 ماۋسىم، 1995 جىل
جەنيەۆادا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قارۋسىزدانۋ جونىندەگى سەسسياسى ءوتتى. سەسسياعا بارار جولدا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ فرانسياعا ايالداپ، ەل پرەزيدەنتى جاك شيراكپەن اڭگىمەدە ماڭىزدى ماسەلە – يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ جانە يادرولىق دەرجاۆالار تاراپىنان قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك بەرۋ تاقىرىبىن قوزعادى.
8 ماۋسىم، 1995 جىل
فرانسياداعى يۋنەسكو-نىڭ شتا-پاتەرىندە اباي قۇنانبايەۆتىڭ تۋعانىنا 150 جىل تولۋىنا ارنالعان مەرەكەلىك شارالار مارەسىنە جەتتى.
13 ماۋسىم، 1995 جىل
الماتىعا تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى سۇلەيمەن دەميرەل كەلدى. ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى قوجا احمەت ياسساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جاڭا عيماراتىنىڭ ىرگەتاسىن قالاۋ راسىمىنە قاتىسىپ، ياسساۋي كەسەنەسىن قالپىنا كەلتىرۋ، جاڭعىرتۋ جۇمىستارىنىڭ جايىمەن تانىستى.
1 شىلدە،1995 جىل
قازاقستاننىڭ الپينيزم فەدەراسياسى مەن ارميا ورتالىق كلۋبىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ىلە الاتاۋىنداعى اباي شىڭىن باعىندىرۋ جورىعى جاسالدى. بۇل شاراعا قاتىسقان مەملەكەت باسشىسى ۇلى اباي اتىنداعى شىڭعا قازاقستان جالاۋىن قادادى.
3 شىلدە، 1995 جىل
پرەزيدەنت ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ «الماتى قالاسىندا تاۋەلسىزدىك ەسكەرتكىشىن ورناتۋ تۋرالى» قاۋلىسى شىقتى.سوعان وراي بيىكتىگى 31 مەترلىك ستەللا – التىن ادام بەدەرلەنگەن تاۋەلسىزدىك مونۋمەنتىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. مونۋمەنت اۆتورى شوتا ءۋاليحانوۆ.
1 تامىز، 1995 جىل
قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسياسىنىڭ جاڭا جوباسى جاريالاندى.
9-11 تامىز، 1995 جىل
ۇلى ابايدىڭ مەرەيتوي كۇندەرى. وعان مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارى مەن پرەمەر-مينيسترلەر باستاعان 25 ەلدەن دەلەگاسيا كەلدى.
ەڭ الدىمەن الماتىداعى رەسپۋبليكا سارايىندا اباي قۇنانبايەۆتىڭ تۋعانىنا 150 جىل تولۋىن مەرەكەلەۋدىڭ سالتاناتتى جيىنى ءوتتى. پرەزيدەنت «اباي تۋرالى ءسوز» تاقىرىبىندا بايانداما جاساپ، 10-تامىزدا اباي تويى سەمەيدە جالعاستى. مەملەكەت باسشىسى مەن يۋنەسكو-نىڭ باس ديرەكتورى فەدەريكو مايور ۇلى حاكىمنىڭ سەمەيدەگى مۇراجايىن اشۋ راسىمىنە قاتىستى. سول كۇنى جەرگىلىكتى اباي اتىنداعى مۋزىكالىق دراما تەاترىندا سالتاناتتى جيىن بولدى. ەرتەسىندە قاراۋىل-جيدەبايدا اباي-شاكارىم كەسەنەسى اشىلدى. قىرعىزستاندا، رەسەيدە، تۇركيادا، قىتايدا، فرانسيادا قازاقتىڭ ۇلى اقىنىنىڭ قۇرمەتىنە ارنالعان رۋحاني شارالار ءوتتى. قازاق ەلى ارداقتى پەرزەنتىن وسىلايشا ۇلىقتادى.
30 تامىز، 1995 جىل
ەلىمىزدە كونستيتۋسيالىق وزگەرىستەر پروسەسى اياقتالدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا كونستيتۋسياسىن قابىلداۋ جونىندەگى بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم ءوتىپ، قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋعا باعدارلانعان قولدانىستاعى كونستيتۋسيا قابىلداندى.ول 9 بولىمنەن، 98 باپتان تۇرادى. وندا ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق كۇش-قۋاتى مەن مۇمكىندىكتەرى عىلىمي تۇرعىدان تياناقتالىپ، نەگىزگى زاڭ قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋ جولىنداعى جاڭا رەفورمالارعا جول اشتى.بۇل رەفورمالاردىڭ نەگىزگى ماقساتى – قوعامدى ودان ءارى دەموكراتيالاندىرۋ. باسقارۋدىڭ پرەزيدەنتتىك-پارلامەنتتىك مودەلىنە كوشۋدىڭ كونستيتۋسيالىق نەگىزى قالاندى. پرەزيدەنتتىڭ ءوز ۇسىنىسىمەن ونىڭ ءبىراز وكىلەتتىلىگى پارلامەنتكە بەرىلدى. كونستيتۋسياعا وسىعان وراي ءبىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. پرەزيدەنت بيلىگى شەكتەلىپ، پارلامەنت بيلىگى كەڭەيتىلدى. جاڭا كونستيتۋسياعا سايكەس پارلامەنت ەكى پالاتالى جۇيەگە - سەنات پەن ءماجىلىس بولىپ ءبولىندى. دەپۋتاتتار سانى 177-دەن 114-كە دەيىن قىسقاردى. سونداي-اق جالپى جانە تورەلىك سوتتار جۇيەلەرى بىرىكتى. بۇدان بىلاي ولاردىڭ قىزمەتىنە ارالاسۋعا جول بەرىلمەيدى، ىسىنە قول سۇعۋعا بولمايدى دەگەن تۇجىرىم بەكىتىلدى. سۋديالاردىڭ تەك كونستيتۋسيا مەن زاڭعا باعىنىشتىلىعى سوت ادىلەتتىلىگىن ۇلىقتاۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادام بولدى. جانە ءبىر ەرەكشە ايتا كەتەرلىك ماسەلە - رەسپۋبليكادا قوس ازاماتتىققا جول بەرىلمەيتىنى ايتىلدى.
5 قىركۇيەك، 1995 جىل
30 تامىزدا وتكەن بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم بويىنشا ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ قورىتىندىلارى باسپاسوزدە جاريالانىپ، داۋىس بەرۋ قورىتىندىلارىنا سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا كونستيتۋسياسى قابىلداندى دەگەن رەسمي تۇجىرىم جاسالدى. 6 قىركۇيەكتە مەملەكەت باسشىسىنىڭ رەزيدەنسياسىندا جاڭا كونستيتۋسيانى نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا رەسمي تۇردە تابىس ەتۋدىڭ سالتاناتتى شاراسى ءوتتى. ال، 8 قىركۇيەكتە جاڭا كونستيتۋسيانىڭ تولىق ءماتىنى باسپاسوزدە جاريالاندى.
16 قازان ، 1995 جىل
پرەزيدەنت «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى جانە ونىڭ دەپۋتاتتارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ كۇشى بار جارلىققا قول قويدى. بۇدان بىلاي ەل پارلامەنتى تۇراقتى نەگىزدە جۇمىس ىستەيتىن ەكى پالاتادان: سەنات پەن ماجىلىستەن تۇراتىنى بەلگىلى بولدى.
18 قازان ، 1995 جىل
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەرەكەلىك كۇندەرى بەلگىلەندى. پرەزيدەنت جارلىعىمەن 25-قازان – رەسپۋبليكا كۇنى، 1-2-قاڭتار – جاڭا جىل، 8-ناۋرىز – حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى، 22-ناۋرىز – ناۋرىز مەيرامى،1-مامىر – قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى مەرەكەسى، 9-مامىر – جەڭىس كۇنى، 30-تامىز – قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسياسىنىڭ كۇنى، 16-جەلتوقسان – تاۋەلسىزدىك كۇنى بولىپ بەلگىلەندى.
20 قازان، 1995 جىل
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ امەريكا قۇراما شتاتتارىنا رەسمي ساپارى. 22 قازاندا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس اسسامبلەياسىنىڭ 50 جىلدىق مەرەيتويى ءوتتى. نيۋ-يوركتە وتكەن بۇل القالى شاراعا الەمنىڭ 160-تان استام ەلدەرىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى.سالتاناتتى ءماجىلىستىڭ ءبىرىنشى كۇنى قازاق ەلىنىڭ باسشىسىنا العاشقىلاردىڭ قاتارىندا ءسوز بەرىلدى.
15 قاراشا، 1995 جىل
قازاقستان پرەزيدەنتى ساپارمەن فرانسياعا بارىپ، ەل پرەزيدەنتى جاك شيراكپەن، سونىمەن قاتار يۋنەسكونىڭ باس ديرەكتورى ف.مايورمەن كەزدەستى.
9 جەلتوقسان، 1995 جىل
قازاقستاندا قوعامدى دەموكراتيالاندىرۋ قادامدارىنىڭ دالەلى - تۇڭعىش رەت قوسپالاتالى پارلامەنت سايلاۋى ءوتتى. اشىق بالامالى سايلاۋمەن وتكەن بۇل شارا ساياسي كۇرەس مادەنيەتىنە، كوپپارتيالىق جۇيەگە جول اشتى. ەلىمىزدە جۇرگىزىلگەن پرەزيدەنت، پارلامەنت سەناتى، پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋى سونىڭ ناقتىلى دالەلى ەدى. سەنات سايلاۋى ەكى كەزەڭمەن – 5 جانە 23 جەلتوقساندا، ال ءماجىلىس دەپۋتاتتارىن سايلاۋ 9-شى جەلتوقساندا ءوتتى.
16 جەلتوقسان،1995 جىل
الماتىداعى رەسپۋبليكا سارايىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ قاتىسۋىمەن تاۋەلسىزدىك كۇنىنە ارنالعان سالتاناتتى شارا ءوتتى.
20 جەلتوقسان، 1995 جىل
مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن قىزىلوردا وبلىسىنداعى لەنينسك اتاۋى بايقوڭىر قالاسى بولىپ وزگەرتىلدى.
ستاتيستيكا:
1995 جىلى پرەزيدەنت رەسپۋبليكا وڭىرلەرىنە 24 رەت، شەتەلدەرگە 22 رەت رەسمي ساپارلارعا شىعىپتى. ولاردىڭ اراسىندا شۆەيساريا، يندونەزيا، بەلگيا، ۇلىبريتانيا، ۆاتيكان، جاپونيا، يزرايل، جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسى، يتاليا، يسپانيا جانە تاعى باسقا دا مەملەكەتتەر بار. شەتەل باسشىلارىمەن كەزدەسۋلەردە قازاقستاندىق ەكونوميكاعا اسا قاجەتتى دە ماڭىزدى بىرلەسكەن ەكونوميكالىق، ينۆەستيسيالىق كەلىسىمدەر مەن شارتتارعا قول قويىلعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. ءتۇرلى رەسمي جيىندارعا قاتىسىپ، ءسوز سويلەگەن. سىرتقى ساياساتتاعى وسىنداي ىسكەر دە بىلىكتى قادامداردىڭ ناتيجەسىندە 1995 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي تاۋەلسىز قازاق ەلىن الەمنىڭ 111 مەملەكەتى تانىدى.قازاقستان ولاردىڭ 92-سىمەن ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس ورناتتى.
ءبىر جىل ىشىندە بارلىعى 7 زاڭ قابىلدانىپ، 488 جارلىققا قول قويىلدى.
جىل ءتۇيىنى:
مەملەكەتىمىزدىڭ 1995 جىلعى دامۋ ۇدەرىسىن زەردەلەسەك، بۇل كەزەڭ تاۋەلسىز قازاق ەلىنىڭ سىرتقى جانە ىشكى ساياساتتاعى مازمۇندى دا ماڭىزدى جىل بولدى دەپ ايتا الامىز. وسى ءبىر جىلدا اتقارىلعان اۋقىمدى جۇمىستار ەلىمىزدىڭ جالپى دامۋ ديناميكاسىنا سەرپىندى سەرپىلىس بەرە العانىمەن دە قۇندى. جوعارىدا اتاپ وتكەنىمىزدەي، توقسان بەستىڭ سوڭىنا قاراي تاۋەلسىز قازاقستاندى الەمنىڭ 111 مەملەكەتى تانىپ،ولاردىڭ 92-سىمەن ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس ورناتتىق. ەلىمىز ءبىرقاتار دۇنيە جۇزىلىك ارەناداعى ۇيىمداردىڭ مۇشەلىگىنە دە ءوتتى. ولاردىڭ قاتارىندا ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق جونىندەگى كەڭەس، حالىقارالىق جانە ەۋروپالىق جاڭعىرتۋ مەن دامۋ بانكتەرى،حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى جانە تاعى باسقالار بار. جانە ءبىر ەرەكشە ايتار ماسەلە – قازاقستان ءوز شەكاراسى شەڭبەرىندە «بەيبىتشىلىك پەن تاتۋ كورشىلىك بەلبەۋىن» قامتاماسىز ەتىپ، وزىمەن شەكارالاس مەملەكەتتەرمەن كاسپيي تەڭىزىنىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسى تۋرالى كوپجاقتى كەلىسسوزدەردى باستاپ كەتتى. ەستەرىڭىزدە بولسا، وسى 1995 جىلدان باستاۋ العان ءبىرقاتار قاجىرلى كەلىسسوزدەر مەن كەلىسىمشارتتار نەگىزىندە 2000 جىلدىڭ ورتا تۇسىنا قاراي ەلىمىز رەسەي جانە جۇڭگو سياقتى ىرگەلەس ءىرى كورشىلەرىمەن شەكارانى دەليميتاسيالاۋ جونىندەگى ماسەلەلەرگە بايلانىستى تولىققاندى ورتاق شەشىمگە كەلەتىن بولادى. الەم ساراپشىلارى «عاسىر كەلىسىمشارتى» دەپ اتاپ كەتكەن بۇل اڭگىمەلەر حرونولوگيالىق جىلنامامىزدىڭ الداعى جاريالانىمدارىنىڭ ەنشىسىندە. ال، ىشكى ساياساتقا كەلسەك، بۇل باعىتتا جۇرگىزىلگەن كونستيتۋسيالىق رەفورمالار تاۋەلسىز قازاق ەلىنىڭ دامۋىنداعى زامان تالابىنان، تاريحي قاجەتتىلىكتەردەن تۋعان جەڭىستى قادام رەتىندە باعالانباق. 1995 جىلعى نەگىزگى زاڭ – قازاقستاننىڭ ىلگەرىلەۋىنىڭ ماڭىزدى العىشارتى بولدى. جاڭا كونستيتۋسيا ارقىلى ەلىمىز ساياسي جاڭارۋدىڭ، دەموكراتيالىق دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە اياق باستى.